وستای کندوله مرکز دهستان کندوله از توابع بخش دینور شهرستان صحنه در استان کرمانشاه، با مختصات جغرافیایی ۴۷ درجه و ۱۳ دقیقه طول شرقی و ۳۴ درجه و ۳۹ دقیقه عرض شمالی، در فاصله ۵۲ کیلومتری شهر صحنه و ۷۵ کیلومتری مرکز استان (کرمانشاه) قرار گرفته است. این روستای زیبا از شمال به کوه کوله بزرگ، از شمال غرب به کوه خره سیاه و از جنوب به کوه پیر آفتاب محدود میشود و جادهای آسفالته و مناسب دارد.
کوه پیر آفتاب محدود میشود و جادهای آسفالته و مناسب دارد. روستای کندوله در ناحیه کوهستانی استقرار یافته و از سطح دریا ۱۹۷۰ متر ارتفاع دارد، آب و هوای کندوله معتدل و کوهستانی است. در بهار و تابستان معتدل و در پاییز و زمستان سرد است.
برخی بنای روستای کندوله را به دوران آل بویه نسبت میدهند. گفته میشود این محل در اصل مکان قلعه رکنالدوله بوده است که بعدها به صورت «کندوله» درآمده است. این نام در تلفظ مردم محلی «کنوله» نامیده میشود. بنا به روایت دیگری «کند» در ترکی به معنی ده است و چون این ده نیز مرکز حکومت (الدوله) بوده است، پس از اختصار به «کندوله» تغییر یافته است؛ بناهای امامزاده پیرافته، قلعه مردان و آثار باقی مانده دیگر نشانگر قدمت و سابقه تاریخی این روستا است. مردم روستای کندوله به زبان کردی با گویش هورامی سخن میگویند، آنان مسلمان و پیرو مذهب شیعه جعفری هستند.
براساس نتایج سرشماری سال ۱۳۸۵، روستای کندوله ۱۵۰۰ نفر جمعیت داشته است . درآمد اکثر مردم روستای کندوله از باغداری و دامداری تأمین میشود. علاوه بر فعالیتهای مذکور، در این روستا قالیبافی نیز رواج دارد. انگور، زردآلو، سیب، گلابی و هلو، از مهمترین محصولات باغی و سردرختی این روستا به شمار میروند و گندم نیز از جمله محصولات زراعی روستاست .دامداری مشتمل بر پرورش گاو و گوسفند، یکی از فعالیتهای اقتصادی مردم روستای کندوله است و شیره، کره، ماست، پنیر و روغن حیوانی از فرآوردههای لبنی روستا به شمار میآیند. گروهی از زنان و مردان روستا نیز به قالیبافی میپردازند.
روستای کندوله در کوهپایه استقرار یافته و بافت مسکونی متمرکز دارد. خانههای روستاییان غالباً دارای ایوان میباشند. عمده مصالح به کار رفته در خانهها، خشت و گل است که هنرمندانه به کار گرفته شده‌اند . دیوار خانههای خشتی به دلیل سرمای سخت زمستان ضخیم است و در قاب روزنهها پنجرههای کوچکی تعبیه شده است. سقف خانهها مسطح و با تیرهای چوبی و اندود کاهگل پوشیده شده است. در ساخت خانههای جدید از مصالح مقاوم آهن، گچ، آجر و سیمان استفاده میشود. روستا، معابر عریضی دارد و در برخی از آنها درختان بلند و نهرهای آب، فضاهای دلپذیری را به وجود آوردهاند.
فضای روستای کندوله از نظر طبیعی بسیار دلانگیز و زیباست. انگور یکی از مهمترین محصولات زراعی و جذاب آن است. تاکستانهای زیبا و متعددی که در فصل تابستان خوشههای انگور از تاکهای آن آویزان میشوند، مناظر بسیار جذاب و چشمنوازی را پدید میآورند، به ویژه آنکه روستا در دامنه کوه واقع شده و باغات پلکانی دارد.
اطراف روستای کندوله، با کوههایی احاطه شده است که چشمندازهای بسیار زیبا و تماشایی دارند. سطح کوهها در فصول بهار و تابستان از انواع کمیاب گیاهان خودرو و گلهای رنگارنگ پوشیده میشود و فضای بسیار زیبا و دلکش به وجود میآورد. در فصل زمستان نیز کوهها از برف پوشیده میشوند و جلوه طبیعی خاصی مییابد.
در ۲۶ کیلومتری روستا، دشت پهناور و معروف دینور واقع شده است. دشت دینور از رسوبات رودخانههای دینور و کنگرشاه به وجود آمده است. این دشت به لحاظ مناظر طبیعی، بسیار زیبا و منحصر به فرد است.انواع درختان کیکم، بلوط، گویچ، بلالوک و ارژن و همچنین پونه، گل گاوزبان، گل کبود، گل ختمی، بومادران و گون که مصارف دارویی نیز دارند، دشت دینور را به ویژه در بهار و تابستان به بهشتی زیبا مبدل میسازند. این دشت زیستگاه انواع پرندگان و جانورانی مانند کبک، تیهو، گرگ، روباه و خرگوش است.
بر فراز تپه بلند پیرافته، بقعه امامزاده پیرافته قرار دارد که از بناهای مذهب روستا به شمار میرود. بنای اولیه امامزاده در آتشسوزی از بین رفته و به جای آن بنای جدید ساخته شده است. این بنا شامل یک اتاق و یک ایوان است. سقف اتاق و ایوان با تیرهای چوبی پوشیده شده و بام آن گلاندود است. در کنار بقعه، درخت ون کهنسالی وجود دارد که بدون آبیاری پابرجا مانده است.
