لار نام شهریست در جنوب استان فارس. شهر لار در فاصلهٔ ۵۷ فرسنگی جنوب شرقی شهر شیراز قرار دارد. ودر حد فاصل شهرستانهای داراب، جهرم، خنج، فیروزآباد و استان بوشهر و استان هرمزگان واقع شده‌است. این شهر در استان فارس قرار دارد و ارتفاعش از سطح دریا ۹۱۵ متر است. در میان ۷۵ بلوک فارس «بلوک لار» تحت عنوان (گله دار) وسیعترین از همه و۴۵x۵۷ فرسخ یعنی در حدود ۱۲۶۰۰۰ کیلومتر مربع مساحت دارد.
تاریخچه
در دوران قدیم به منطقه وسیعی از جنوب ایران لارستان اطلاق می‌شده‌است که مشتمل بوده از: لامرد، پارسیان، بستک، لار، مهر، و گراش، زرین دشت، فورگ و داراب. تمام این مناطق جزء «لارستان» به مرکزیت لار بوده‌است.
زلزله
نوشتار اصلی: زمین‌لرزه لار (۲۴ آوریل ۱۹۶۰)
زلزله‌های فراوان لار را ویران کرده‌است که از۷۰۰ سال پیش تاکنون در تاریخ ثبت شده‌است. تقریباً هر ۴۵سال یا ۹۰ سال یک بار لار ویران شده‌است. زلزله قبلی در ۴ اردیبهشت سال ۱۳۳۹ با ۶٫۷ ریشتر رخداده‌است و ۴۵۰ تن در شهر لار، کشته شدند. لارستان در عصر صفویه به دلیل واقع شدن در جاده تجارتی اصفهان به خلیج فارس از اهمیت بسیار زیادی برخوردار بوده‌است. عصر قاجاریه را در لار می‌توان آرامش قبل از طوفان نامید. با مرگ فتحعلیخان حاکم قدرتمند منطقه، خلاء قدرت سیاسی در لارستان نمایان شد و در نهایت منجر به دعوت از آیت‌الله سید عبدالحسین لاری به لار و آغاز نهضت مشروطیت گردید.
لارستان پیش از اسلام
نام باستانی لار لاد (این مطلب نشان می‌دهد ساکنان اولیهٔ منطقهٔ لارستان از آریایی‌های اصیل بوده‌اند. اصولاً امروزه استان فارس (پارس) را به درستی می‌توان در منطقهٔ لارستان دید زیرا تنها منطقهٔ فارس که هنوز به زبان کهن پارسی (پهلوی باستان (البته شکل تغییر یافته ان) سخن می‌گویند این منطقه‌است. در حالی که در سایر نقاط استان فارس زبان بصورت کامل بصورت فارسی دری با لهجه‌های گوناگون تکلم می‌شود. لازم به ذکر است که زبان مردم لارستان در ریشه خویشاوندی عمیقی با زبانهای کردی و لری دارد.
کهن ترین بنای تاریخی
کهن ترین بنای تاریخی در لارستان، مربوط به دوران اشکانیان بیش از دو هزار سال قبل آتشکدهُ کاریان است، که یکی از سه آتشکده بزرگ ایرانی در دوران قبل از اسلام است و نام آن را به زبان فرس قدیم، «آذر فَرَنْبَعْ» گفته‌اند. بنای این آتشکده اکنون به صورت تلی از خاک به نام (تمب تشی) در نزدیکی روستای کاریان، از توابع بخش جویم به چشم می‌خورد. آگاهی ما از تاریخ لارستان پیش از اسلام بسیار اندک است. بر اساس آنچه دراسطوره‌ها و افسانه‌های قدیم ایران زمین آورده‌اند، گرگین میلاد از پهلوانانِ باستان، بنیانگذار شهری بود که با نام او به (لاد) شهرت یافت. چنانچه مطابقت تاریخی گرگین میلاد با مهرداد اشکانی پذیرفته شود، می‌توان اظهار کرد که شهر لار قریب دو هزار سال پیش بنا شده‌است. طبق روایات موجود، پس از گرگین میلاد فرزندان آن پهلوان افسانه‌ای، نسل اندر نسل به حکومت این منطقه منصوب شده‌اند و تا سال ۱۰۱۵ ق، پادشاهی شان بر جای بوده‌است.
