جستجوی شهر به شهر :
رزرو هتل رزرو هتل های شهر وان ترکیه

مسجد و مدرسه عالی شهید مطهری ( سپهسالار )

تاریخ بروزرسانی :
۱۵ بهمن ۱۴۰۰

مسجد و مدرسه عالی شهید مطهری ( سپهسالار ) تهران از مدارس بزرگ قرن سیزدهم هجری قمری است. بانی این بنای عظیم و ساختمان مجلس شورای ملی حاج میرزا حسین خان سپهسالار قزوینی، صدراعظم دوره ی ناصرالدین شاه و برادرش مشیرالدوله بوده اند.مهندس و طراح این مجموعه یکی از اولین مهندسین ایرانی بنام ممتحن الدوله بوده که پس از اتمام تحصیلات خود در فرانسه ، به ایران بازگشت.

ساخت این بنای معظم در سال ۱۲۹۶ هجری قمری آغاز گردید. باتوجه به محل کاخ گلستان ، بازار ، دروازه شمیران، باغ و عمارت فخرالدوله (که کمی بالاتر از آن قرار داشته)، کوچه ی میرزا محمود وزیر، خیابان عین الدوله ( ایران )، کوچه ی نظامیه ، سه راه امین حضور که تماما در اطراف این محل متمرکز بوده اند، دیده می شود که مدرسه ی مزبور تقریبا در منطقه ی مناسب شهر در زمان خود ساخته شده است .

786 مسجد و مدرسه عالی شهید مطهری ( سپهسالار )

معماری مسجد و مدرسه عالی شهید مطهری ( سپهسالار )

مسجد و مدرسه سپهسالار براساس یک طراحی کلی و داشتن نقشه برای تمامی مجموعه طراحی گردیده است این بنا از قسمتهایی چون صحن اصلی، شبستان زمستانی چهل ستون با ورودی از صحن اصلی برای آقایان و یک ورودی مجزا برای خانم ها از قسمت شمالی آن، جلوخان، سردر، ساختمان دو طبقه ی حجرات با تعداد ۶۰ حجره ، منزل مدرس یا مسئول مدرسه ، وضو خانه یا چهل شیر و شبستان تابستانی یا گنبد خانه تشکیل گردیده است .

بعد از سردر، هشتی چهار ضلعی قرار دارد که به وسیله دو راهرو در سمت راست و چپ، به صحن مجموعه راه دارد . پوشش هشتی در اطراف، یزدی بندی و در بالا، رسمی بندی است . این هشتی دارای تزیینات کاشیکاری، کتیبه و نورگیری مشبک از آجر لعابدار است . بر کاشی های این قسمت، تاریخ ۱۲۹۸ ه- ق خوانده می شود . در مدخل راهروی سمت چپ این هشتی، کتیبه “بفرمایش عالیجاه احمد علیخان و اهتمام عالیجاب خیرالحاج حاجی ابوالحسن معمار خاصه عمل کارخانه استاد علی اکبر ۱۲۹۸ ” ثبت شده است .

%name مسجد و مدرسه عالی شهید مطهری ( سپهسالار )

سردر شرقی بنا در خیابان سیدرضی واقع شده و فاقد مناره و کتیبه است . سطح سردر دارای طاقنما و تزیینات کاشیکاری و گره چینی است . در پشت سر این سردر، هشتی شرقی واقع است که توسط یک راهرو به صحن حیاط مرتبط می شود . این هشتی با طاق هفت کاسه یا طاق معلق، یکی از کارهای برجسته استاد جعفرخان معمار باشی کاشانی – متوفای ۱۳۱۲شمسی – است . این هشتی دارای تزیینات کاشیکاری و رسمی بندی است . در وسط مجموعه، صحنی آجر فرش به ابعاد ۶۰×۶۰ متر واقع گردیده و در وسط آن حوض بزرگ دایره شکل، باغچه های متعدد و در اطراف آن، ایوان های چهارگانه و ۶۰حجره در دو طبقه قرار دارد .

