تحریم نفت ایران، تلنگری برای مسئولانی بود که تمامی اقتصاد کشور را برپایه نفت برنامهریزی کرده بودند. با افزایش تحریمها و خالی شدن خزانه کشور، مسئولان دریافتند باید بهفکر صنعتی جایگزین نفت باشند. یکی از صنایعی که در چند دهه اخیر هیچ توجه و برنامهریزی برای آن نشده، گردشگری است.کشورهای همسایه ایران در سالهایی که صنعت گردشگری کشور ما با بیمهری مسئولان مواجه بود، درحال برنامهریزی، توسعه و شکوفایی گردشگری در کشورشان بودند.
گردشگری درحال حاضر چرخ اقتصاد بسیاری از کشورهای دنیا را بهگردش درآورده و رتبه نخست صنعت بسیاری از کشورها را از آن خود کرده است. نگاهی به آمار سفر گردشگران ایرانی به کشورهای دیگر، نشاندهنده عادت ایرانیها به سفر و گردشگری است، پتانسیلی که متاسفانه چندین دهه نادیده گرفته شده و سفر ایرانیان به کشورهای دیگر، موجب رونق اقتصاد آن کشورها شده است.
به جرأت میتوان گفت یکی از مهمترین اتفاقات حوزه گردشگری کشور، تصویب طرح گردشگری جاده ابریشم بود. طرحی که میتواند انقلابی در صنعت گردشگری ایران بهوجود آورد. چینیها که در تمامی فعالیتهای اقتصادی عادت به پیشتاز بودن دارند، حال که نام جاده ابریشم مطرح شده است؛ از آنجاییکه جاده ابریشم را به نام چین میشناسند، دست بهکار شده و طرح احیای جاده ابریشم را کلید زدهاند. چین، سرمایهگذاری بالایی در این طرح انجام داده است.
همچنین طرح صدور ویزای مشترک برای کشورهای در مسیر جاده ابریشم را پیشنهاد کرده است. تصویب طرح گردشگری جاده ابریشم اتفاق خوبی برای ورود ایران به این رقابت است. با مکلف کردن تمامی دستگاههای دولتی به همکاری برای اجرای این طرح میتوان به سرانجام رسیدن این طرح امیدوار بود.
**زمزمه های احیای جاده ابریشم
این روزها زمزمههایی از احیا جاده ابریشم در ایران بهگوش میرسد. براساس آمار، جاده جهانی ابریشم؛ ۸۵ میلیون توریست چینی خواهد داشت که درآمد آن طبق پیش بینیها ۱۱۰ میلیارد دلار است. حال پرسش این است سهم ایران از این معدن ارز چه میزان خواهد بود.
۸۵ میلیون گردشگر چینی، رویایی است که بسیاری از کشورهای جهان در اندیشه آن هستند و بدون شک رقابت تنگاتنگی برای جذب این بازار ۸۵میلیون گردشگری چینی بهوجود میآید اما اندک کشورهایی در مسیر جاده ابریشم واقع شدهاند و شانس جذب این گردشگران را دارند. ایران، یکی از کشورهایی است که این فرصت را میتواند بهدست بیاورد. نکته قابل توجه اینجاست که این نخستین بار نیست که گذر چینیها به ایران افتاده است اما تاکنون تمامی این فرصتها سوخته و سهم ایران از بازار گردشگری چین میتوان گفت هیچ بوده است.
در سال ۲۰۱۷ سهم ایران از ۱۲۹ میلیون گردشگر چینی که به دیگر کشورهای دنیا سفر کردهاند، تنها ۷۰ هزار بوده است. براساس آمار چینیها بیشتر بهانگیزه کسب و کار و تجارت به ایران آمدهاند تا برای گردشگری. اما چرا ایران برای چینیها جذاب نیست، کمبود مراکز اقامتی، غذا و رستوران چینی و راهنمای چینیزبان، مشکلاتی است که گردشگران چینی با آن دست و پنجه نرم میکنند و موجب بیمیلی چینیها برای سفر به ایران شده است. بهگفته رییسجامعه تورگردانان ایران، تعداد انگشت شماری راهنمای گردشگری چینیزبان در ایران وجود دارند.
**راه جهانی برای ادیان و اندیشه ها
جاده ابریشم تنها راهی برای مبادلات تجاری و اقتصادی نبوده است، بلکه در این مسیر افکار، اندیشهها و ادیان نیز در جوامع انسانی و آبادیهای تاثیر میگذاشتند.
