شهر بیجار

بیجار (به کردی: بیجا، Bîcar) یکی از شهرهای استان کردستان و مرکز شهرستان بیجار است. جمعیت این شهر بر پایه سرشماری سال ۱۳۸۵ برابر با ۴۶,۱۵۶ نفر بوده است. این شهر در طول ۴۷ درجه و ۳۶ دقیقه شرقی گرینویچ و عرض شمالی ۳۵ درج و ۵۲ دقیقه استوا قرار دارد. این شهر دارای آب و هوای سرد و خشک می‌باشد.بیجار منطقه ای است کوهستانی در امتداد سلسله جبال غربی ایران و یک سوم اراضی آن تقریبا کوهستانی است .نوع زمین و ساختمان آن مرکب از سنگ هایی رسوبی مخصوصاً ترکیبات رسی و آهکی و شنی مخلوط می باشد که مروبط به دگرگونی های دوران سوم زمین شناسی است .شهر بیجار به “بام ایران” شهرت دارد چرا که ۱۹۴۰ متر از سطح دریا ارتفاع دارد و ۷۷۰ متر از تهران و ۴۲۵ متر از سنندج بلندتر است. این شهر بعد از شهر کرد بلندترین شهر ایران بوده و در طول ۴۷ درجه و ۳۶ دقیقه شرقی گرینویچ و عرض شمالی ۳۵ درج و۵۲ دقیقه استوا قرار دارد .بیجار در زمان قدیم معروف به ( بید زار ) بوده و برخی وجه تسمیه ان را به این دلیل می پندارند . شاه اسماعیل صفوی هنگام لشکر کشی به غرب ایران از این منطقه عبور کرده و نیز سپاهیان چنگیز از آن گذشته اند و اثاری به نام چنگیز قلعه در بالای کوهی به همین نام در ۵ کیلومتری شهر حکایت از این موضوع دارد.به دلیل شایستگی زنان این منطقه ، در زمان ناصرالدین شاه قاجار ، خزانه دارحکومت فردی به نام “زبیده خانم گروسی ” از اهالی حلوایی بیجار به عنوان همسر شاه و خزانه دار دربار بر گزیده شد و در حکومت وقت نفوذ زیادی پیدا کرد .قدمت تاریخی این منطقه به هزاره سوم قبل از میلاد مسیح می رسد و موید این فرض ” دژ سترک ” یا قلعه ” قمچقای ” است که در عهد مادها ، پارتها و ساسانیان به عنوان پا یگاه استراتژیک از آن استفاده می شده است.از مشاهیر و نامداران گروس می توان حسنعلی خان امیر نظام گروسی را نام برد که نوشته هایش نمونه ممتازی از نثر فارسی به شمار می رود وی مدتی در مقام وزارت فواید عامه وسفیر وسر پرست دانشجویان اعزامی به اروپا و حکمرانی ولایات و ایالات بوده و کلا” در سال های ۱۲۵۳ تا ۱۲۷۵ هجری قمری مراحل خدمات دولتی را از سرهنگی فوج گروس و ریاست گارد مستحفظین دیوانخانه و ارگ تبریز و حفظ انتظامات کرمانشاه وخراسان و … طی کرد و مقبره ا ش اکنون در ماهان کرمان در کنار شاه نعمت الله ولی قرار دارد ایشان بسیار مورد توجه میرزا تقی خان امیر کبیر بوده اند .مرحوم شیخ فاضل گروسی یکی دیگر از نامداران گروس است وی در سال ۱۲۵۹ شمسی در بیجار متولد شد درتحصیل علوم فقه و اصول ، فلسفه ، عرفان،علوم غریبه وزبانهای خارجی موفق بوده اند ، مفردات قرآ ن کریم ، ورزش افکار ،رساله تغنی در قرآ ن ، تجوید استدلا لی ، جنگ المهمات ، هرکسی کار خودش بار خودش و … از اثار وی است .بیجار ، حضور بزرگان مذهبی چون سید محمد امامی و حسینعلی رحمانی گروسی و… را در تاریخ پر افتخار خود داراست.موسیقیدانان ، نقاشان ، خطاطان ، شعرا و ادیبان ، پزشکان ، هنرمندان از رشته های گوناگون ، روحانیون و نظا میان گرانقدر زیادی در بیجار بوده و خدمات زیادی را ارائه داده اند که جهت کسب اطلاعات بیشتر می توانید به کتاب ” سیمای بیجار گروس و مشاهیرآن ” تالیف استاد گرامی آقای محمد علی کوشا مراجعه فرمایید.اکثر مردم این شهرستان مسلمان و شیعه هستند در سابق تعدادی یهودی در این شهر ساکن بودند که همگی مها جرت کرده اند.صنایع دستی این منطقه را قالی ، قالیچه ، گلیم ، جاجیم ، سجاده ، نمد ، توری، دستکش ، جوراب و … تشکیل می دهند و فر ش های این منطقه از شهرت جهانی برخوردار بوده و به خارج صادر می شد ه است .شرکت سیما ن کردستان ، شرکت گچ کردستان ، شرکت گچ شور سو ، معدن آ هن شهرک ، معدن آ هک قمشلو ، معدن گچ قره بگ ، معدن نمک میدان ، معدن مرمر گراچقا ، با شوکی ، نوبهار ، قشلاق لو ، معدن سنگ تراورتن حسین آ باد کمر زرد و … جزو کارخانه ها ، صنایع و معادن با ارزش بیجار هستند که ضمن ایجاد فرصتهای شغلی بسیار ، اقدام به صدور محصولات خود به خارج استان یا کشور می کنند.کوهها – کوههای حمزه عرب ، نقاره کوب ، بادامستان ، زاغه ، نسار ، چنگ الماس ، پنجه علی ، شاه نشین ، سر قیصه ، شاها ، چهل تن ، سنگ پا ، زرنیخ و…در منطقه بیجار قرار دارند.

