جستجوی شهر به شهر :
رزرو هتل رزرو هتل های شهر وان ترکیه

طاق شیرین و فرهاد

تاریخ بروزرسانی :
۸ آبان ۱۴۰۰

طاق شیرین و فرهاد برای دوستداران تاریخ، یادآور افسانه‌های ایران باستان و نماد فداکاری و آرامش‌خواهی فرهاد برای شیرین لقب گرفته است. طبق روایات شفاهی مردم محلی، بنای طاق در موقع گذر شیرین و فرهاد از این منطقه بنا شده و نقل است. که فرهاد در کمتر از یک نیم روز برای استراحت شیرین این بنا را برپا کرد و به همین دلیل اکثر مردم محل این بنا را با نام طاق شیرین می‌خوانند. اما به نظر می‌رسد از پادگان‌هایی است که در مسیر راه‌ها می‌ساختند. بنا به نظر برخی از باستان‌شناسان، این بنا نیایشگاهی است که در زمان اشکانیان برای پرستش مهر میترا ساخته شده است. بیشتر باستان‌شناسان نیز معتقدند این بنا برای نگهبانی از مویرگ‌های جهان راه ابریشم بوده است.

طاق شیرین و فرهاد2 800x484 طاق شیرین و فرهاد

قدمت بنا

این بنا مربوط به دوره ساسانیان است که در منطقه تنگ کوشک روستای چهل زرعی از توابع بخش زرنه شهرستان ایوان قرار دارد. این بنا از نوع طاق‌های سنگی است که اولین بار در سال ۱۳۷۹ خورشیدی طی برنامه‌ای پژوهشی و مرمتی از زیر خاک بیرون آمد. اساس این بنا را طاقی سنگی با پلانی مربع شکل تشکیل می‌دهد. که به دلیل وجود یک اتاقک نیمه زیرزمینی در آن، به نام طاق خوانده می‌شود. این بنا تماماً از سنگ‌های حجیم تراش‌خورده تشکیل شده که به صورت خشکه‌چین و بدون ملاط و به صورت رَج به رَج بر روی هم قرار گرفته‌اند. تغییر حالت پشت بام طاق از هلالی به حالت مسطح و یکنواخت، مهم‌ترین تفاوت این بنا با طاق‌های دیگر است که شیوه معماری آن را منحصر به فرد می‌سازد.

با عنایت به ویژگی‌ های معماری اثر، مصالح ساخت و چگونگی اجرای آن. می ‌توان این اثر را با بناهای سنگی چون بنای تاریخی پاطاق سرپل ذهاب کرمانشاه و دیگر بناهای سنگی در غرب کشور در مسیر راه‌ های باستانی مربوط به دوره ساسانی مقایسه کرد. هرچند در باور مردم بنا را به شیرین و فرهاد نسبت می ‌دهند. اما واقعیت آن است که به عنوان یک بنای بین ‌راهی حکومت، برای انجام کنترل ایاب و ذهاب و تردد و امنیت کاروانیان مورد استفاده قرار گرفته است.

طاق شیرین4 طاق شیرین و فرهاد

معماری بنا

تاق شیرین یک اتاقک نیمه زیرزمینی به طول ۳۲۰ سانتیمتر و عرض ۲۹۰ سانتیمتر و ارتفاع ۲۲۰ سانتیمتر از کف طاق است. که در سطح تحتانی دیوار شمالی آن دریچه ‌ای با پوشش بدون دور (تخت) به ابعاد ۱۰۰ × ۱۴۵× ۶۴ سانتیمتر تعبیه شده‌ است. ورودی بنا در بخش جنوب شرقی با پوشش بدون دور (تخت) و به ابعاد ۱۲۵ ×۱۳۰ ×۸۰ سانتیمتر است. شیوه ساخت تاق شیرین با دیگر بناهای هم عصر خود متفاوت است. بدین صورت که ابتدا محل احداث بنا در شیب طبیعی کوهپایه انتخاب، سپس سطح شیب دار را رو به شرق برش داده و بیش از نیمی از بنا را در درون برش ایجاد شده ساخته ‌اند. تنها بخش بیرونی بنا شامل سقف پلکانی و دو طرف درگاه دارای منظر بیرونی است.

دیوارهای بنا در سه جهت شمال، جنوب و غرب محصور در برش احداث شدهٔ تپه است. بصورتی که بخش تراش خوردهٔ سنگ‌ ها در نمای داخلی و بخش نتراشیده در برش دیواره قرار گرفته ‌است. نوع تاق را تاق آهنگ یا گهواره‌ ای می ‌گویند که خاص دوران تاریخی ساسانیان است. مصالح ساخت این بنا را تماماً سنگ‌ های حجیم تراش‌ خورده تشکیل داده که به صورت خشکه چین و بدون ملات و به صورت رج رج بر روی هم قرار داده اند. برش دادن تپه نیز بخاطر وضعیت ساخت بنا و جلوگیری از ریزش آن بوده‌ است.

