شهر آلاشت ، یکی از شهرهای شهرستان سوادکوه در استان مازندران و زادگاه رضاشاه پهلوی میباشد. زادگاه رضا شاه در زمان حکومت بهلوی با عنوان «زادگاه بنیانگذار پهلوی» شناخته میشد و پس از آن به عنوان موزه مردم شناسی آلاشت پذیرای گردشگران و توریست ها بود. گفته میشود پس از انقلاب اسلامی ایران تلاش هایی برای تخریب این مکان صورت گرفته بود. نام آلاشت در زبان محلی به معنی آشیانه عقاب است. وجه تسمیه آن نیز احتمالاً وجود عقابهای فراوان در کوههای بلند این منطقهاست. منطقه آلاشت نیز با طبیعت زیبای خود خالی از آبشار نیست. یکی از این آبشارها به نام آبشار نارم در روستای چرات واقع در هجده کیلومتری جنوب غرب آلاشت واقع است. چرات یکی از روستاهای حوالی آلاشت سوادکوه در استان مازندران ایران است.
تاریخچه شهر آلاشت
شهر آلاشت در ابتدا یک روستا بود و در سال ۱۳۵۲ با تاسیس شهرداری تبدیل به شهر شد. آلاشت در ۱۹ تیرماه سال ۱۳۴۸ هجری شمسی توسط وزارت فرهنگ و هنر بهدلیل داشتن شاخصههای معماری بومی و ارزشمند در فهرست آثار ملی کشور با عنوان «محله قدیمی آلاشت» به شماره ۸۶۷ به ثبت رسیده است. آلاشت از چند محله تشکیل شده است و نام خانوادگی بیشتر اهالی، پسوند همان محله را نیز دارد. جالب است بدانید که شهر آلاشت را بهدلیل ارتفاع، آسمان پاک و بدون غبار و آلودگی و وجود یک رصدخانه مشهور، بهعنوان بهشت ستارهشناسان و منجمان میشناسند. آلاشت، خواهرخوانده بابل است.
زندگی مدرن و سنتی در آلاشت فیروزکوه در هم تنیده شدهاند. کوچههای سنگفرش، تنگ و باریک که فقط دونفر میتوانند از کنار هم عبور کنند. خانههای خشتی با سقفهای چوبی و شیروانی از خصوصیات این شهر هستند که عناصر دنیای مدرن نیز در آن جای دارد. فروشگاه، سوپرمارکت، پمپ بنزین، هواشناسی، هتل و رصد خانه از جمله تاسیسات مهمی هستند که در آلاشت وجود دارند. هتل نیمه مخروبه آلاشت در زمان پهلوی دوم برای اقامت موقت دربار و خانواده ساخته شد. اما امروز قسمتی از آن در اختیار کارکنان پمپ بنزین و شرکت نفت است و دیگر کاربری هتل برای عموم را ندارد.
ریشه نامگذاری آلاشت
آلاشت در زبان مازندرانی بهمعنای «آشیانه عقاب» است و از آنجا که عقابهای زیادی در کوهها و تپههای اطراف آشیانه دارند. به این شهر آلاشت گفته میشود. نام این شهر در گویش برخی از محلیها، Elasht یا Alasht است.
پوشش گیاهی و گونه های جانوری
شهر آلاشت دارای پوشش گیاهی متراکم و متشکل از درختان گیلاس، سیاه ریشه، گردو و فندق، تلکا، زالزالک، ازگیل، زرشت. ترنج، سف، ممرز، مرس، موزی، صنوبر، سرو، کاج، سیتی، آلوچه، آلو سیب، گلابی، آلبالو، شاه توت، زرد آلو، هلو و غیره است. در این منطقه همچنین گیاهان دارویی مانند بنفشه، گل پامچال به زبان محلی بچابچا، گل گاوزبان. آویشن کوهی ( آشمک ) و سایر گیاهان خودرو متعلق به اقلیم کوهستانی میرویند.
