مسجد ظهیریه تبریز

این مسجد درجانب غربی صحن بقعه سیدحمزه و کنار خیابان ثقة الاسلام واقع است . بنای مستطیل شکل به ابعاد ۸×۲۰ متراست که توسط یک گنبد بزرگ به قطر هشت متر ودو طاق و دو گنبد کوچکتر درشمال و جنوب مسقف می شود . دراطراف این گنبدخانه، چند رواق و اتاق قرار گرفته است و دو درگاه، آن را به خیابان ثقة الاسلام و صحن رو باز بقعه سیدحمزه مرتبط می کند . دور تا دور مسجد، از اره مرمری خوشرنگی به ارتفاع ۱۰۵ سانتی متر تعبیه شده که برقسمت فوقانی آن، سوره مبارکه اسراء به خط ثلث بسیار زیبا به طور برجسته نقر شده است . درچند جا، از اره اصلی ازبین رفته و ازاره مرمری ساده ای جایگزین آن شده است . درجانب شمالی در ورودی بزرگ مسجد، به جای ازاره اصلی، سنگ قبر ملامحمد باقرتبریزی- متولی بقعه سیدحمزه، متوفای ۱۱۸۸ ه-. ق- را نصب کرده و جسد نامبرده را در زیر آن به خاک سپرده اند . طاق های مرمرین محراب، در ورودی روبه روی محراب و دو پستوی کوچک مجاور، همه مزین به نقش ترنج، ختایی، اسلیمی و آیات قرآنی و متعلق به بنای اولیه مسجد هستند . سطح درونی گنبد بزرگ مسجد، مزین به اسما، جلاله، آیات و نقوش مختلف تزیینی است که زیبایی خاصی به گنبد خانه بخشیده است . نوشته ها و تزیینات سقف مسجد سابقا همه مذهب بوده اند؛ اما درتعمیرات سال های ۱۳۳۴-۱۳۳۳ رنگ های نامتناسبی روی آنها کشیده اند . کتیبه سر در مسجد ازخیابان ثقة الاسلام سابقا مرمرین و متن آن معرفی بانی، تاریخ بنای مسجد و تعمیر بقعه سیدحمزه بوده که به هنگام تعمیرمسجد، آن را به دیوان شرقی دهلیز ورودی منتقل کرده و کتیبه کاشی ساده ای به جای آن نصب کرده اند . براساس کتیبه مرمرین، بانی مسجد، میرزا محمد ابراهیم وزیر، و تاریخ بنای مسجد و تعمیر بقعه، “عشرتاسع بعد الالف ” (۱۰۸۷ ه- . ق) است . این مسجد را سابقا “قزللو مسجد” می گفته اند که شاید علتش مذهب بودن تمام تزیینات و کتیبه های طاق ها و ازاره ها و رواق ها بوده است . قبر میرزا محمد ابراهیم، در جوار قبر سیدحمزه واقع است . بنای مسجد و منضمات، به علت خرابی های پیش آمده، بارها تعمیر و مرمت گردیده که از آن جمله، تعمیراتی است که در سال ۱۲۹۷ ه-. ق و در زمان ناصرالدین شاه به عمل آمده است . این بنا به شماره ۸۸۱ به ثبت تاریخی رسیده است .