راه‌های باستانی
وجود راه‌های باستانی که از فیروزآباد و استخر از طریق خنج، و علامرودشت و فال و اسیر به طرف بندر باستانی سیراف، و جنوب می‌رفته‌است و آثار آن بر جای مانده در این مسیر، از نشانه‌های وجود فرهنگ و تمدن پیش از اسلام در این منطقه‌است. نام این شهر در متن‌های تاریخی پیش از اسلام به شکل‌های مختلف آمده‌است که از آن جمله در شاهنامه فردوسی لاد (سپاهان به گودرز کشواد داد * به گرگین میلاد هم لاد داد)، و در تاریخ طبری (اَلار) و در متن‌های ارمنی پیش از اسلام (گِلار) ذکر شده و مشخص می‌شود که نام کنونی برگرفته از اسامی پیش از اسلام می‌باشد که در طول زمان، به دلایل مختلف، تغییر شکل یافته‌است. آنچه از جمع‌بندی تاریخ این دوره می‌توان ذکر کرد، این است که منطقهُ لارستان پیش از اسلام، به دلیل وجود آتشکدهُ کاریان و نیز عبور جاده‌های کاروانی مسیر سیراف از نواحی شمالی آن، دارای اهمیت خاصی بوده‌است و همین امر باعث شده تا در اوایل دورهُ اشکانیان مراکز شهری مختلفی به وجود آید که از آن جمله می‌توان شهرهای لار، اسیر، اشکنان، خنج، کاریان و فرشته جان را نام برد.
چشم انداز شهرقدیم لاراز فراز قلعه اژدها پیکر
بین دوشهر بهار ۱۳۸۹
میدان مرکزی لار بهار ۱۳۸۹
بناهای تاریخی
از جمله بناهای تاریخی پیش از اسلام در لارستان تمب بت، آتشکدهُ کاریان، قلعه اژدها پیکر در لار، آتشکدهُ محلچه در بین راه اصلی لار به شیراز، قلعهُ سفید خنج، قلعهُ فرشته جان، قلعه ایلود، کاروانسراهای واقع در بین جادهُ خنج،، کاروان سراهای واقع در بین جادهُ خنج به فال و فال به سیراف، قلعه جبرئیل در بنارویه، قلعه کیقباد در جویم، و آثار و بقایای جادهُ باستانی عصر ساسانی بین جویم و جهرم و بین فال و اسیر به سیراف، و فیروزآباد به خنج، و خنج به کاریان را می‌توان ذکر کرد.
مسلمان شدنِ مردم لارستان بسیار پس از سایر نقاط این سرزمین به درازا انجامید، نخستین حملهُ گستردهُ اعراب به شمال لارستان کنونی در منطقهُ کاریان و به وسیلهُ هرم بن حیان صورت گرفته‌است. مسلمانان در حمله‌های اعراب بارها با شکست مواجه می‌شوند، امّا قلعه و آتشکدهُ کاریان به تدریج در اوایل قرن سوم قمری به تصرف مسلمانان در می‌آید.
نظر کاربران :
شهر خیلی خوبیه همه چیزش عالیه فقط تنها یه مشکل داره اونم هوای تابستونشه خیلی گرمهههههه
لاریها آدم های متمولی هستن که خیلی هم دوست دارن شهرشون مرکز استان بشه.منتهی شهرشون خیلی کوچیکه و جمعیت کمی هم داره.سر این موضوع شهر های فسا جهرم و لار همیشه با هم درگیری دارن و هر سه میخوان مرکز استان بشن.در کل شهر خوبیه.بازار قشنگی داره و آب انبار هم داره
شما بر چه استنادی داراب را جز لار محسوب کرده اید. اتفاقا بر عکس لار جز داراب بوده است.پروفسور راینهارد پوهانکا می گوید با اطمینان نمی توان گفت در دوران قبل از اسلام شهری به جای لار کنونی وجود داشته است.(منبع: ص ۱۰۲۵ تاریخ مفصل لارستان)
آغاز تاریخی که هم برای لارستان و هم برای حاکمان محلی آن قابل اعتماد به نظر می آید اواخر قرن ششم قمری می باشد.