آلاشت یک منطقه با حیات وحش حفاظت شده است و از جانوران این منطقه میتوان به پرندگانی چون کبک، قرقاول، کبوتروحشی. عقاب، کلاغ سیاه، ایه و شکلوم و چهار پایانی چون ببر، پلنگ، گوزن، بز کوهی، خرگوش، گرگ و روباه اشاره کرد.
مردم شناسی شهر آلاشت
طبق سرشماری سال ۱۳۹۵، ۱۱۹۳ نفر در شهر آلاشت زندگی میکنند. مردم این منطقه به زبان مازنی یا مازندرانی سخن میگویند و صنعت گردشگری، تولید صنایع دستی، گلهداری و دامداری از مشاغل رایج در آلاشت و روستاهای اطراف آن است. در آلاشت علاوه بر تولید محصولات لبنی از پشم حیوانات، جوراب، کلاه، ژاکت و سایر البسه پشمی نیز تهیه میشود. افراد کمی در این شهر به کشاورزی مشغول هستند؛. زیرا بهدلیل کوهستانی بودن منطقه کشاورزی در این شهر رواج چندانی ندارد. محلیهای مسن نیز در فصل بهار به جمع آوری گیاهان دارویی و سبزیجات مشغول میشوند تا بعدا آنها را خشک و بهعنوان ادویه غذایی استفاده کنند.
جاهای دیدنی شهر آلاشت
موزه مردم شناسی آلاشت
پس از پیروزی انقلاب اسلامی از خانه زادگاه رضاشاه برای یک سال بهعنوان دبیرستان استفاده میشود .در این سال بدترین تخریبها در در این بنا اتفاق میافتد. همان طور که پیشتر گفتیم، آلاشت زادگاه رضاشاه پهلوی بوده است و در حال حاضر بنای منسوب به خانه پدربزرگ رضاشاه، معروف به مرادعلیخان (کشته شده در جنگ هرات در سال ۱۸۵۶ میلادی) در بافت تاریخی آلاشت در محله «پاهلونی خیل» یا «پهلوان خیل» بهعنوان موزه مردمشناسی آلاشت شناخته میشود. پس از ورود به شهر آلاشت در قسمت پایین شهر، محله پهلوان خیل در انتهای جاده پایین آلاشت و در غرب شهر قرار گرفته است. جاده طوری طراحی شده است که میتوان شهر آلاشت را از پایین دور زد و به وسط آن رسید.
خانه زادگاه رضاخان پس از فوت پدربزرگ رضاشاه در اختیار مصطفی خان برادر عباسعلی خان پدر رضاشاه قرار میگیرد. در سال ۱۳۴۸ خورشیدی، وزارت فرهنگ و هنر به دستور وزارت دربار این بنا را میخرد. در همان سال محله قدیمی روستای آلاشت بهعنوان تنها بافت تاریخی استان، ثبت ملی میشود. از سال ۱۳۴۹ تا سال ۱۳۵۳، خانه زادگاه رضاخان بهعنوان یک ساختمان فرهنگی و با عنوان موزه رضاشاه پهلوی احیا میشود و تا سال ۱۳۵۸ به فعالیت خود ادامه میدهد. پس از پیروزی انقلاب اسلامی از این بنا برای یک سال بهعنوان دبیرستان استفاده میشود و در این سال بدترین تخریبها در موزه مردمشناسی آلاشت اتفاق میافتد.
خانه رضاخان
خانه زادگاه رضاخان پس از چند سال تبدیل به کتابخانه میشود و در نهایت در سال ۱۳۸۷ با کمک شهرداری و اهالی بهعنوان نمایشگاه مردمشناسی کار خود را آغاز میکند. این بنا در سال ۱۳۸۸ بهعنوان «موزه مردمشناسی شهر آلاشت» بهطور رسمی افتتاح میشود. این عمارت خشتی دو طبقه با قدمتی از ۲۰۰ سال قبل با خرپای چوبی و سقفی از چوب (بعدها به شیروانی تبدیل شد) بنا شده بود. با وجود دو ایوان و تزئیناتی از شیرسرهای چوبی در زیر شیروانی، بنایی زیبا و قابلتوجه از نظر معماری است.