طاق شیرین3 طاق شیرین و فرهاد

طاق بنا

سازندگان بنا پس از احداث دیوارها، با یک حرکت دقیق و محاسبه شدهٔ هندسی و معماری در ارتفاع ۱۱۰ سانتیمتر خیز تاق را شروع کرده. و پوشش بنا را با قرار دادن سنگهای تراش خورده به صورت عمود در کنار هم به صورت طاق گهواره ‌ای یا آهنگ در ارتفاع ۲۲۰ سانتیمتر به وجود آورده‌ اند. بزرگترین قطعه سنگ بکار رفته در این بنا، در سردر به ابعاد ۷۲ × ۵۵ ×۱۳۲ سانتیمتر و کوچکترین آن به ابعاد ۲۶ × ۲۴ سانتیمتر در دیواره بنا بکار رفته‌ است. بنای تاق در فضای داخلی کاملاً یکنواخت، ساده و بدون هرگونه تزئین است. در سطح داخلی بنا در حال حاضر کفی موجود نمی ‌باشد. تنها بخش نعل درگاهی با پوششی از سنگ‌ های تخت لاشه ‌ای از جنس صخره‌ های بالا دست بنا پوشیده شده‌ است.

طاق شیرین و فرهاد5 طاق شیرین و فرهاد

کف بنا

برای کشف کف احتمالی بنا، گمانه‌ ای درضلع شمال غربی سطح داخلی و در مجاورت دیوارهای شمال و غرب ایجاد گردید. اما اثری از کف بدست نیامد. براساس شواهد موجود، احتمالاً کف بنا را چون نعل درگاهی از سنگ‌ های لاشه‌ ای تخت کف‌ سازی نموده بوده ‌اند. کف کنونی بنا شامل شن و خاک به صورت فشرده و کوبیده شده‌ است. در بنا تاق مذکور، معماران با بکار بردن تنها ۱۷۵ قطعه سنگ ‌تراش خورده، دیوارها و تاق گهواره ‌ای را احداث نموده‌ اند.

سنگ‌ های بکار رفته در بنا در هر رج، در ارتفاع یکسان و در یک خط تراش خورده ‌اند. سنگ ‌ها با طول ‌های متفاوت بدون ملات، زبانه یا چفت و بند بر روی هم قرار گرفته ‌اند. تاق شیرین در پای دامنهٔ شرقی ارتفاعات صخره ‌ای از نوع سنگ‌ های لاشه ‌ای قرار گرفته و به علت قرارگیری در مسیر فرسایش صخره‌ های متلاشی شده، مدام در معرض مدفون شدن قرار داشته‌ است.

طاق شیرین2 طاق شیرین و فرهاد

پشت بام بنا

آنچه که شیوهٔ معماری تاق شیرین را منحصر به فرد نموده، طراحی پشت بام تاق به صورت مسطح و یکنواخت به جای فرم هلالی است. با بازخوانی و احیاء پشت بام بنا مشخص شد که دور تا دور پشت بام بنا، یک مربع کامل در حاشیه تاق گهواره‌ ای به ابعاد ۵۳۰ × ۵۳۰ سانتیمتر و در ارتفاع ۱۸۰ سانتیمتر ساخته شده، به صورتی که پوشش پلکانی شامل چهار پله بر روی هم قرار گرفته ‌اند.

در ردیف دوم و سوم پلکان، سنگ ‌ها نسبت به ردیف زیرین ۱۹ تا ۲۰ سانتیمتر به طرف داخل عقب ‌نشینی دارند. این فاصله در هر دو ردیف با قلم شانه ‌ای در یک خط افقی به صورت سرتاسری ایجاد شده است. در ردیف چهارم که آخرین ردیف است، ضمن رعایت همه موارد مذکور از سنگ ‌های بزرگتری استفاده شده ‌است. با این تفاوت که عقب ‌نشینی این ردیف از سنگ ‌ها تنها ۵ سانتیمتر است.

%D8%B7%D8%A7%D9%82 %D8%B4%DB%8C%D8%B1%DB%8C%D9%86 طاق شیرین و فرهاد

تزئینات بنا

علاوه بر این، سنگ ‌های ردیف آخر دارای آب پرهای حجاری شده، پردازش شده و صیقل داده‌ شده‌ است. در سطح فوقانی این ردیف از سنگها، آثار بستهایی فلزی از نوع دم چلچله ‌ای دیده می ‌شود که با هدف تثبیت سنگ‌ ها و استحکام پشت بام بنا تعبیه شده بوده‌ است. در بخش غربی پشت بام به فاصلهٔ ۱۵۰ سانتیمتر از پلکان ردیف اول و در مجاورت برش ایجاد شده در تپه. برای پیشگیری از ریزش دیوارهٔ برش تپه، فرسایش خاک، و مدفون شدن ساختمان، دیواری به طول ۸ متر و ارتفاع ۱۵۰ سانتیمتر در جهت شمال به جنوب با استفاده از قلوه سنگ رودخانه‌ ای و ملات شفته احداث شده است. این دیواره نیز در بخش‌ هایی آسیب دیده بود که بازسازی و مرمت گردیده است.

طاق شیرین و فرهاد3 طاق شیرین و فرهاد

نحوه دسترسی

این بنا در ایلام، شهرستان ایوان، بخش زرنه، روستای چهل زرعی، تنگ کوشک واقع شده ‌است. این اثر تاریخی در محدوده منابع طبیعی و در منطقه گرمسیری ایوان قرار دارد.

طاق شیرین و فرهاد طاق شیرین و فرهاد

طاق شیرین و فرهاد4 طاق شیرین و فرهاد

به این مطلب چه امتیازی می دهید؟
[امتیاز: 2 میانگین: 3.5]
           
برو بالا
 

نظر کاربران :

هیچ نظری برای این مطلب ثبت نشده است. شما اولین نفر باشید.

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

تخت جمشید روستای کندوان زیبایی های گیلان سد شاه عباسی طبس اماکن دیدنی یزد