قنات مون یک قنات دوطبقه است که در هر طبقهٔ آن آبی مستقل جریان دارد به گونهای که آب هیچیک به دیگری نفوذ نمیکند. تنها نمونه قنات دوطبقه موجود قنات دوطبقه مون در اردستان ایران است. این اثر شاهکار به عنوان عجیبترین و تنها قنات دو طبقه جهان در تاریخ ۲۶ تیرماه ۱۳۹۵ در اجلاسیه استانبول ترکیه به عنوان بیستمین اثر ایران به ثبت جهانی رسید. این قنات در محلهٔ مون یکی از محلات شهرستان اردستان در استان اصفهان قرار دارد. قنات دو طبقه مون با شماره ۹۰۲۳ در سال ۸۲ در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است. این قنات در این محله شامل دو طبقهاست که در هر طبقهٔ آن آبی مستقل جریان دارد به گونهای که آب هیچیک به دیگری نفوذ نمیکند این قنات ۸۰۰ سال پیش احداث شدهکه تنها قنات دو طبقهٔ جهان است. معماری قنات دو کانال موازی که بر روی هم قرار گرفته و در چاههای عمودی مشترک، تشکیل شده است. نام گذاری چاه دوقلو به این علت است که در این محل دو میله چاه در کنار هم قرار دارند که یکی از آنها متعلق به چاه رویین به عمق ۲۷ متر و دیگری متعلق به قنات زیرین به عمق ۳۰ متر است که اگر دهانه کوره قنات زیرین را ۱ متر فرض کنیم کل عمق چاه مادر به ۳۱ متر میرسد. از این محل به بعد قنات دارای میلههای مشترک است. قنات دو طبقهای اردستان از نمونه کارهای جالب علم مهندسی در قدیم است که برای کاوش و حفر آن مقنیان ورزیده و با در نظر گرفتن شرایطی اقلیمی آن را ایجاد کردهاند و سایت گردشگری قنات دوطبقه مون دراردستان ایجاد شده است. این قنات ۳٫۵ تا ۴ کیلومتر طول دارد و عمق مادر چاه ان ۳۱ متر است دارای ۳۰ میله میباشد و مقدار آبدهی آن ۶۰ لیتر در ثانیه میباشد و و آب آشامیدنی حدود ۲۰۰ نفر از اهالی محله مون اردستان را تأمین میکند. میلههای اولیه این قنات در محلهٔ «محال» واقع در جنوب شهر اردستان حفر شده و حدوداً به طرف شمال غرب امتداد دارد مادر چاه قنات «چاه دوقلو» است که در کنار امامزاده اسماعیل قرار دارد. آنچه از منابع مکتوب مشخص است این است که این قنات پیش از اسلام و به خصوص دوران کیانیان و اشکانیان و ساسانیان احداث گردیده و بانی آن را به دوشکل بیان کردهاند ۱. به قولی بانی آن را کاوه آهنگر که زاده اردستان بوده است دانستهاند. ۲. به قولی دیگر بانی آن را مقنی یزدی میدانند که طی دو مرحله آن را ساخته؛ که در مرحله اول پیشنهاد احداث قنات در آن منطقه را به مردم داده است و در بار دوم به علت حفر قنات نا مناسب توسط مردم خود اقدام به اصلاح قنات جهت آبدهی بهتر میکند که منجر به حفر میل چاه دوم میشود .
۱۲ مهر ۱۳۹۶
نظر کاربران :
تنها قنات دو طبقه در دنیا، بازدید آن پنج دقیقه وقت میبرد، ولی ارزش دیدن این شاهکار مهندسی قدیم را دارد. در ابتدای ورودی کلید چراغها را از داخل کنتور ورودی روشن کنید. تابلو توضیحات انگلیسی، بدون غلط و انگلیسی درست دارد.