کاروانسرای نیک پی

کاروانسرای نیک پی در استان زنجان، ۳۵ کیلومتری شمال‌غرب زنجان، بخش زنجان‌رود و در روستای نیک‌پی قرار دارد. این کاروانسرا داخل روستا و در نزدیکی تپه‌ای تاریخی به نام قبرستان قرار گرفته و در اطراف آن خانه‌های روستایی قرار دارد. کاروانسرای قدیمی و زیبای نیک پی که از آثار دوره صفوی به شمار می‌آید، در روزگار بر پایی خود اهمیت و عظمت زیادی داشته است. در بیشتر سفرنامه‌های جهانگردان و مستشرقینی که از منطقه زنجان دیدن کرده‌اند از کاروان سرای نیک پی نام برده شده و بیشتر آنها در این مکان اقامتی داشته‌اند که نشان از اهمیت آن در روزگاربرپایی خود دارد. کاروانسرای نیک پی در سال ۱۳۷۹ توسط سازمان میراث فرهنگی با شماره ۳۵۲۹ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید.

معماری کاروانسرا

این کاروانسرا که از نوع کاوران سراهای ۴ ایوانی است، از آجرهای قرمز رنگ ساخته شده اما به شدت ویران گشته و تنها بخش کمی از آن باقی مانده است. کاروانسرای نیک پی با پلان ۴ گوش، دارای صحن و میانسرای ۸ ضلعی غیرمنظم بوده و گرداگرد آن را حجره‌های ۱۴ گانه دربر گرفته است. طاق و قوس در این اثر تاریخی به صورت ضربی طراحی شده و عنصر قرینه‌سازی به زیباترین شکل در آن رعایت شده است. دورتادور آن حجره‌هایی ساخته‌شده است. فضاها و راه‌های ارتباطی در گوشه هر ضلع از صحن میانسرا برای دسترسی به اصطبل ها، انبارها و سایر فضاهای خدماتی دیده می‌شود. ورودی کاروانسرای نیک‌پی در ضلع شرقی این بنا تعبیه‌شده است. حجره‌های نگهبانان در دو طرف آن به‌صورت قرینه بناشده است .

طاق‌ها و قوس‌ها در کاروانسرای نیک‌پی به‌صورت ضربی می‌باشد؛ و نوع معماری و عنصر قرینه‌سازی به بهترین شکل ممکن، طبق الگوی رایج در معماری سنتی فلات ایران رعایت شده است. در کل می‌توان از تزئینات این بنا به طاقچه‌هایی با قوس هلالی. طاق‌نماهایی با قوس جناقی و قاب‌بندی‌هایی با آجرچینی ساده و به‌صورت یکنواخت در سطوح داخلی اشاره کرد. با توجه به سبک و آرایش معماری و همچنین تزئینات به‌کاررفته در کاروانسرای نیک‌پی زنجان. می‌توان به این نتیجه رسید که این بنای تاریخی یک بنای عام‌المنفعه بوده است؛ که در دوران صفویه احداث‌شده است.

نحوه دسترسی

کاروانسرای نیک‌پی استان زنجان (کاروانسرای شاه‌عباسی) در فاصله ۳۵ کیلومتری شمال غربی شهر زنجان قرارگرفته است . که از زنجان می توانیم وارد اتوبان زنجان-تبریز شویم بعد از طی حدودا ۳۸ کیلومتر به سه راهی نیک پی برسیم. یا از جاده قدیم زنجان-تبریز به سمت نیک پی حرکت کنیم.این کاروانسرا در ۲۵۰ متری جنوب نیک‌پی واقع‌شده است.