موسیقی محلی شهرکرد

موسیقی محلی مناطق ایران ساده و حداکثر چند میزانی است. یعنی آهنگهای وزن دار آن از چند میزان تجاوز نمیکند و چند بار این میزانها با شعرهای متفاوت تکرار می شوند. موسیقی محلی شهرکرد، بخوانیم دهکردی( نام قدیم شهرکرد)، اندکی متفاوت است. یعنی هم چند سطری نیست و هم تنوع ملودی دارد. به ملودیها در شهرکرد مُقوم (مقام) گفته می شود، مانند مقوم تهران، مقوم سرپا، مقوم حیدر آژان، مقوم زنگ شتر، مقوم پشت گاله ای و …. ویژگی بارز این موسیقی در دارا بودن مُدولاسیون است. یا به عبارت غیر موسیقایی، مرکب خوانی و مرکب نوازی است.
مدولاسیون دو گونه است، یکی مدولاسیون گام به گام و دیگری مدولاسیون گام به مایه است. مدولاسیون گام به گام بدین شکل است که مثلاً از ماهور با نت شاهد(تُنال) فا به ماهور با تنال سی بمل مُدگردی صورت گیرد. یا از شور با شاهد سل به شور دو مدگردی صورت پذیرد. از این نوع مدگردی در موسیقی مناطق ایران وجود دارد. مثلاً در نواحی خراسان و مازندران برای نمونه آهنگ درِنِه جان و عزیز جون که محلی مازندرانی و در آواز بیات اصفهان هستند، تغییر مد داده و مثلاً از اصفهان با نت شاهد دو به اصفهان با نت شاهد فا مدگردی صورت می گیرد.
نوع دیگر مدگردی که در ایران به مرکب خوانی یا مرکب نوازی معروف است، مدولاسیون گام به مایه است و بدین شکل است که از یک دستگاه به دستگاه دیگر مدگردی صورت پذیرد، مثلاً از دستگاه شور به وسیله چند نت ارتباطی، به بیات تُرک یا دستگاهی دیگر صورت پذیرد، و بوسیله همان چند نت ارتباطی که به آن “کَدانس” می گویند، به حالت اول برگردیم. این نوع مدولاسیون پیچیده تر از نوع اول مدولاسیون می باشد.
مُقومهای محلی دهکردی با سه لهجه هوشگونی (هفشجان کنونی)، قهفرخی (فرخشهر کنونی) و دهکردی (شهرکرد کنونی) اجرا می شوند، که در گویش متفاوت و در فُرم یکی هستند. ویژگی یکی از این مُقومها که به مقوم پشت گاله ای معروف است، این است که این مقوم در گوشه منصوری چهارگاه است و با یک کَدانس زیبا به شوشتری انتقال می یابد و در دنباله، این ملودی به گوشه نی داود رفته و با یک کدانس بسیار زیبا به گوشه سارنگ، که گوشه ای است در آواز دشتی، می رود. سپس با یک کدانس از این گوشه سارنگ به شوشتری انتقال می یابد. این مدولاسیون در موسیقی نواحی ایران منحصر بفرد است و هیچ کدام از مناطق دیگر ایران چنین ویژگی ندارند. نتیجه اینکه این موسیقی، که قرنها پیش از دل مردم بیرون آمده، از چنان بار تکنیکی قوی در آهنگسازی برخوردار است که با کلیه اصول آهنگسازی فاخر، منطبق است.