جایگاه تاریخی بیجار
این شهر یکی از قدیمی ترین شهرهای کردستان است. قدمت تاریخی این منطقه به هزاره سوم قبل از میلاد مسیح می‌رسد و موید این فرض «دژ سترک» یا قلعه «قمچقای» است که در عهد مادها، پارتها و ساسانیان به عنوان پایگاه استراتژیک از آن استفاده می‌شده است.

بیجار در دوران مغول‏ها هدف حمله قرار گرفت و چنگیز در ۱۰ کیلومتری بیجار در جاده‌ای که اکنون به دیواندره ختم می‏شود، اقامت گزید و قلعه‏ای ساخت که اکنون نیز به چنگیز قلعه معروف است. غذاخانه چنگیز نیز در روستایی که اکنون به شهر پیوسته به نام حلوایی قرار داشت و سربازان غذا را دست به دست تا قلعه چنگیز منتقل می‏کردند.

وجه تسمیه بیجار
«بیجار» همان «بیدزار» است یعنی محلی که درخت بید زیاد در آن می‌روید، (جایگاه بید) که بر اثر کثرت تلفظ افراد مختلف با لهجه‌های گوناگون کلمه «بیدزار» تصحیف شده و کم کم در گفتار و نگارش به صورت «بیجار» تلفظ و مکتوب گردیده‌است. البته داستان دیگر که وجه تسمیه بیجار را توجیه می‏کند هست. ناصرالدین شاه در سفری به گروس (بیجار فعلی) شب تصمیمی گرفته و به جارچیان اعلام می‏کند تا فردا آن را برای مردم جار بزنند. صبح که جارچیان برای ابلاغ تصمیم به میدان شهر می‏روند متوجه می‏شوند همه مردم از آن مطلع هستند و از آن پس گروس را نام بیجار قرار می‏دهند یعنی جایی که نیازی به جارچی نیست.

جاذبه‌های گردشگری بیجار
از نقاط دیدنی این شهر می‌توان به بازار بزرگ قدیمی بیجار، آرامگاه شیخ فاضل گروسی، تیمچه امیر تومان، تیمچه حاج شهباز، پیست اسکی بین‌المللی نسار (تنها پیست اسکی استاندارد غرب کشور دارای امکانات اسکی روی برف و چمن)اشاره نمود.منطقه حفاظت شده محیط زیست بیجارنیز از دیگر جاذبه های این شهرستان میباشد در این منطقه انواعی از جانوران وگیاهان که برخی از آنها کمیاب هستند زندگی میکنند.قوچ و میش ارمنی -گراز-گرگ-روباه- شغال و گونه های دیگری از پستانداران و همینطور انواع خزندگان ومارهاوپرندگان کمیابی همچون عقاب طلایی نمونه هایی از جانداران هستند که در مراتع و حاشیه رودخانه های این منطقه زیست میکنند.رودخانه های این منطقه نیز انواعی از ماهی ها و دیگر جانوران آبزی و کنار آبزی را در خود جای داده اند.از ماهی های جالب این رودخانه‌ها میتوان اسبله(گربه ماهی)و نوعی ماهی که در زبان محلی زرده ماهی خوانده میشود را نام برد.

صنایع دستی و سوغات بیجار
قالی بیجار یکی از اصیل‌ترین فرش‌های ایرانی است و زیبایی و دوام آن شهرت جهانی دارد. گلیم بیجار نیز از نظر مرغوبیت شهرت دارد. از دیگر سوغاتی‌های این شهر می‌توان به حلوا سوهانی، نان شیرمال مخصوص بیجار و انواع ترشی‌های خوشمزه اشاره نمود.

آیین‌های سنتی
مراسم تاسوعا و عاشورای بیجار در ایران کم نظیر است و مردم در برگزاری آ ن مشارکت فعال دارند و هر ساله خبر نگاران داخلی و خارجی زیادی جهت تهیه گزارش در آ ن شرکت می‌کنند. مردم منطقه مراسم عید باستانی و ملی نوروز را هم با شکوه برگزار می‌نمایند.

محلات قدیمی
قلعه حلوایی، قلعه برجکه، قلعه تخت، پشت قلعه، تازه‌آباد، سراب، بادامستان…

محلات جدید
شهرک مهدیه، شهرک آفتاب، کوی فرهنگیان، کوی کارمندان، کوی بادامستان

تفرجگاه‌ها
بلوار امام، پارک شاهد، پارک سراب، پارک ۱۵ خرداد , قمچقای…

دانشگاه‌ها
دانشکده مهندسی و علوم پایه بیجار (در شرف تاسیس)، دانشگاه آزاد واحد بیجار، دانشگاه پیام نور بیجار