موزه بزرگ بندرعباس

حاشیه خلیج فارس یکی از مهمترین مناطق تمدن بشری بوده است. خلیج فارس خود بستری است که رفت و آمد از دو سو را ساده کرده و امکان داد و ستد و مبادله کالارا فراهم کرده و در جریان این مبادلات بازرگانی فرهنگ و اندیشه و جهان بینی پیرامون آن پراکنده شده وتمدن خاص خود را شکل داده است.

فرهنگی که با خارج از این منطقه در تعامل مستقیم بوده و در مسیری از جاده، ابریشم و ادویه اندیشه خود را در بازارهای دور و نزدیک از چین و هند تا زنگبار و حبشه عرضه کرده و در برابر دگر اندیشه ها پناه داده است و استان هرمزگان از حدود هزاره سوم پیش از میلاد تا کنون در کنار آب های نیلگون خلیج فارس به سانِ پلی مستحکم پیوند دهنده ی دنیای باستان شرق و غرب چه از لحاظ فرهنگی و چه از لحاظ داد و ستد های تجاری آرمیده است.

در کنار این همه ویژگی که در نوع خود بی نظیر است وجود یک موزه مردم شناسی که بتواند فرهنگ مردم و بومیان این منطقه را به منصه ظهور برساند کم بود که این مهم با همت سازمان میراث فرهنگی استان هرمزگان ساخته شد و یکی از بهترین موزه ها در نوع خود است.

موزه بزرگ مردم شناسی خلیج فارس در زمینی به مساحت تقریبی ۲۵ هزار متر مربع است . این موزه به دلیل قرار گرفتن در سایت تاریخی و ثبت شده برکه های باران ، پتانسیل های ارزشمندی برای ایجاد یک پارک موزه ای فعال در بندرعباس به وجود آورده است.

ساختمان موزه خلیج فارس نمونه ای نادر و گرانبها در معرفی معماری جنوب ایران است و بی تردید هماهنگی، صداقت، خلاقیت و توجه به ارزش های هنری، معماری و فرهنگی منطقه ای در موزه خلیج فارس متجلی شده است و این ساختمان سنگ محکی است برای نقد و بررسی معماری موجود در منطقه و مقایسه آن با گذشته نه چندان دور.

موزه در ۳ طبقه با زیر بنای ۲ هزار و ۴۰۰ متر مربع که طبقه همکف یا اول دارای فضای معماری عمومی، خدماتی، کتابخانه تخصصی و نمایشگاه است، طبقه دوم به بخش مردم شناسی تعلق دارد که شامل گالری بازار سنتی ، آزادسازی قلعه هرمز ، صید و صیادی است. طبقه سوم موزه نیز با توجه به غنای فرهنگی، تاریخی استان هرمزگان شامل بخش های باستان شناسی است.

گالری بازار سنتی

گالری بازار سنتی نخستین گالری در این بخش از موزه است که وضعیت بازار را به نمایش گذاشته است.
بازار در ایران با ویژگی های خود همیشه زبانزد جهانیان بوده و نام آن به همه زبان ها ی جهان در آمده و چنان مشهور شده که صحنه های بزرگ و چشمگیر در افسانه ها و داستان ها به خود اختصاص داده است تا جایی که اگر مصنفی می خواسته ایران و ایرانی را در اثر خود توصیف کند نام بازار ایران بر آن می نهاده است.
آنچه مسلم است نقش بازار در انتقال فرهنگ است و مکانی است مهم برای انجام پژوهش های اجتماعی و فرهنگی و همچنین مردم شناختی یک بازار سنتی گویای نوع معیشت منطقه و شهر از قبیل کشاورزی، دامداری، صنعت و آداب و رسوم منطقه نیز نوع پوشاک و تغذیه و تمامی مسائلی است که مردم با آن سرو کار دارند.
گالری بازار سنتی دارای ۱۱ مجسمه از جنس موم است که مردم بومی در حال اجرای کارهای مختلف نشان می دهد.
گالری آزاد سازی هرمز
در سال ۱۵۰۷ میلادی نیروهای پرتغالی به فرماندهی آلفونسو آلبورد کرک جزیره هرمز را تصرف کرده و در دماغه شمالی آن در محل یک دژ قدیمی اقدام به ساخت قلعه و تاسیسات نظامی و دفاعی کرد که مراحل ساخت آن ۳۰ سال به طول انجامید و آلبو کرک و اخلاف او به دلایل استراتژیکی و اقتصادی، تسلط بر تنگه هرمز را دنبال کرده به این طریق هم به مسیر بازرگانی دریایی خلیج فارس – دریای مکران (عمان) تا هند و چین کنترل داشته باشد و هم از طریق ترانزیت دریایی در واقع اخذ باج و خراج از کشتی های تجاری به اهداف اقتصادی خود دست یابند.

