عمارت مسعودیه تهران یکی از خانههای تاریخی شهر تهران است که در خیابان جمهوری، نرسیده به بهارستان، خیابان ملت، تقاطع خیابان اکباتان واقع شده است. عمارت مسعودیه تا سالها پیش مهجور و ناشناس بود و کسی فکرش را نمیکرد درست پشت میدان بهارستان و در شلوغی و هیاهوی خیابان جمهوری، پشت سردری با نام میراث فرهنگی، عمارت و باغی به این بزرگی و زیبایی وجود داشته باشد؛ باغی که خصوصیات باغ ایرانی را داراست و اثر معماری اروپایی بر عمارت و ساختمانهایش دیده میشود.این اثر در تاریخ ۲۷ دی ۱۳۷۷ با شمارهٔ ثبت ۲۱۹۰ بهعنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
برای دیدن بقیه جاهای دیدنی تهران می توانید اینجا کلیک کنید.
فهرست
تاریخچه عمارت مسعودیه
عمارت مسعودیه به دستور مسعود میرزا ملقب به ظلالسلطان (فرزند ناصرالدین شاه) در سال ۱۲۹۵ هجری قمری در زمینی به مساحت حدود ۴۰۰۰ مترمربع بنا شد.معمار این بنا استاد شعبار معمارباشی و ناظر آن میرزا رضاقلی خانی ملقب به سراجالملک بوده است. این بنا از دو قسمت اندرونی و بیرونی و دیگر محلقات تشکیل شده است.عمارت مسعودیه از زمان ساخت تا امروز، شاهد وقایع بسیاری بوده است. در جریان جنبش مشروطه، با توجه به نزدیکی عمارت به میدان بهارستان و اختلاف ظلالسلطان با برادرش (مظفرالدین شاه) و فرزند او، یکی از پایگاههای مشروطهخواهان و مخالفان محمدعلی شاه بود.
در سال ۱۲۸۷، در نزدیکی این عمارت بمبی دستساز زیر کالسکه محمدعلی شاه منفجر شد که این امر بهانه لازم را برای به توپ بستن مجلس به محمدعلی شاه داد و پس از واقعه بهارستان، عمارت مسعودیه نیز به همراه خانه ظهیرالدوله و سایر مشروطهخواهان، به رگبار بسته شد.
ویژگیهای دیگر عمارت مسعودیه
این خانه از جهات دیگر نیز حائز اهمیت میباشد زیر بنای بسیاری از ساختمانهای فرهنگی کشور در این عمارت گذاشته شد. نخستین کتابخانه و موزه ملی ایران در بخشی از این عمارت برپا شد. در حدود سالهای ۱۳۰۴، انجمن معارف با استفاده از یکی از اتاقهای این عمارت، نخستین کتابخانه رسمی کشور که پایه اصلی و اولیه کتابخانه ملی بود، را گذاشت. چند سال بعد نیز یکی دیگر از اتاقهای عمارت به عتیقههای باستانی که از گوشه و کنار کشور به دست آمده بود، اختصاص یافت و در حقیقت نخستین موزه ایران در آن پایهگذاری شد و در سال ۱۳۱۸، اشیای عتیقه آن به موزه ملی منتقل شد.
در فاصله سالهای ۳-۱۳۴۲ خورشیدی، از عمارت مسعودیه به عنوان دانشکده افسری استفاده شد.در سال ۱۳۴۵ خورشیدی، با تفکیک وزارت آموزش و پرورش از وزارت فرهنگ و هنر، عمارت مسعودیه به وزارت آموزش و پرورش سپرده شد و نخستین وزارتخانه آموزش و پرورش در آنجا مستقر شد.عمارت مسعودیه در ۲۵ شهریور سال ۱۳۹۰ خورشیدی، میزبان پانزدهمین جشن خانه سینما بود.
بخشهای عمارت مسعودیه
عمارتهای اصلی مجموعه تاریخی مسعودیه عبارتاند از:
دیوانخانه
سفرهخانه و حوضخانه
حیاط سیدجوادی
عمارت سیدجوادی
حیاط مشیری
عمارت مشیری
حیاط خلوت
بنای حیاطخلوت
سردر (پیاده)
سردر کالسکهرو
باغ دیوانخانه
عمارت دیوانخانه
بنای یکطبقه با زیرزمین
در یکی از عمارتها، کافه مسعودیه با فضای گرم و دوستانهاش قرار دارد. این کافه که متفاوت از بسیاری از کافههای شهر است، عرقیات و دمنوشهایش خوشمزهای سرو میکند. اگر دوست دارید بیشتر در فضای دوره قاجاری قرار بگیرید، طبقه زیرین عمارت، عکاسخانهای است که لباسهای قاجاری تن شما میکند و عکس میگیرد. در عمارت دیگری نیز، سالن تماشاخانه است که تئاتر برگزار میشود. سایر ساختمانهای مجموعه هماکنون به گالریهای فروش وسایل سنتی و زیورآلات دستساز اختصاص داده شده است.
