منطقه حفاظت شده سعدی

این منطقه در شهرستان کرمان و منطقه سعدی واقع گردیده و اداره کل حفاظت محیط زیست استان چندین سال پیگیر ارتقاء سطح منطقه بوده و خوشبختانه در آبان ماه سال ۱۳۸۸ نقشه منطقه به همراه منابع آبی و دیگر مستثنیات منطقه توسط واحد محیط طبیعی و GIS اداره کل تهیه گردید.

موقعیت جغرافیایی(عوارض و منابع فیزیکی، آدرس موقعیت جغرافیایی نسبت به شهر – روستا) :
این منطقه در موقعیت جغرافیایی N3022 E5641 در ضلع شمال غربی شهر کرمان واقع گردیده، این منطقه شرقا” به شهر کرمان و بخش زنگی آباد، شمالا” به روستاهای بی بی حیات و حسین آباد، غربا” به روستاهای ارگاس، چاروک و ده شهلا و جنوبا” به جاده خاکی مجاور لوله گاز منتهی می شود.

حدود اربعه منطقه
– شمالا”: از آبادی علی آباد در مسیر جاده خاکی تا حسین آباد به سمت بی بی حیات، مزرعه آبنیل تا معدن گچ.
– شرقا”: از معدن گچ در امتداد جاده خاکی به سمت محمدآباد تا ایستگاه تقلیل فشار گاز.
– جنوبا”: از ایستگاه تقلیل فشار گاز در امتداد جاده خاکی مجاور لوله گاز تا اعظم آباد.
– غربا”: از اعظم آباد در مسیر جاده روستایی به سمت آبادی کوکوآ، روستای چاروک، ارجاس تا علی آباد.

وسعت منطقه

هشتاد و هفت هزار و پانصد هکتار (۸۷۵۰۰ ) می باشد.

ارتفاع از سطح دریا

پست ترین نقطه منطقه دشت سعدی با ارتفاع ۱۷۱۰ متر از سطح دریا و بلندترین نقطه، ارتفاعات شاه مزار با ارتفاع ۲۵۰۰ متر از سطح دریا می باشد .

نوع اقلیم

آب و هوایی نیمه خشک بیابانی و دارای مناطق کوهستانی، تپه ماهوری و دشتی می باشد.

تشریح وضعیت طبیعی( شرح اجمالی سیمای منطقه) : منطقه پیشنهادی از نظر توپوگرافیک دارای مناطق مرتفع، تپه ماهوری و دشتی می باشد. از ارتفاعات مهم منطقه می توان کوه شاه مزار، کوه کوشک، کوه نه کوهی و کوه دره سفید را نام برد که مرتفع ترین آنها کوه شاه مزار با ارتفاع ۲۵۰۰ متر می باشد. از مناطق دشتی آن نیز می توان دشت سعدی (زیستگاه آهو) را نام برد.

منابع بیولوژیکی( پوشش گیاهی – حیات وحش) :
الف) تیپ گیاهی : پوشش گیاهی منطقه از نوع بوته ای (گیاهان یکساله)، درختچه، و درختی میباشد. گیاهان یکساله و داروئی نظیر : آلاله، آویشن، بومادران، کلپوره، آنقوزه و…
پوشش مرتع ای منطقه نظیر : درمنه، کلاه میرحسین، انواع گون و علوفه های یکساله گندمیان.
گیاهان درختچه ای و درختی نظیر : انجیر وحشی، پسته وحشی (بنه)، تربیت، قیچ، گز، قوسک، بادام وحشی و ….
ب) درصد پوشش گیاهی : بطور متوسط پوشش جنگلی و گیاهی منطقه بین ۱۵ تا ۴۰ درصد تخمین زده می شود.
ج) حیات وحش منطقه : منطقه مذکور بدلیل داشتن مناطق مرتفع و دشتی از تنوع حیات وحش نسبتا” مناسبی برخوردار است و از حیات وحش منطقه می توان : کل و بز، قوچ و میش، آهو، گرگ، شغال، روباه، خرگوش و … را نام برد.

از پرندگان منطقه می توان : کبک، تیهو، انواع کوکر، کبوتر وحشی، باقرقره، چکچک، چکاوک، دلیجه، شاهین، عقاب طلائی، سارگپه، کلاغ و … را نام برد.
تعداد و نوع منابع آبی( بر اساس جدول شماره۳) : منابع آبی در جدول شماره ۳ ذکر شده اند .
وجود آثار و ابنیه تاریخی- مذهبی-فرهنگی : تنها یک مرکز مذهبی در داخل منطقه بنام زیارتگاه بی بی حیات وجود دارد .
وجود آثار و پدیده های طبیعی( آبشار- غار و …) : —–
الف) چشم اندازهای منحصر به فرد : —-