با تثبیت حکومت صفوی و قدرت گیری آن در زمان شاه عباس بزرگ (دوم) در سال ۱۶۲۲ میلادی به فرماندهی امام قلی خان با اجاره تعدادی کشتی از انگلیسی ها به جزیره هرمز یورش برده و پس از ۱۱۵ سال این بخش از خاک کشور که موقعیت استراتژیکی بسیار مهمی برخوردار بود را آزاد کردند.

با ورود به این گالری سنسورهای صدا فعال شده و صدای برخورد شمشیر، تفنگ سرپر ، توپ و غرش جنگجویان به گوش می رسد. که این صحنه نبرد در قلعه هرمز را به نمایش گذاشته و ۵ مجسمه در حال جنگ را می توانی ببینی که این مجسمه ها شامل امام قلی خان، یک سرباز و ۳ سرباز پرتغالی بوده که فرمانده آنها به دست امام قلی خان بر زمین افتاده و در حال جان دادن است. چهره های سربازان پرتغالی با چشم هایی از حدقه درآمده ترس و وحشت را تداعی می کند و ایرانی ها را با اطمینان از پیروزی نشان داده شده است. ظرافت کار در این گالری چشمان پرتغالی ها است که به صورت رنگی است و به گونه ای این مجسمه ها ساخته شده که صحنه یک نبرد واقعی را نظاره گر خواهی شد..

گالری صید و صیادی

صید و صیادی به شیوه های مختلفی انجام می گیرد و مشاغل دیگری را چون قایق سازی ، لنج سازی، تور بافی ، گر گور بافی را به دنبال دارد که به طور مستقیم با ماهیگیران در ارتباط هستند.

، صید با تورهای مختلفی چون تور پازوکی، تور شنا، تور گاریزی، تور حیال، قلاب های مختلف و صید با مشتا که خود سیستم پیچیده ای است، انجام می شود و صید میگو و از همه مهم تر صید مروارید که خاستگاه آن بندر لنگه در غرب بندرعباس و کیش بوده است از مشاغل مهم استان هرمزگان محسوب می شود.

گالری صید و صیادی نیز به مانند دیگر گالری های موزه مردم شناسی با ورود به آن سنسورهای صدا فعال شده و صدای موج دریا و مرغان دریایی به گوش می رسد در این گالری چهار مجسمه با یک قایق و یک لنج روی دریا به معرض نمایش گذاشته شده است. برروی عرشه لنج ملوانی (جاشو) را می بینی که در حال کشیدن طناب لنگر است و ناخدا نیز به صورت ایستاده با محاسنی سفید که با نصب دستگاه و پردازش باد به آن سمت محاسنش تکان می خورد در انتهای لنج قرار دارد. در کنار لنج یک قایق همراه با مرد ماهیگیر را می بینی که تور در دریا انداخته برای صید ماهی و در کنار او شخصی به عنوان صیاد مروارید را مشاهده می کنی که از قعر دریا بیرون آمده و صدفی که در آن مروارید وجود دارد به دست دارد.
این گالری بسیار زیبا طراحی شده. لنج و قایق بر روی دریا قرار گرفته و آبی آب دریا به زیبایی آن نیز افزوده است.

بخش باستان شناسی

با اتکا به مطالعات و پژوهش های باستان شناختی، حوزه فرهنگی از دوره پالئولتیک (کهن سنگی) گذرگاه جوامع و گروه های انسانی بوده است که در آفریقا به سمت جنوب شرق آسیا گسترش یافته بودند و ابزارهای سنگی دوره پالئولتیک قدیم (حدود ۵۰۰ هزار سال پیش) که از طرف میناب به دست آمده مؤید آن است که منطقه هرمزگان در این دوره از نظر زیست محیطی و جغرافیایی توان تامین نیازمندی های معیشتی گروه های انسانی که اقتصاد آنها متکی بر گردآوری خوراک و شکار بود را داشته است.