به گزارش ایلنا، سومین کنفرانس بین المللی باستانشناسی و حفاظت در امتداد جاده ابریشم درحالی در تبریز برگزار میشود که بیش از بیست و هفت کارشناس از کشورهای مختلف در این کنفرانس حضور دارند.
بهروز عمرانی (سرپرست پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری و دبیر اجرایی کنفرانس بین المللی باستانشناسی و حفاظت راه ابریشم) با اشاره به این نکته که یکی از طرحهای پژوهش سال جاری پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری، موضوع صنعت بومی ابریشم در ایران بود، درباره توزیع این صنعت از نظر جغرافیایی در ایران گفت:« نوار ساحلی دریای مازندران محل تولید ابریشم و فعالیتهای نوغانداری بود و ابریشم کشی در نواحی خراسان انجام میشد. ابریشم برای رنگرزی به استان قم ارسال میشد و تولید محصولات و بافتهها در سطح وسیعی درمراکز شهری و روستایی از کاشان تا تبریز وجود داشت».
عمرانی با اشاره به راهی که با طولی بیش از هشت هزار کیلومتر بیشتر از دو هزار سال شرق را به غرب مرتبط میکرد، گفت:« در این مسیر ابریشم سبکترین و گرانترین کالای تجاری نبود چرا که ادویه، سنگهای قیمتی، جواهرات و بسیاری کالاهای دیگر در مسیر مبادله میشدند، به همین دلیل نامهایی همچون راه ادویه، راه پوست و یا راه ابریشم و جاده بزرگ خراسان هم به این مسیر اطلاق میشد. در طول تاریخ منطقه شمال غرب ایران و به ویژه تبریز در زمینه این گونه مبادلات پیشتاز بوده و شناسایی دهها کاروانسرا از دوره ایلخانی و صفوی حاکی از اهمیت تجارت در این منطقه هستند.
به گفته وی، این زمینه جغرافیای تاریخی باعث شده که بازار تاریخی تبریز با قدمتی بیش از دو هزار سال و تحمل فراز و فرودهای بسیار و حوادث طبیعی و انسانی همچنان قد افراشته باقی مانده و در سال ۱۳۸۹ در فهرست آثار جهانی به ثبت برسد.تبریز سالانه پذیرای تعداد بیشماری گردشگران داخلی و خارجی است که به طور حتم در انتخاب تبریز به عنوان پایتخت گردشگری کشورهای اسلامی ۲۰۱۸ نقش اصلی را به عهده داشته است.پرداختن به راه ابریشم سخن از خاطره هزارهها ارتباط جوامع بشری منازعات و مصالحهها در امتداد شرق و غرب جهان بوده که در این کنفرانس دانشمندان و اساتید به گوشههایی از زوایای پنهان آن اشاره خواهند کرد».
**زیرساخت های نامناسب
برای پی بردن به اهمیت طرح احیای جاده ابریشم و پیوستن به مسیر جهانی آن، باید از وضعیت فعلی صنعت گردشگری کشور و مشکلات آن مطلع بود. چندی پیش مسئولان کشور، از جایگزینی صنعت گردشگری بهجای نفت و رسیدن به آمار ۲۰ میلیون گردشگری سخن گفته بودند؛ این درحالی است که کارشناسان این حوزه وضعیت زیرساختهای گردشگری کشور را درحال حاضر افتضاح دانسته و اعلام میکنند که یک سیاست واحد حتی در بخشهای دولتی کشور در حوزه گردشگری وجود ندارد.
از سوی دیگربهنظر کارشناسان این حوزه، تعداد جاذبههای گردشگری کشور به تعداد انگشتان دست نمیرسد و در لیست آنها حتی پاسارگاد و چغازنبیل نیز بهعنوان جاذبه گردشگری قرار ندارد. آنها تنها «پاسارگاد» را بهعنوان پتانسیل گردشگری معرفی میکنند. صنعت گردشگری در ایران از ظرفیتهای بسیار بالایی برای رشد و توسعه برخوردار است. ظرفیتی که سازمان جهانی گردشگری نیز آن را تایید کرده است و براساس گزارشهای رسمی این سازمان، ایران رتبه دهم جاذبههای باستانی و تاریخی و رتبه پنجم جاذبههای طبیعی را در جهان داراست.
