ایوان تخت مرمر کاخ گلستان ، قدیمی‌ترین بنا در کاخ گلستان می‌باشد که ساخت آن به دوران کریم خان زند (تابستان ۱۱۷۳هجری قمری برابر ۱۱۳۰هجری شمسی، ۱۸۰۱ میلادی) برمی گردد. ایوان تخت مرمر جایگاهی است که پادشاهان قاجار در این مکان به مراسم سلام می‌نشستند و طبقات مختلف مردم را در مواقع خاص بار عام می‌دادند . سابقه این رسم چند هزار ساله را می‌توان در دوران هخامنشیان ” بار عام داریوش در تخت جمشید ” جستجو نمود.
تالار صد ستون تخت جمشید، ایوان عظیم مدائن، ایوان چهل ستون اصفهان، ایوان نادری قزوین و ایوان دیوانخانه ایروان ارمنستان نیز عملکرد مشابه با این عمارت داشته است. آخربن بار عام در ایوان تخت مرمر، در زمان رضاشاه پهلوی (۱۳۰۴هجری شمسی ، ۱۹۲۶میلادی ) به انجام رسیده است.
داستان ساخت ایوان تخت مرمر
روح ظریف هنرمند ایرانی با استعانت از هنرهای معماری، نقاشی، سنگتراشی، کاشی کاری، گچبری، آئینه کاری. خاتم سازی، منبت کاری و مشبک سازی، در وسط کاخهای سلطنتی قدیم ومجموعه دلپسند، ترکیبی بدیع و بنائی زیبا بوجود آورده که شاید کمتر بتوان نظیر آنرا در جای دیگر یافت. ایوان یا تخت جایگاهی است که مراسم سلام وبارعام طبقات مختلف مردم درمقابل آن برگزار می‌شده است. به نظر می‌رسد عمر بعضی از قسمتهای تخت مرمر که از بناهای دوره زندیه می‌باشد. از سایر بناهای موجود در کاخ گلستان بیشتر باشد.
در سال ۱۲۲۱ هـ.ق فتحعلی شاه به حجاران وسنگتراشان معروف اصفهانی امرکرد تا از سنگ مرمر زرد یزد تختی بسازند تا همیشه در وسط ایوان نصب ومستقر گردد. این تخت که از ۶۵ قطعه مرمر بزرگ و کوچک تشکیل یافته است. میرزابابای شیرازی نقاش باشی آن را طراحی کرده، و سرپرستی حجاری به عهده استاد محمدابراهیم اصفهانی بوده است. معماری و تزئینات این ایوان در دوره فتحعلی شاه وناصرالدین شاه تغییرات زیادی کرد تا به شکل امروزی درآمد. این ایوان در دوره قاجار محل به تخت نشستن پادشاهان وبرگزاری مراسم و اعیاد رسمی بود.
برای دیدن بقیه جاهای دیدنی تهران می توانید اینجا کلیک کنید.
ایوان تخت مرمر
این عمارت در دوران قاجاریه دستخوش تغییرات زیادی شد. در زمان آغا محمد خان قاجار و به دستور وی بخش هایی از قصر و کیل در شیراز ویران و بقایای آن منجمله سرستون سنگی، دو درب خاتم کاری شده و سنگ مرمرهای ازاره به شرح زیر به ایوان دیوانخانه در تهران با ارابه منتقل شد.
تخت مرمر در سال ۱۲۲۱هجری قمری (۱۱۷۸هجری شمسی -۱۸۰۶میلادی ) به دستور فتحعلی شاه قاجار از مرغوبترین سنگ مرمر معادن یزد در اصفهان حجاری شده است. به شکل سکویی دیواره دار بلند در وسط ایوان قرار گرفته است . این تخت بر پایه داستان تخت حضرت سلیمان که بر روی دوش دیوان و پریان قرار داشته، ساخته شده است. طراحی تخت توسط استاد میرزا بابای شیرازی نقاش باشی دربار قاجار انجام شده است. حجاری آن تحت سرپرستی استاد محمد ابراهیم اصفهانی و استادان دیگری چون استاد محمد حسین ، استاد محمد باقر ، استاد مرتضی و استاد غلامعلی به انجام رسیده است.
مشخصات ایوان
ارتفاع تخت مرمر در کاخ گلستان به یک متر از کف ایوان می رسد. در چهار گوش این ایوان از مجسمه هایی استفاده شده است، که شامل ۶ فرشته و ۳ دیو است. جالب است بدانید که برای ساخت این تخت، از ۶۵ تخته سنگ مرمر استفاده شده است .
هر یک از تخته سنگ ها برای ساخت قسمت های مختلف بنا به کار رفته اند:
۵ قطعه سنگ مرمر : اتصال زیر تخت
۷ قطعه سنگ : برای ساخت ۲ پله
۱۲ قطعه سنگ : برای ساخت مجسمه های کوچک دور تخت
۲۱ قطعه سنگ : برای ساخت طارمی ها
۲۱ قطعه سنگ : برای ساخت مجسمه های حامل تخت
همان طور که گفته شد این بنای تاریخی دارای ۲ پله است که در طراحی آن ها در سطح عمودی، از اژدها و طرفین پله ها ۲ شیر استفاده شده است. یکی از زیبایی های تخت مرمر، قرار داشتن کتیبه هایی از شعرهایی است که از ملک الشعراء در آن زمان در مدح فتحعلی شاه سروده است. نگارش تمامی این ابیات یا مصرع ها جهت ساخت این عمارت تاریخی با خط نستعلیق به عهده استاد مهدی تهرانی ملک الکتاب سلطانی بوده است.
نحوه دسترسی
آدرس : تهران ، میدان ارگ ، کاخ گلستان
نظر کاربران :
هیچ نظری برای این مطلب ثبت نشده است. شما اولین نفر باشید.