مسجد ملک در کرمان با نام مسجد امام خمینی کرمان نیز شناخته می شود و بزرگ ترین و همچنین قدیمی ترین مسجد این شهر به حساب می آید. این مسجد در بافت تاریخی شهر و بخش جنوبی بازار کرمان واقع شده است و از جمله بناهای تاریخی و بسیار با ارزش شهر به حساب می آید که ساخت آن در سال ۴۷۶ هجری قمری آغاز و در سال ۴۸۹ هجری قمری به پایان رسید.یکی از قدیمیترین – بزرگترین مساجد ایران و کرمان است که سابقه تاریخی آن به قرن ۵ میرسد – این مسجد با شبستانهای متعدد و صحن وسیع جاذبه تاریخی خود را حفظ کرده است وجود برج آجری و سه محراب گچ بری شده حکایت از قدمت و دیرینگی مسجد دارد.
این مسجد در بافت قدیم شهر کرمان در محله ای وم به شاه عادل بنا شده و از طرف شمال به خیابان امام از طرف جنوب به محله شاه عادل – از طرف شرق به حمام شیخ الاسلام و خانه های مسکونی و از طرف غرب به بازار مسجد ملک ( که تخریب شده ) و خانه های مسکونی متصل است.
تاریخچه مسجد امام باستناد تاریخ :
این مسجد در زمان تورانشاه سلجوقی ساخته شده است چنانچه در سمطالعلی آمده است :
ملک قاوردین جعفر بیگ داودبن میکائیل در ملک بروجحر کرمان و شیراز و عمان و ماهیانی در شبانکاره نافذ امر ونهی شد و بعد از انطوا بساط دولت او پسرش سلطانشاه وارث اعمار و اعمال او گشت و پس از آنکه ده سال از ملک و سلطنت مقرون باین و استقامت تمتع یافت جهان را وداع کرد و برادرش ملک نیکوکار معدلت شعار عماد و الدنیا و الدین ملک تورانشاه تاج و تخت را بزیور فرطلعتش آرایش داد و درست تمام عیار سلطنتش سکه و الهام ولایت داشت و محیای زیبای مملکتش بگلغونه کرامت و تایید مورد بود و جامع ظاهر شهر کرمان و رباط تورانشاهی و غیر هامن بقاع الخیر و ابواب الخیر افراشته و بنا کرده معمار در عدل گستری و رعایت پروری گذرانید به بهشت عدن خرامید سلاله مطعون و نتیجه ملعونش ایرانشاه که پدر چون خاکستر از آتش آمده حاکم شد در تذکره اولیاء آمده :
محمدبن ابراهیم در حکایات عدل ملک تورانشاه بن قرا ارسلان آورده«حالی فرمود تا مهندس ولایت و استادان بنا را حاضر کردند و در ربض بیرون شهر بنای سرای خویش فرمود و در جنب سرای مسجد جامع و مدرسه – خانقاه و بیمارستان و گرمابه و اوقاف شگرف بر آنها نهاد و فرمود تا امراء دولت و صدور حضرت و معارف ولایت همه در ربض منازل ساختند و چون مکالمه دروگروملک روز سه شنبه و همان روز بنا عمارت شد آن محله به محله سه شنبهی معروف گردید.
بر اساس مدارک تاریخی که در کتاب نسب نامه خلفا و شهرباران آمده است مسجدی که در دوران سلجوقی بنا گردید مسجدی بود چهار ایوانی که بیشترین مصالح بکارگرفته شده در آن آجر،خشت خام ،ملات گل و ملات گچ بوده است . شبستانها در حد فاصل ایوانها جای دارد بزرگترین شبستان در ضلع غربی و شمالی بوده است و ضلع جنوبی صرفا به صورت یک کله کار یا دو کله کار ودر امتداد ایوان جنوبی و شرقی جای داشته است که نمای بنا با طرحهای مختلف مرسوم دوران سلجوقی پوشانده شده بود در خاکبرداریها مشخص شد که در بعضی از بخشهای تزئینی نگین های کاشی نیز به ابعاد ۵/۱*۱/۵ یا ۲*۲ بکار رفته رنگ کاشی مذکور فیروزه ای بوده است که با تلفیق با آجر بسیار زیبا بوده است در دوران قاجاریه خانی کوف که از جهانگردان مشهور بوده در مورد مسجد ملک افزوده است : « زمانی که وارد بنای مسجد شدم آنرا کاملا مخروبه یافتم تنها چند قطعه گچ بری در وسط مسجد افتاده بود بدین ترتیب مسجد دوران سلجوقی که اولین مسجد جامع شهر بوده تا قرن هشتم موجودیت خود را به عنوان مسجد جامع شهر حفظ کرده»و بعدا با تاسیس مسجد جامع مظفری جامعیت به آن مسجد منتقل شده است و از رونق مسجد مذکور کاسته و روبه ویرانی گذاشته است.
پلان مسجد ملک کرمان
اگر بخواهیم به برسی پلان مسجد ملک کرمان بپردازیم باید بگوییم که این مسجد ۹۱۹۱ متر مساحت دارد و دارای سه درب ورودی می باشد. علاوه بر این، این مسجد ۴ ایوان را در خود جای داده است که که بزرگ ترین ایوان آن در بخش غربی آن واقع شده و به سبک سلجوقیان تزئین شده است. همچنین شبستان های متعددی در این مسجد بنا شده اند و یک صحن وسیع در مرکز آن قرار دارد.
بزرگ ترین شبستان این مسجد متعلق به امام حسن (ع) می باشد. چندین محراب بسیار زیبا نیز در این مسجد وجود دارد که قدمت آنها به ۱۰۰ تا ۱۵۰ سال پیش از دوران سلجوقی برمیگردد و به احتمال زیاد در دوران آل بویه بنا شده اند.
یکی از مهم ترین بخش های این مسجد برج سلجوقی آن می باشد که امروزه بخش عمده ای از آن از بین رفته و فقط ۶ متر از آن باقی مانده است. همچنین در سردر ورودی مسجد با گچ بری های بسیار زیبایی آراسته شده است که پس از ورود از آن با راهرویی مواجه می شویم که آجرکاری معقل تزئین شده است.
مسجد ملک کرمان یکی از جاذبه های مذهبی و تاریخی این شهر می باشد که در تاریخ ۱۵ مهر ۱۳۴۶ و با شماره ثبت ۷۶۰ به فهرست آثار ملی کشور اضافه شد.
آدرس مسجد ملک کرمان : کرمان- خیابان امام خمینی
نظر کاربران :
اون عکس سیاه و سپید مال مسجد جامع کرمان است
پس از پیروزی انقلاب اسلامی، نام این مسجد مسجد امام شد!
قدیمی ترین مسجد کرمان مربوط به دوره سلجوقیان که دو ایوان زیبا یکی با گچبری و دیگری با کاشیکاری بسیار زیبا داره
در قديم در صحن اصلي مسجد آب نما و حوضي بوده كه از قنات مستوره سرچشمه مي گرفته و در آن وضو مي گرفتند، با خشك شدن اين قنات اين حوض زيبا رو پوشندن و سنگ فرش شده