بر نمای حجره ها وایوان های اطراف صحن ، خلاصه وقف نامه مسجد و مدرسه بر کاشی به خط “میرزا غلامرضا” و کار “استاد صادق کاشی ” نوشته شده است . در طرفین ایوان ها و پشت حجره ها، چند شبستان و چند مدرس ساخته شده است . ایوان جنوبی، اصلی ترین ایوان مسجد است . سطح ونمای این ایوان دارای تزیینات غنی و متنوع کاشیکاری است که بعدها تعمیر و تجدید شده است . در سقف ایوان کاشیکاری، نه کاسه و در کنار آن، یزدی بندی های بسیار زیبایی اجرا شده است . ازاره ایوان، سنگی است و به صورت زیبایی حجاری شده و عبارات “عمل عبدالله قزوینی حجار ۱۳۰۳” و “عمل عمو غلامحسین حجار ۱۳۰۳” بر آن نقر شده است .

%name مسجد و مدرسه عالی شهید مطهری ( سپهسالار )

در این ایوان، دو راهرو وجود دارد که به دو مدرس جانبی راه پیدا می کند . در دوسمت این ایوان، در مجموع ، چهارمناره کاشیکاری زیبا ساخته شده که راه پله میانی آنها از پشت بام است . در پشت این ایوان جنوبی، شبستان تابستانی به ابعاد ۶۰/۴۱×۶۸/۴۳ متر واقع است که به وسیله گنبد طاقی رفیعی پوشش یافته است . این شبستان دارای ازاره ای از سنگ مرمر به ارتفاع ۵/۱متر است . در ضلع جنوبی شبستان، محرابی با تزیین کاشی و مقرنس قرار دارد . سطوح مختلف این شبستان با تزیینات کاشی، یزدی بندی، رسمی بندی- با طرحهای متنوع – و کتیبه هایی تزیین گردیده است .

مسجد و مدرسه عالی شهید مطهری5 مسجد و مدرسه عالی شهید مطهری ( سپهسالار )

گنبد مسجد

گنبد به ارتفاع ۴۴/۳۷ متر، بر روی این شبستان و به کمک چهار پایه استوار است . بر بالای این چهارپایه، چهار طاق رومی به دهانه ۵/۱۴ متر بر پا شده که خود به وسیله چهار لنگه آجری به هشت ضلعی و سپس دایره تبدیل شده گنبد بر آن قرار گرفته است . گنبد از نوع خفته با خیز کم و ساقه کوتاه در چهار جهت دارای روزنه است و از بیرون و داخل با تزیینات متنوع کاشی پوشیده شده است . ساقه کوتاه گنبد از بیرون با گره چینی تزیین شده و بر بدنه آن نیز ترنج های زیبا به همراه کتیبه هایی طراحی شده است . زمینه کاشیکاری سطح گنبد سفید است . این کاشیکاری چندین بار از جمله در سال های ۱۳۰۷و۱۰۳۸ ه-. ش تعمیر و تجدید شده است؛ گنبد با گذشت زمان صدمات زیادی متحمل شده که در دوره اخیر توسط سازمان میراث فرهنگی تعمیر و بازسازی شده است .
بر بالای شبستان، در چهار طرف گنبد، چهار طاق بلند قرار گرفته که به همراه گنبد، فضای شبستان تابستانی را می پوشاند . ایوان های دیگر صحن نیز دارای تزیینات متنوع کاشی، طاقنماها و کتیبه های قرآنی و تاریخی است .

%name مسجد و مدرسه عالی شهید مطهری ( سپهسالار )

مناره های مسجد

بر بالای ایوان شمالی، دو مناره و در وسط آنها ، برج ساعت ساخته شده است . مناره ها، قرینه یکدیگر و دارای تزیینات کاشی، مقرنس، کتیبه و مأذنه هستند . برج ساعت به صورت مکعب مستطیل دارای تزیینات کاشی است و ساعت آن ، دو صفحه به طرف شمال و جنوب دارد. ضلع شرقی صحن و پشت ایوان شرقی، مسجد چهل ستون یا شبستان زمستانی مجموعه واقع شده که ورودی اصلی آن از طریق ایوان شرقی است . این شبستان دارای ۴۴ ستون سنگی در ۴ ردیف ۱۱ تایی است که در بالا به وسیله تویزه های آجری به همدیگر متصل شده و با چشمه طاق هایی پوشش یافته اند . ستون های شبستان، از قطعات سنگی حجاری شده است و از سه قسمت پایه، ساقه و سرستون مقرنس تشکیل می شود .