معماری عمارت مسعودیه
هنگام ورود به مجموعه مسعودیه، روی در ورودی نشانی از معمار عمارت و ارادت وی به ظلالسطان و همچنین سال تاسیس بنا را میبینید.
نود و پنج بنا گشت پس از الف و دویست ز قلی خان رضا چاکر ظلّ السلطان
بر اساس مستندات باقیمانده، این باغ دارای دو قسمت بیرونی و اندرونی میشد كه در حال حاضر از قسمت اندرونی آن اثری باقی نمانده است. قسمت بیرونی مجموعه فعلی، باغعمارت مسعودیه را تشكیل میدهد. در این باغ در حال حاضر هفت عمارت وجود دارد كه بهوسیله حیاطهایی به یكدیگر متصل شدهاند.
در حیاط اصلی از سردر باغ، یک محور كالسكهرو شروع میشود و تا حیاط مقابل دیوانخانه امتداد دارد. باغ بهوسیله ستونهای آجری و نردههای چوبی به دو قسمت غربی و شرقی تفكیک شده بود كه اكنون نردهها برچیده شدهاند. حیاط مقابل دیوانخانه دارای یک حوض مدور است كه در دوره قاجار به شعاع حدود دو متر گرداگرد آن با آجر فرش شده بود و جهت گذاشتن گل بهطور شعاعی از آن استفاده میكردند.
معماری قاجار
از آغاز سلطنت ناصرالدین شاه تا پایان حکومت سلسله قاجار، بر اثر مسافرتهای ناصرالدین شاه و جانشینان او و همچنین اعزام عدهای از محصلین ایرانی به اروپا و تحتتاثیر قرار گرفتن هیئت حاکمه و نخبگان جامعه، سبکی در معماری آغاز شد که التقاطی از معماری بومی و معماری غربی است. هنر معماری این زمان با مقایسه با دوره صفویه، بهخصوص در مورد ساختمان و توده بسیار ضعیف شمرده میشود. تنها در زمان حکومت طولانی ناصرالدین شاه قاجار بهدلیل نفوذ هنر غربی، هنر معماری همچنین صنایع ظریف مانند گچبری، آیینهکاری و کاشیکاری رونق یافت. ارتباط بیشتر ایران با غرب، معماران ایرانی را بر آن داشت تا عوامل مشخص معماری ایران را با روشنبینی و توجه خاصی با عوامل معماری غرب درآمیزند و آثاری خلق کنند که از نظر هنری دلپسند باشد.
معماری قاجار اصول، مبانی و الگوهای قدیم معماری ایران را ارتقا بخشید و نوآوریهایی از نظر فضا بهوجود آورد. با این همه قوت لازم خلق یک معماری نوین را نداشت. جایگاه و مرتبه معماری قاجار در تاریخ معماری گذشته ایران (قبل از دوره نوین) میتواند محل بحث و تامل باشد. اگر آثار معماری را از زاویه فضایی ارزیابی کنیم و به خلاقیتهای فضایی در معماری توجه کنیم، معماری دوره قاجار ارزش پیدا میکند و در جایگاه برتر و تکامل یافتهتری نسبت به معماریهای دورههای قبل از خود چون زندیه و صفویه قرار میگیرد. چراکه در معماری این دوره خلاقیتهایی فضایی افزایش مییابد.
تنوع فضاها بیشتر میشود و فضاهای نوینی خلق میشوند. فضاها به گشایش و سبکی بیشتری میرسند و الگوهای قدیمی معماری ایران در جهت گسترش فضا تکامل مییابند. بهطور خلاصه، اگر تکامل معماری را گشایش، شفافیت و سبکی فضاها بدانیم، معماری این دوره بهعنوان مرحله تکامل معماری قدیم ایران مطرح میشود.
نحوه دسترسی
عمارت مسعودیه در بافت مرکزی پایتخت است و در میدان بهارستان، ضلع جنوب غربی، خیابان اکباتان قرار دارد.
برای رسیدن به عمارت مسعودیه راه سادهای در پیش دارید. اولین راه این است که از طریق خط دو مترو به ایستگاه ملت بروید و پس از خروج از ایستگاه در خیابان ملت به خیابان اکباتان بروید. ورودی عمارت مسعودیه در این خیابان قرار دارد. همچنین از ایستگاه مترو بهارستان میتوانید به ضلع جنوب غربی میدان بهارستان بروید و در خیابان اکباتان به ورودی عمارت مسعودیه برسید؛ اما راهی نسبتا طولانیتر را طی خواهید کرد. همچنین اگر قصد استفاده از اتوبوس را دارید، خط میدان بهارستان-میدان جمهوری گزینهای مناسبی است.
نظر کاربران :
مکانی خیلی قشنگی بود حیف که دست اهلش نیست رفتیم اونجا حتی بروشور نداشتن تمام امارت درهاش بسته بود. و به گفته دوستان چند سالی هست که در حال تعمیره
اين عمارت كه در باغ بزرگي واقع شده معماري بسيار زيبايي دارد مخصوصا ستونهاي سنگي بزرگ و شيشه هاي رنگي
سلام مقاله جالبی بود .لطفا در مورد مکان های دیگر تااریخی در تهران توضیح دهید