وضعیت جوامع محلی
الف) جمعیت مناطق مسکونی داخل : حدود ۲۵ پارچه روستا و آبادی نظیر : هنوج، کوه باداموئیه، استخروئیه، چناروئیه، ده نوئیه، بوج، چشمه گز، بی بی حیات، حسین آباد، روکرد، ارگاس، چاروک، ده بالا، ده شهلا، آب ترش و … با جمعیت بالغ بر ۱۰ هزار نفر در داخل منطقه وجود دارد. ضمنا” واحدهای صنعتی، معدنی نظیر : معادن مواد اولیه کارخانجات سیمان : کرمان، ممتازان، زرین، کارخانه آسفالت، کشتارگاه مرغ، ایستگاه تقلیل فشار گاز، انبار ناریه (ماده انفجار معادن) و حدود ۴۰ واحد مرغداری سنتی در داخل منطقه مستقر می باشند.
ب) روش عمده امرار معاش جوامع : شغل و امرار معاش جوامع محلی کشاورزی، و عمدتا” پرورش مرغ گوشتی به روش سنتی می باشد.
ج) میزان درآمد سالیانه افراد محلی : میزان درآمد افراد محلی در حد متوسط می باشد.

د) وضعیت وابستگی جوامع محلی به منابع موجود در منطقه : وابستگی جوامع محلی به منطقه به منظور امرار معاش و معیشت زندگی (کشاورزی، پرورش مرغ و…)می باشد.
ه) وضعیت آگاهی جوامع محلی از مسایل زیست محیطی : خوشبختانه در این چند ساله با چاپ و انتشار یکسری بروشور و برگزاری جلسات محلی به منظور بالا بردن سطح آگاهی مردم منطقه و تنویر افکار عمومی اقدامات خوبی انجام شده است.

عوامل آسیب پذیری منطقه

یکی از عوامل مهم تهدیدکننده منطقه خشکسالیهای چند ساله اخیر بوده و از عوامل دیگر می توان حضور سلاحهای غیرمجاز و تعدادی از شکارچیان سودجو در منطقه می باشدکه در صورت ارتقاء سطح با گشت و کنترل مستمر می توان منطقه را به نحواحسن حفاظت و کنترل نمود.

کمبودها و نیازها
الف) تعداد آبشخور مورد نیاز ( با تعیین محل بر روی نقشه) : در چند ساله اخیر به علت خشکسالی ، به منظور تامین آب مورد نیاز وحوش، تعدادی آب انبار و آبشخور در منطقه نصب و بطور مرتب آبرسانی انجام می شود.
مع الوصف تعداد ۵ باب آبشخور دیگر مورد نیاز می باشد که اقدامات لازم در سال جاری انجام پذیرفته است.
ب) تعداد پاسگاههای مورد نیاز ( با تعیین محل بر روی نقشه) : با توجه به وسعت منطقه، دو دستگاه کانکس در منطقه زنقو و گود رباطی به منظور حفاظت و کنترل منطقه نصب، تجهیز و راه اندازی شده است. امید است با تخصیص اعتبار در سالهای آتی بتوان نسبت به احداث ۳ باب پاسگاه حفاظتی در منطقه اقدامات لازم به عمل آید.
ج) تعداد وسایل نقلیه مورد نیاز : با توجه به کوهستانی و دشتی بودن منطقه نیاز به یکدستگاه خودرو کمک دار و دو دستگاه موتورسیکلت تریل در منطقه می باشد.

د) تعداد نیروی اجرایی مورد نیاز : با توجه به گشت های شبانه در منطقه، شش نفر نیروی محیط بان و دو نفر کارشناس نیاز می باشد.
ه) سایر نیازها : نصب دو دستگاه دکل و بی سیم مادر جهت ارتباط بین اداره کل و پاسگاههای حفاظتی از نیازهای مهم ارتباطی در منطقه می باشد.
۱۴- سایر قابلیت های منطقه : با توجه به اینکه منطقه فوق یکی از بهترین زیستگاههای کل و بز ، قوچ و میش در استان می باشد ، در صورت گشت و کنترل مستمر با تعداد نیروی محیط بان کافی، امکان ارتقاء سطح منطقه در پنچ سال اینده به حفاظت شده میسر می باشد. با توجه به اینکه منطقه فوق یکی از زیستگاههای کل و بز، قوچ و میش و آهو در استان می باشد، در صورت گشت و کنترل مستمر با تعداد نیروی محیط بان کافی، می توان تا حد توان جمعیت حیات وحش منطقه را حفاظت و کنترل نمائیم.
۱۵- نقشه یا کروکی منطقه : نقشه به پیوست می باشد.
۱۶- تهیه عکس از منابع اکولوژیکی و اقتصادی اجتماعی : عکسهای منطقه به پیوست می باشد.
۱۷- سازمانهایی که در مدیریت منطقه نقش دارند : جوامع محلی و NGO ها

منبع : کویرها و بیابانهای ایران