اسفنجریه

با توجه به کنکاش تاریخی که از منطقه رستاق انجام پذیرفته مشخص گردیده که بعضی از روستاهای این منطقه قدمت ۲هزار ساله دارند که هسته اولیه منطقه رستاق قریه اسفنجریه که فعلاً روستای عزآباد نام دارد.
شمسی در اسناد صد سال پیش شمسی‌آباد (رستاق) مشهور بوده و توسط شمس‌الدین از سلسله کاکویه بنا نهاده شده است.گفته شده شمسی به جای چهار ده باستانی روستاق بوده است و پس از پیوستن روستاهای شمسی‌آباد،یحیی‌آباد و صفی آباد و یکی دیگر از آبادیها نام شمسی‌ ‌آباد به شمسی مبدل شده است.

این روستا تابع دهستان رستاق از بخش مرکزی شهرستان صدوق به مختصات طول جغرافیایی۵۴ دقیقه و۷ ثانیه و عرض جغرافیای۳۲ دقیقه و۶ ثانیه و ارتفاع متوسط۱۱۳۸ متر موقعیت طبیعی آن دشتی با آب و هوای گرم و خشک که در ۱۲ کیلومتری شمال غربی شهرستان اشکذر و کیلومتر ۳۵ جاده یزد-میبد واقع شده است. روستای شمسی از شمال به روستای حجت‌آباد و از جنوب به روستای عزآباد و از شرق به جاده سنتو و از غرب به روستای ابراهیم‌آباد محدود می‌شود.این روستا فاقد رودخانه می‌باشد و پوشش گیاهی این منطقه بخاطر بارندگی کم که در ۸ماهه اول سال زراعی ۱۳۸۵در حدود ۵۹ میلی‌متراست بسیار ناچیز است و لذا پوشش گیاهی منطقه گونه‌های مقاوم به خشکی تشکیل شده‌اند و شامل درختان و درختچه‌های مناطق خشک که بصورت پراکنده و با تراکم ناچیز دیده می‌شود.

پوشش مرتعی منطقه را بوته‌های گرامینه و گیاهان علفی شامل می‌شود.آمار کشت جنگلهای دست‌کاشت در روستای شمسی ۳۲۰۰هکتار و گونه‌های تاغ،گز،اسکمبیل آترایپلکس می‌باشد.
از شخصیتهای مهم روستا را می‌توان مولانا نور‌الدین محمد نوری قاضی‌القضات یزد در دوران صفویه و مرحوم میر عبدالله از عرفای بنام قرن هشتم را نام برد.

قشربندی اجتماعی روستای شمسی
در این منطقه، کشاورز به کسی گفته می‌شود که صاحب عوامل تولید(آب،زمین،نیروی‌کار)باشد و اگر کسی صاحب این عوامل نباشد اما روی زمین زراعت کند به آن دسترنج گویند و نسبت به محصول حقی دارد مثلاً محصول یونجه بخاطر مصرف آب زیاد دو سهم به زارع و محصول گندم و جو نصف محصول متعلق به زارع است.

انواع قشربندیها عبارتنداز:(امروزه از این افراد خبری نیست)

گاواره:کسی که صاحب گاو یا الاغ است و در برابر مبلغی کود حیوانی به کشاورز می‌دهد.
بارپاز:پاک کردن خرمن،آسیاب گندم و پاک کردن تخم یونجه شغل این افراد است.
آبیار:آبیاری مزارع و باغات کار این افراد است.

طبقات اجتماعی این روستا:

۱) گروهی که کشاورزند و هزینه‌های زندگی آنها فقط از راه کشاورزی تامین می‌گردد، تقریباً در حدود۲۵درصد.
۲) گروهی که کشاورزند ولی برای تامین هزینه‌های زندگی علاوه بر کشاورزی،کارگری در مزرعه بصورت روزمزد یا کارگری در کارخانجات اطراف نیز انجام می‌دهند.
۳) گروه‌های خوش‌نشین که هیچ رابطه‌ایبا کشاورزی ندارند و هزینه‌های زندگی آنها فقط از طریق کارگری تامین می‌شود.
۴) گروهی که کارمند هستند که بیشتر این افراد را جوانان تشکیل می‌دهند.