مسجد رنگونی های آبادان، در حدود سال ۱۳۰۰ در جنوب غربی پالایشگاه آبادان و درکنار اروند رود و نقطه صفر مرزی همجوار با کشور عراق ساخته شده است.این مسجد با موافقت شرکت نفت، توسط کارگران پاکستانی پالایشگاه آبادان ساخته شده است. در آن زمان مسجد با تقاضای عدهای از مسلمانان سنی مذهب شبه قاره هند که عمدتا مهاجرانی از اهالی رانگون پایتخت میانمار بوده. و در پالایشگاه نفت آبادان مشغول به کار بودهاند احداث شده و به همین دلیل نام مسجد رانگونیها گذاشته شده است. مسجد مذکور، به سبک معماری شبه قاره هند با گچبریهایی زیبا و برجسته و آرایههایی سیمانی و منحصربفرد دارای شبستان، حیاط اصلی و مأذنه و در پیشانی بنا نقشینهای منقش به آیه بسم الله الرحمن الرحیم میباشد.
مسجد رانگونیها ۹ فروردین سال ۱۳۷۸ توسط سازمان میراث فرهنگی با شماره ۲۲۸۹ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید.
برای آشنایی بیشتر با شهر آبادان پیشنهاد می کنیم مطلب سیری در آبادان را مطالعه بفرمایید.
تاریخچه مسجد رنگونی های آبادان
نام آبادان گرهی همیشگی با صنعت نفت خورده است. بسیاری از بناها، رخدادها و یادگارهای آبادان بهشکلی با وجود پالایشگاه نفت ارتباط دارند. مسجد رانگونیها یا آنگونه که آبادانیها میگویند، رنگونیها، با معماری هندی و به همت رانگونیهای اهل برمه در آبادان ساخته شده است. اما میان آبادان تا هند و رانگون که فاصله فراوان بود!
ماجرا از این قرار بود که بعد از پیدا شدن نفت در مسجدسلیمان، باید پالایشگاهی ساخته میشد. پیشنهاد انگلیسیها مدل پالایشگاه برمه بود که قبلا تجربه همکاری با آنها را داشتند. آبادان در استان خوزستان برای ساخت پالایشگاه انتخاب شد؛ زیرا در کنار رودخانه کارون قرار داشت و میشد اسکلهای برای صادارات نفت در کنار آن ساخت. بنابراین، انگلیسیها تعدادی از مهندسان و کارگران برمهای را به آبادان آورده بودند تا از تجربه آنها در صنعت نفت بهره ببرند.
هنگامی که پالایشگاه آغاز به کار کرد، افراد زیادی از شهرها و کشورهای گوناگون به این شهر مهاجرت کردند. بخشی از این مهاجران نیز از کشورهای هند، پاکستان و برمه بودند که اکنون میانمار نامیده میشود. مسجد رنگونیها در همان زمان، نزدیک پالایشگاه و با کمک مالی آن برای مسلمانان مهاجر رانگون ساخته شد. ساخت این بنا از سال ۱۲۹۱ پایهریزی شد و حدود هفت سال ادامه داشت و بالاخره در سال ۱۲۹۹ به پایان رسید.
معماری مسجد
معماران مسجد رنگونیها اهل هند بودند. بنابراین معماری مسجد بهسبک هندی است. این مسجد چهار گنبد کوچک و دو مناره دارد. نمای بیرونی آن با سیمان تزیین شده و بسیار رنگارنگ است. نقش و نگارهای نمای بیرونی نیز برجسته هستند.تزیین مسجد شاید گچبری بهنظر برسد، اما در واقع با سیمان تزیین شده و بهعبارتی آرایههای آن سیمانبُری است. همچنین آینه که یکی از عناصر معماری ایرانی برای تزیین کاخها و امامزادهها است، در تزیین مسجد رَنگونیها بهکار رفته است. به نظر میرسد بخشی از مصالح ساختمانی را از جمله رنگ، از هند به ایران آوردهاند.
بنای مسجد از آجر ساخته شده است و ملات آهک و گل دارد و شامل شبستان، حیاط اصلی و ماذنه میشود. در جلوی بنا نقشینهای با عبارت «بسم الله الرحمن الرحیم» را میتوان مشاهده کرد. برای جلوگیری از نفوذ رطوبت به پایه، دو تونل هوا زیر آن ساخته شده است.
یکی از بخشهای زیبای این بنای قدیمی، محراب آن است. شکلهای هندسی و نقشهای اسلیمی با طرحهای برجسته، پر از رنگوطرح محراب را درمیان گرفتهاند. این طراحی بهگونهای است که تماشای بهشت را در خاطر انسان زنده میکند. سپس میرسیم به سازه سقف که ترکیب جالبی از لوله های نفت، ریل راهآهن و آرماتور دارد. ریلها، تیر فرعی و لولهها، در جایگاه تیر اصلی هستند.
سقف مسجد رنگونیها تحمل و مقاومت بسیار بالایی دارد. با اینکه در دوران جنگ به سقف شبستان خمپاره خورد، تنها یک سوراخ ۷۰ سانتیمتری در مرکز ایجاد شد و در تیزه قوسها ترک خوردگی دیده میشود. خوشبختانه سقف و بنا آسیب جدی ندیدند.
مرمت و بازسازی
هرچند مسجد رنگونیها مورد مرمت واقع شده است؛ دوستداران میراث فرهنگی از مرمت بنا خرسند نیستند. این افراد معتقد هستند رنگآمیزی و تزیین این بنا ارزش بسیاری دارد و وجه تمایز سبک معماری هندی است. اما متاسفانه در مرمتی که انجام شده، توجه کافی به این نکته وجود نداشته است و مصالح و رنگهای جدید مطابق با مصالح و رنگ اصلی بنا نیستند.
نحوه دسترسی به مسجد رنگونی های آبادان
آدرس:آبادان، خیابان امام خمینی، روبهروی انبار دارویی پالایشگاه
نظر کاربران :
هیچ نظری برای این مطلب ثبت نشده است. شما اولین نفر باشید.