(منبع:اقتداری، احمد، لارستان کهن و فرهنگ لارستانی، ص۶۵/ وثوقی، محمد باقر، لارستان – از ایران چه می دانم، ص۵۲، به نقل از شون/ تاریخ مفصل لارستان، ص۲۳۲، به نقل از اوبن/ وثوقی، محمد باقر، شرفنامه، ص ۹۲ و ۹۳)
از موجودیت و هویت وجودی لار کنونی، در هیچ یک از منابع قرون نخستین اسلامی اطلاعی وجود ندارد. لازم به ذکر است که تا پیش از قرن هشتم ه.ق جغرافی دانان، مورخان، سیاحان عرب و ایرانی بسیاری کتاب های گران سنگی از مشاهدات یا تحقیقات خود در خصوص منطقه فارس نوشته اند و از مناطقی مانند جهرم، دارابگرد، فورگ، نیریز، جویم، کاریان،سیراف، کران، جزایر خلیج فارس و … نام برده اند و با نهایت ریز بینی نام ولایات، کوره ها، ایالات، شهرها و حتی نام روستاهای مهم را نیز از قلم نینداخته اند اما از موجودیت شهر فعلی لار تا آن زمان هیچ خبری نداده اند.
حتی ابن بلخی مولف فارسنامه که کتاب خود را در آغاز قرن ششم قمری نوشته و خود سراسر فارس را پیمایش نموده نیز خبری از وجود چنین شهری در فارس نداده است. (منبع:خزائلی، علی، جغرافیای تاریخی سرزمین های اسلامی، ص۱۵۰)
همچنین اصطخری که خود اصلا اهل اصطخر فارس بود نیز از موجودیت شهری به نام لار در استان خود سخن نگفته است. پروفسور ژان کالمار می نویسد از لارستان یا سرزمین لار، تا قرن هفتم و هشتم ه.ق ذکری به میان نیامده است.(منبع: تاریخ مفصل لارستان، ص ۱۰۱۵)
اولین بار در طول تاریخ ایران زمین، حمدالله مستوفی در قرن هشتم ه.ق از وجود شهری به نام لار خبر داده است. او این شهر جدید را از توابع «شبانکاره» ولایت دارابگرد شمرده است.(منبع:مستوفی، حمدالله، نزهه القلوب، ص ۱۶۹)
در مجموعه چند جلدی دانشنامه جهان اسلام،(جلد۴،ص۶۶۴) لارستان بخشی از ولایت داراب گرد معرفی شده و آمده است: «دارابگرد، کوره و شهری قدیمی در ایالت فارس. دارابگرد یکی از پنج کوره ایالت فارس بود که بخشی از نواحی میانی، جنوب و جنوب شرقی استان فارس کنونی یعنی کمابیش محدوده شهرستان های داراب، زرین دشت، فسا، جهرم، استهبان، نیریز و لارستان را را شامل می شد.»
در دوره شبانکاره ها نیز لار جر داراب بوده است. دکتر بهرام امیر احمدیان در صفحه ۶۳ کتاب «تقسیمات کشوری» می نویسد: « کوره دارابجرد قسمت مهم اش جز شبانکاره شده است و جهرم و جویم از شهر های آن بوده است. شبانکاره قسمت مهمی از کوره دارابجرد فارس بوده است و در میان کرمان و کوره اردشیر خوره و خلیج فارس واقع است. از شهرهای آن ایگ (ایج) و زرگان و استهبان(اسطهبانات) و داراب گرد و خیره و نیریز بوده است. لار نیز جز شبانکاره بوده است.» بنابراین شهر لار در گذشته به عنوان یکی از بنادر داراب گرد، نقش به سزایی در اقتصاد منطقه داشته است. (فصلنامه تاریخ اسلام، سال هشتم، شماره مسلسل ۲۹)
در پایان لازم به ذکر است که برخی مورخان محلی لارستان سالهاست جهت رسیدن به آرزوهای سیاسی خود اقدام به جعل و تحریف گسترده تاریخ جنوب فارس زده اند و خواهشمندیم نسبت به اصلاح متن فوق اقدام نمایید.
نام لار برای اولین بار در کتاب حمدالله مستوفی در قرن هشتم هجری آمده است و قبل از اسلام اصولا لار وجود نداشته است. جویم و کاریان قدیمی ترین منطقه در اطراف شهر لار هستند.مراجعه فرمایید به کتاب آقای احمد اقتداری