در گالری پیش از تاریخ اشیایی از جنس سفال، سنگ، فلز (مس، برنز و آهن) وجود دارد. ظروف سفالی، ظروف سنگی از جنس سنگ صابون و مرمر، مجسمه، ابزار و تیغه های سنگی و سفالی که تیغه های سفالی برای نخستین بار در دی ماه ۸۶ در لایه نگاری تم مارون رودان کشف شده که تاکنون در ایران و جهان نمونه مشابه آن گزارش نشده است، سر پیکان و سر نیزه های جنس برنز و نیز تعدادی از برنز های لرستان نیز در میان آنها به چشم می خورد.
این اشیا مربوط به هزاره سوم پیش از میلاد تا هزاره اول پیش از میلاد است (یعنی از ۵ هزار سال تا ۳ هزار سال قبل)

گالری دوره تاریخی

دوره تاریخی حد فاصل دوره هخامنشی تا پایان دوره ساسانی (سده ۷ قبل از میلاد تا سده ۷ میلادی) منطقه هرمزگان به عنوان یکی از پایگاه های مهم بازرگانی – اقتصادی و سیاسی – نظامی ایران مدنظر قرار می گیرد.

مدارک به دست آمده از بررسی های مناطق رودان، میناب، حاجی آباد مبین آن است که در طول دوره اشکانیان ( ۲۵۰ قبل از میلاد تا ۲۲۴ میلادی) حوزه فرهنگی هرمزگان یکی از مهم ترین مناطق استراتژیکی – اقتصادی و فرهنگی امپراطوری اشکانی (پارت) و ساسانی به شمارمی آمده است.

در گالری دوره تاریخی اشیای سفالی، سنگی، فلزی به معرض نمایش گذاشته شده است که شامل ظروف سفالی، ریتون سفالی، زیور آلات از جنس سنگ های قیمتی، سر پیکان برنزی می شود که عموماً مربوط به دوره اشکانی و ساسانی است و از مناطق بشاگرد، میناب، رودان و حاجی آباد به دست آمده است.

گالری دوره اسلامی

با اتکا به مدارک باستان شناختی و اسناد تاریخی و سفرنامه های جهانگردان مسلمان و اروپایی یکی از مهم ترین مراکز تجاری ایران در حد فاصل دوره سلجوقی تا صفوی هرمز کهنه بوده است این مرکز اقتصادی از طریق بازرگانی دریایی از یک سو با اروپا و از سوی دیگر با کشورهای عربی جنوب و جنوب غربی خلیج فارس و جنوب شرق آسیا و چین سطح وسیعی از مبادلات بازرگانی و به تبع آن ارتباطات فرهنگی بر قرار می کرده است.

هرمز کهنه بخشی از میناب امروزی بود که با حمله سپاهان مغول رونق و شکوفایی خود را از دست داد و هرمز جدید یا جزیره هرمز فعلی جایگزین آن شد.
در گالری دوره اسلامی اشیای سفالی، فلزی، چینی، سلادون و چوبی شامل ظروف سفالی چینی سلادون و آبی و سفید خنجرهایی از جنس نقره، جعبه های آرایشگری ، عطردان به معرض نمایش گذاشته اند که مربوط به دوره های مختلف اسلامی از سده های اولیه تا قاجاریه است.

گالری سکه

این گالری آخرین بخش از موزه باستان شناسی است. در گالری سکه، سکه هایی از جنس نقره، نیکل، برنز، مس مربوط به دوره های سلوکی (جانشین اسکندر در ایران) اشکانیان، ساسانیان، عرب ساسانی، اموی، ایلخانی، تیموری ، آق قویونلو ، صفوی، قاجاری و پهلوی به معرض نمایش گذاشته اند. سکه ها از قدیمی ترین آنها تا اواسط قاجاریه ضربی بوده و از اواسط قاجاریه به بعد ماشینی است و طیف زمانی ۲ هزار و ۳۰۰ سال قبل تا ۵۰ سال قبل را شامل می شود.

گالری دوره پارینه سنگی

این گالری شامل تندیس ۳مرد از دوره پارینه سنگی است که یکی از آنها پسر بچه ای است که در حال آوردن هیزم است ودیگری مردی درحال آوردن شکار وسومی در حال روشن کردن آتش.

پیشنهاد ویژه

موزه بزرگ خلیج فارس در مرکز شهر بندرعباس از ساعت ۹ صبح تا ساعت ۲۰ عصر پذیرای علاقه مندان است.