کشور ما باوجود اینکه در تمامی زمینههای گردشگری پتانسیلهای بالقوهای دارد و هم از لحاظ ابنیه تاریخی و هم از حیث جذابیتهای طبیعی، حرفی برای گفتن دارد اما سرمایهای که از این صنعت برای کشور حاصل میشود، بهاندازهای ناچیزبوده که میتوان گفت صفر است.گردشگری میتواند زنجیرههای مختلفی از تولید کالا و خدمات را به یکدیگر متصل کند و آمارها نشان می دهد به ازای هر ۴.۸ نفر گردشگر یک شغل دایم ایجاد میشود. سیاستگذاری در جلب و جذب گردشگر در جهان امروز پیچیدگی خاص خود را دارد و نیازمند برنامهریزیهای دقیق و حساب شده است اما نبود همین سیاست بلندمدت باعث شده است که کشور ما نتواند جایگاه خود را بازیابد.
**هتلهای طلایی در جاده ابریشم
ایران درگذشته بهعنوان نگین مسیر طلایی جاده ابریشم معروف بوده است؛ نگینی که دیگر نمیدرخشد.ایران برای درخشیدن دوباره در جاده ابریشم نیازمند برنامهریزی کارآمد و کارشناسی است. یکی از طرحهایی که میتوان در قالب احیای جاده ابریشم به آن پرداخت، پروژه هتلهای تاریخی است. طرحی که میتواند در ایران کاربرد فوقالعادهای داشته باشد؛ چراکه بیشتر گردشگران خارجی که به ایران سفر میکنند بهدنبال مکانهای تاریخی بی نظیر ایران هستند.
احیای زنجیره بههم پیوسته کاروانسراهای تاریخی کشور میتواند در راستای پروژه هتلهای تاریخی تاثیر بسیاری داشته باشد. صفویه پررونقترین دوره احداث و مرمت کاروانسراها در ایران است. در این دوران بود که شاهعباس اول دستور احداث ۹۹۹ کاروانسرا را در مسیر جاده ابریشم صادر میکند. ساخت ۹۹۹ کاروانسرا آنهم قرنها پیش، نشاندهنده فرهنگ غنی و صنعت پر رونق گردشگری در ایران بوده است. کاروانسراهای عباسی در مسیر جاده ابریشم در نیمه شمالی کشور و جاده ادویه در جنوب کشور واقع شده بودند. باتوجه به اینکه درچند سال اخیر احیای جاده ابریشم در دنیا مطرح شده و کشورهای بسیاری بهدنبال احیای آن هستند، ایران نیز میتواند یکی از کشورهای احیاکننده جاده ابریشم باشد.
شاه عباس به ازای ۲۴ کیلومتر یک کاروانسرا ساخته بود. اگر این کاروانسراها در قالب هتلهای تاریخی بازسازی و احیا شوند، میتوانیم جاده ابریشم را در داخل ایران دوباره زنده و آن را بهجاده ادویه متصل کنیم و بهعنوان الگو در دنیا برای احیای جاده ابریشم مطرح شویم. مکانهای تاریخی بهتنهایی یک جاذبه تاریخی محسوب نمیشوند مگر اینکه در کنار آنها امکانات و پتانسیلهایی متناسب و بهروز احداث شود، آن زمان است که بهعنوان یک جاذبه گردشگری بهشمار میآیند. بهعنوان مثال درکنار کاروانسرا باید فروشگاه، رستوران و امکانات رفاهی دیگری ایجاد شوند تا بتواند به یک جاذبه گردشگری تبدیل شوند.
حال اگر ما زنجیره بههم پیوسته کاروانسراهای کشور را باتوجه به ایجاد امکانات رفاهی و تفریحی بازسازی و احیا کنیم، میتوانیم انقلابی در صنعت گردشگری کشور بهوجود آوریم. از یک سو کاروانسراها به تنهایی یک جاذبه گردشگری محسوب میشوند و از سوی دیگر زنجیره آنها میتواند پکیج ویژهای برای گردشگران داخل و خارج باشد.
طبق برآوردهای اولیه، اجرای طرح احیای کاروانسراهای شاهعباسی بیش از ۶۰ هزار فرصت شغلی ایجاد میکند. حال تصور کنید احیای جاده ابریشم چند ۱۰۰ هزار فرصت شغلی میتواند بهوجودبیاورد.
نظر کاربران :
همیشه اسم این جاده من رو بیاد مارکو پولو
و داستانها و ماجراهای جذابش میندازه که در سفرش به ایران میاد و از شیراز هم دیدن میکنه
ایران همیشه بهترین مسیر برای داد و ستد در دنیا بوده