در موزه مردمشناسی آلاشت، اشیا و آثار مرتبط با زندگی روزمره مردم شهر مانند انواع ابزارهای ریسندگی، ظرفهای فلزی و چوبی، چراغهای نفتی و گردسوز، داس و تبر و ترازو و چرتکه به نمایش گذاشته شدهاند. علاقهمندان میتوانند برای آشنایی بیشتر با فرهنگ مردم منطقه از این موزه دیدن کنند. در این موزه دو اثر مهم وجود دارد. یک گهواره قدیمی و چکمهای نظامی. بسیاری از مردم باور دارند که گهواره، گهواره رضاشاه است و چکمه هم متعلق به وی؛ اما باید بدانید که گهواره، اهدایی یکی از اهالی به موزه است و چکمه هم به پسرعموی رضا شاه یعنی سرتیپ همتالله پهلوان تعلق دارد.
قدیمیترین آیتم به نمایش گذاشته شده در موزه مردمشناسی آلاشت، نردبانی به نام «کاتی» بهمعنای بخش بخش با قدمتی از ۳۵۰ سال قبل است که از چوب درخت گلابی وحشی ساخته شده است. بیشتر اشیای موزه چوبی هستند؛ زیرا در این منطقه جنگل راش بهوفور وجود دارد.
آدرس: استان مازندران، بین سوادکوه و پل ورسک، آلاشت
محوطه تاریخی شهر آلاشت
موقعیت جغرافیایی روستای آلاشت یکی از مهم ترین دلایلی است که سبب شد تا این روستا از گزند فاتحان و غارتگران در امان باقی بماند . به همین دلیل است که معماری روستا تقریبا دستنخورده باقی مانده است. همان طور که گفتیم موزه مردمشناسی آلاشت جزو آثار ملی است و با نام «محله قدیمی آلاشت» به ثبت رسیده است. محلهای که نشانگر معماری مردم این منطقه در سالهای گذشته است. محوطه تاریخی آلاشت شامل بناهای خشتی قاجاری، مسیرهای سنگفرش و موزه معروف آلاشت میشود.
در ۲۴ اسفندماه سال ۱۳۸۸، ۵۷ هکتار از محدوده بافت تاریخی شهر آلاشت توسط رئیس سازمان میراث فرهنگی به وزیر کشور بههمراه ضوابط عمومی حفظ بافت ابلاغ شد. این بافت قدیمی، ملی و ارزشمند بار دیگر در مهرماه سال ۱۳۹۳ بههمراه ۱۶۷ محدوده بافت تاریخی (در ۶ شهر از جمله شهرهای بابل، قائمشهر، بابلسر، ساری، آمل و آلاشت) برای حفاظت از آنها توسط شورای عالی معماری و شهرسازی به استانداری ابلاغ شد. در میان ۱۶۸ بافت ارزشمند کشور، وسعت محدوده بافت تاریخی آلاشت نسبت به کل شهر در مقایسه با پنج شهر دیگر به مراتب بیشتر و نزدیک به ۷۰ درصد از بافت شهر بوده است.
رصدخانه آلاشت
مجموعه رصدخانه و آسمان نمای آلاشت در ورودی آلاشت در محلهای به نام کاربار قرار دارد. بعد از آخرین خیابان بلند آلاشت که به مسجد امام حسین (ع) ختم میشود. باید از پلکانی طولانی خود را به رصدخانه برسانید؛ رصدخانهای کوچک که سه طرف آن پرتگاه و یک طرف آن کوه است. این مجموعه حرفهای در ارتفاع ۱,۸۱۵ متری از سطح دریا تنها رصدخانه استانهای شمالی کشور و مرتفعترین رصدخانه ایران به شمار میآید. در این رصدخانه یک تلسکوپ ۱۴ اینچی LX۲۰۰R زیر گنبدی به قطر چهار متر نصب شده است و از دیگر امکانات آن میتوان به آسماننما، ترازوی نجومی، مجموعه کامل نرمافزارها، کتب و عکس و پوسترهای اخترشناسی، اتاق رایانه و سالن همایش اشاره کرد.