مسجد و مدرسه عالی شهید مطهری4 مسجد و مدرسه عالی شهید مطهری ( سپهسالار )

ستون ها، طاق ها و پوشش این مسجد به همراه تزیینات حجاری، گچبری، رسمی بندی و مقرنس، ترکیب دلپذیری را ارائه می دهد.در طاق های میانی ، نورگیرهایی با شیشه رنگین تعبیه کرده اند که بر زیبایی مزبور می افزاید . مسجد دارای کتیبه های متعددی است . در ضلع جنوبی، محراب اصلی مسجد با مقرنس های گچی، تزیینات گچبری و مرمری قرار دارد و در دو طرف آن، دو محراب دیگر با تزیینات رسمی بندی و گچبری دیده می شود. ازاره این شبستان از سنگ سفید است . در شمال ایوان شمالی و در شرق و غرب ایوان جنوبی، مدرس های سه گانه مسجد واقع اند که چون بخش های دیگر، با تزیینات کاشیکاری، گچبری، کتیبه و آیینه کاری تزیین شده اند .

مسجد و مدرسه عالی شهید مطهری12 مسجد و مدرسه عالی شهید مطهری ( سپهسالار )

در اطراف صحن مجموعه، در دو طبقه، ۶۰ حجرهد (۲۹ حجره در طبقه اول و ۳۱ حجره در طبقه دوم) ساخته شده است. تمام حجره های طبقه اول، بعد از سکویی که در جلوی طاقنمای حجره قرار دارد، دارای ازاره کاشیکاری هستند . در فاصله بین دو حجره در قسمت ازاره، تزیینات سنگی وجود دارد . این حجره ها عموما دارای نقشه مستطیل شکل هستند و سقف آنها با چهار تویزه پوشش گردیده و انواع تزیینات کاشیکاری، گره چینی، رسمی بندی در ایوان حجره ها و پشت بغل آنها به کار رفته است . در اطراف حجره های طبقه دوم مجموعا شش بهارخواب یا بالکن ساخته شده که آنها نیز با کاشیکاری، طاقنماها، کتیبه ها و گره چینی تزیین یافته اند .

در جلوی این بالکن ها، نرده های آجری مشبکی با لعاب فیروزه ای کار شده است . بنای مسجد و مدرسه عالی همچنین دارای آب انباری با هشت ستون سنگی حجیم، کتابخانه معتبر، حیاط خلوت و بناها و تأسیسات دیگر است . این بنا به شماره ۲۶۰به ثبت تاریخی رسیده است.

مسجد و مدرسه عالی شهید مطهری9 مسجد و مدرسه عالی شهید مطهری ( سپهسالار )

نحوه دسترسی به مسجد و مدرسه عالی مطهری

مسجد و مدرسه عالی شهید مطهری ( سپهسالار ) در جنوب كاخ بهارستان، در ضلع شرقی میدان بهارستان و مجاورت ساختمان قدیمی مجلس شورای اسلامی در خيابان مصطفی خمينی واقع شده است.

%name مسجد و مدرسه عالی شهید مطهری ( سپهسالار )

مسجد و مدرسه عالی شهید مطهری6 مسجد و مدرسه عالی شهید مطهری ( سپهسالار )

مسجد و مدرسه عالی شهید مطهری7 مسجد و مدرسه عالی شهید مطهری ( سپهسالار )

مسجد و مدرسه عالی شهید مطهری8 مسجد و مدرسه عالی شهید مطهری ( سپهسالار )

مسجد و مدرسه عالی شهید مطهری10 مسجد و مدرسه عالی شهید مطهری ( سپهسالار )

مسجد و مدرسه عالی شهید مطهری11 مسجد و مدرسه عالی شهید مطهری ( سپهسالار )

مسجد و مدرسه عالی شهید مطهری13 مسجد و مدرسه عالی شهید مطهری ( سپهسالار )

مسجد و مدرسه عالی شهید مطهری14 مسجد و مدرسه عالی شهید مطهری ( سپهسالار )

به این مطلب چه امتیازی می دهید؟
[امتیاز: 0 میانگین: 0]
           
برو بالا
 

نظر کاربران :

هیچ نظری برای این مطلب ثبت نشده است. شما اولین نفر باشید.

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *