جستجوی شهر به شهر :
رزرو هتل رزرو هتل های شهر وان ترکیه

موسیقی علی آباد کتول

تاریخ بروزرسانی :
۱۱ دی ۱۳۹۵

علی آباد کتول از نظر جغرافیایی شرقی ترین منطقه ی طبری زبان و از اصلی ترین بلوکات استرآباد قدیم محسوب می شود . نزدیکی این منطقه با نواحی ترکمن نشین و احاطه ی آن با روستاهای هم چون ( اوبه دوجی ) ( اوبه بهلکه ) ( قره بولاق ) (شفتالو باغ ) ( حسن طبیب )و از سوی دیگر حضور اقوام سیستانی و همسایگی با خراسان پیچیدگی شگفتی را در مجموعه فرهنگ شفاهی علی آباد موجب شده است .

موسیقی کتولی از سمت شرق در خراسان و مناطق ترک نشین و کرد نشین آن و از سوی شمال در دشتهای ترکمن نشین ریشه دوانده است و این ها همه جدا از خاست گاه اصلی آن یعنی موسیقی طبری است . بنابراین از یک سو می توانیم شاهد دریافت ها و روایت ویژه ی هرایی ترکمنی با تلفیق خراسانی آن در موسیقی کتول باشیم و از سوی دیگر بیت خوانی های شرق و بسیاری از حالات موسیقی خراسانی را در آن مشاهده کنیم .

اساس موسیقی کتول

ساختار موسیقی کتول متکی بر دو مقام آوازی با عنوان ( هرایی کوتاه ) و ( هرایی بلند ) است ، هر چند این دو هرایی خود دارای انواع دیگری نیز هستند که به حس مجریان و چگونگی بلندی یا کوتاهی جملات آن به هنگام اجرا بستگی دارد . از دیرباز ، خنیاگران کتول این دو مقام را بر اساس سلیقه و ذوق فردی و با اتکا به سنت بداهه خوانی و بداهه نوازی در اشکال مختلفی اجرا کرده اند که پس از شکل گیری و تثبیت ، به نام آنها نام دار شد . برهمین مبنا پس از سالیان دراز ده ها مقام به مجموعه ی مقامات موسیقی کتول افزوده شد که هر یک از آنها به نام خنیاگران پدید آورنده ی خود خوانده می شود . از نمونه ی این گونه مقامات می توان از مقام ( علی محمد صنم ) مقام ( یحیی گالش ) و مقام ( حسن خانی ) یاد کرد.

از انواع دیگر موسیقی آوازی علی آباد کتول باید از (راسته مقامات) و (کله کش ) ها نام برد .
وجه تمایز راسته مقام با مقام هرایی بلند و کوتاه در اجرای پر شتاب تر و سریع تر آن است . مجموعه ی کله کش ها بخش دیگری از موسیقی آوازی علی آباد کتول است . کله کش ها در موسیقی این منطقه به آوازهای پنج گانه ای اطلاق می شود که با هم تفاوت هایی ( هرچند اندک ) دارند . طول جملات این آوازها از هرایی کوتاه تر است .

سازهای موسیقی کتول
سازهای موسیقی علی آباد کتول بدین قرارند :

نی کتول :از بلند ترین انواع آن در مناطق مختلف ایران است . دوتار کتول در دونوع کاسه کوچک و کاسه بزرگ متداول است . این نوع دو تار از دوتار ترکمنی گرفته شده است و نوع کاسه بزرگ آن شبیه دو تارهای شمال خراسان و کردان قوچانی است . تمام دو تارهای کتول یازده پرده دارند .

کمان چه : کمان چه های کتولی نیز در دونوع کاسه کوچک و کاسه بزرگ است . کمان چه های کاسه کوچک احتمالا برداشتی از کمانچه های ترکمنی است اما هویت کمان چه های کاسه بزرگ آشکار نیست . کمانچه ی کتول سه سیم است و شیوه های اجرایی آن آمیزه ای از تکنیک های نوازندگان مازندرانی و ترکمنی است .

شمشاد: که شباهت تمامی با سیکتک مازندرانی دارد ، ساز زبانه دار است که دارای شش سوراخ در بالا و یک سوراخ در زیر است . این ساز مانند سیکاتک مازندرانی ، همراه با مهاجرت کولیان ، که از سازندگان حرفه ای آن بوده اند ، متروک شده است . جنس این ساز از چوب شمشاد و یا نی خیزران است .

سورنا : سورنای کتول نیز از سورناهای شمال خراسان گرفته شده است ، اما نوازندگان کتول مانند سورنانوازان مازندرانی تنها از صدای بم آن استفاده می کنند . سورنای کتول دارای شش سوراخ در بالا و یک سوراخ در زیر است .

دیل یا دهی کتول : مانند دهل های جدار کوتاه خراسانی است و به نظر می رسد عینا از آن برداشت شده باشد . این دهل در واقع برای اجرای ریتم های موسیقی مراسمی کتول جانشین نقاره ی مضاعف مازندرانی شده است .

دس دایره : از ادوات کوبه ای موسیقی کتول ، مانند دس دایره مازندرانی است . این ساز در جشن های عروسی به دست زنان نواخته می شود .

30 1 موسیقی علی آباد کتول

به این مطلب چه امتیازی می دهید؟
[امتیاز: 0 میانگین: 0]
           
برو بالا
 

نظر کاربران :

هیچ نظری برای این مطلب ثبت نشده است. شما اولین نفر باشید.

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

تخت جمشید روستای کندوان زیبایی های گیلان سد شاه عباسی طبس اماکن دیدنی یزد