رصدخانه آلاشت که با نام رصدخانه آیتالله صالحی مازندرانی نیز شناخته میشود. توسط شهرداری آلاشت در سال ۱۳۸۵ و با کمک دو شرکت اصفهانی و شیرازی ساخته شده است. این مجموعه شبهای پنجشنبه برای بازدید عموم آزاد است و شما میتوانید جهت هماهنگی و کسب اطلاع بیشتر با شهرداری آلاشت تماس حاصل کنید.
آدرس: استان مازندران، بین سوادکوه و پل ورسک، آلاشت
معبد دختر پاک
معبد دختر پاک سه مشخصه معابد آناهیتا یعنی بالای تپه بودن، نزدیک رودخانه بودن و پلان مربع مستطیل شکل را دارا است. یک زیارتگاه در جنوب شرقی آلاشت و در جوار روستای گلیان به نام «معبد دختر پاک» وجود دارد که تنها زنان میتوانند از آن دیدن کنند و مردان حق ندارند وارد این مزار شوند. اهالی این شهر معتقد هستند که اگر مردی وارد این معبد شود، مار او را نیش خواهد زد. چند روایت درباره این معبد وجود دارد. در یک روایت گفته میشود که این معبد مدفن بانویی پاکدامن است. در حالی که طبق روایتی دیگر، یکی از دو خواهری که در زمان ساسانیان مقام دینی بالایی داشتهاند، پس از مرگ در اینجا دفن میشود.
برخی افراد نیز معبد دختر پاک را بقایای معبد آناهیتا (الهه آب) میدانند که قبل از اسلام از قداست خاصی نزد مردم برخوردار بوده است. جالب است بدانید که این بنا سه مشخصه معابد آناهیتا (بالای تپه بودن، نزدیک رودخانه بودن و پلان مربع مستطیل) را دارا است. برای رسیدن به معبد دختر پاک باید مسیری سربالایی را پیاده طی کنید.
مسجد امام حسین (ع)
مسجد امام حسین (ع) یکی از اماکن زیارتی آلاشت است که در دوره حکومت محمدرضا شاه و بین سالهای ۱۳۴۹ تا ۱۳۵۳ در بالامحله در شمال غربی این شهر توسط معمار مشهور دوره پهلوی دوم، حسین لرزاده ساخته شده است. این مسجد با معماری منحصربهفرد، گلدستههای زیبا و بلند، طاقنماهای جناغی، پلان درونگرا و کشیدگی باسیلیکایی و گنبد ۱۲ وجهی یکی از زیباترین مساجد شمال ایران به شمار میآید که با مصالح در دسترس در اقلیم سرد و کوهستانی (عمدتا سنگ) ساخته شده است و چشم هر بینندهای را به خود خیره میکند.
نحوه دسترسی
فاصله آلاشت تا تهران ۲۵۴ کیلومتر است و برای رسیدن به آن باید چهار ساعت رانندگی کنید. ارتفاع شهر آلاشت از سطح دریا ۱۹۰۰ متر است و در دامنه شمالی فیروزکوه قرار دارد. این شهر خوشآبوهوای ییلاقی با ساری ۱۰۷ کیلومتر فاصله دارد و به پل ورسک نزدیک است.
آدرس: استان مازندران، بین سوادکوه و پل ورسک
نظر کاربران :
با سلام خدمت شما . اگه بخوام برم شهر آلاشت امکان گرفتن مکانی که شبدر آن باشیم چطوری است می خواستم اطلاعاتی جهت رزو خونه و هزینه هاش بدونم . لطف میکنید اگه راهنمایی کنید