در حوالی دهکده کندوله بقعه نور بخش واقع شده است که محوطه اطراف آن به عنوان گورستان روستا مورد استفاده قرار میگیرد. بنای اصلی بقعه نوربخش شامل اتاقی است که از سنگ، خشت و گل ساخته شده است. بقعه مزبور از آثار مذهبی روستای کندوله است.قلعه مروان بر بالای کوه لمه قهلا (سیه قلعه) در شمال شرقی کندوله، واقع شده و مصالح بکار رفته در آن از سنگ و ملاط گچ است. مردم کندوله معتقدند که این قلعه محل پنهان شدن مروان خلیفه اموی بوده است. قلعه مروان از آثار تاریخی این روستاست. مردم روستای کندوله همانند تمام ایرانیان، در اعیاد بزرگ ملی و مذهبی به جشن و سرور میپردازند. برگزاری مراسم چهارشنبه سوری و عید نوروز از مهمترین مراسم مردم این روستا است. تعزیهخوانی در ماه محرم و برگزاری مراسم عزاداری عاشورا، از مهمترین آیینهای مذهبی روستا به شمار میروند.
مهمترین صنعت دستی و هنری مردم روستا، بافت انواع قالی با طرحهای بومی (برگرفته از طرحهای کردی) و طرحهای غیربومی است و جنبه صادراتی دارند.
رایجترین بازیهای روستای کندوله عبارتند از قل قلان، که نوعی بازی شبیه «لی لی» است و بازی پهلان، که نوعی بازی سنگپرانی با دست، به سوی هدف میباشد. از انواع دیگر بازیهای مردم این روستا میتوان به شال دورکی، اکل مکل، تران و ترنه بازی اشاره کرد.
در میان مردم روستای کندوله نیز مانند سایر نقاط کردنشین، موسیقی جایگاه ویژهای دارد و در اکثر مراسم جشن و سرور، همراه با نواختن سازهای محلی، مردم به رقص و پایکوبی و خواندن ترانههای شاد میپردازند.
پوشاک زنان روستای کندوله شامل سربند، پیراهن بلند، کلنجه، قبا، جافی است و پوشاک مردان نیز از عرقچین، سربند، کرواسی فقیانه، کوله بال، قبا، شال، سلته، جافی، جوراب و گیوه تشکیل شده است.
از انواع غذاهای متداول در روستای کندوله میتوان به دوغینه که با بلغور گندم و دوغ ترش پخته میشود؛ آش شلغم که با شلغم، آب انارو بلغور گندم تهیه میشود؛ آش ترش که با حبوبات و سبزیهای معطر و دوغ پخته میشود و همچنین به نوعی دلمه محلی اشاره کرد.
دسترسی: روستای کندوله از طریق شهرهای کرمانشاه، صحنه و کامیاران قابل دسترسی میباشد و جادههای منتهی به این روستا از شهرهای مزبور مناسب و آسفالت است.
روستاهای کندوله
به مرکزیت روستای کندوله مشتمل بر ۳۳ روستا، مزرعه و مکان به شرح زیر:
۱ – کندوله، ۲ – پشت‌پیرافته، ۳ – پریان، ۴ – شریف‌آباد، ۵ – بزه رود، ۶ – قلعه بزه رود، ۷ – کهریز، ۸ – چشمه غلام ویس، ۹ – حجت‌آباد، ۱۰ – تراز و بره، ۱۱- مله‌هانه، ۱۲ – تازه‌آباد، ۱۳ – امیرآباد، ۱۴ – کری‌زاغه، ۱۵ – سرچمن، ۱۶ – گرماب، ۱۷ – قروجنگ، ۱۸ – سیاه‌خانی، ۱۹ – چشمه آلوچه، ۲۰ – خلیل‌اله،۲۱ – علی‌آباد، ۲۲ – کرتویچ علیا، ۲۳ – کرتویچ سفلی، ۲۴ – ازناب علیا، ۲۵ – ازناب سفلی، ۲۶ – چشمه بیگلر، ۲۷ – چشمه قبنر، ۲۸ – کنک، ۲۹ -کرم‌بست، ۳۰ – اسلام‌آباد بزه‌رود، ۳۱ – مزرعه عثمان دره، ۳۲ – امامزاده سید جلال‌الدین،
امامزاده های کندوله
امامزاده پیرافته در روستای کندوله
امامزاده سلطان احمد( سلطان احمی) در اراضی روستای کندوله
امامزاده سید ابراهیم در روستای پریان
بنای امامزاده پیرافته (پیر یافته) یا امامزاده محمد حسین یکی از صدها بنای مذهبی استان کرمانشاه است که در روستای کندوله از بخش دینور شهرستان صحنه قرار دارد.بنای این امامزاده بر روی تپه بلندی به نام پیرافته که در نزدیکی روستای کندوله قرار دارد، واقع شده است بنای اصلی این امامزاده که دارای معماری خاصی بود در گذشته نه چندان دور بر اثر یک آتش سوزی از بین رفته بود و در سال ۱۳۵۱ بنای جدیدی توسط اهالی منطقه بر روی مرقد این امامزاده احداث شده است، ( گرچه پس از این تاریخ نیز چندین بار بنای این امامزاده توسط اهالی روستا تعمیر و مرمت شده است). این بنا دارای یک اتاق و یک ایوان است که در ورودی بقعه متبرکه امامزاده پیرافته در ایوان قرار دارد. همچنین سقف ایوان با تیرهای چوبی پوشیده شده و بام این بنای مذهبی استان کرمانشاه به سبک معماری خانه های روستا گل اندود شده است. در کنار بقعه، درخت ون کهنسالی وجود دارد که به گفته اهالی روستا سالیان سال است که بدون آبیاری پابرجا مانده است. این بقعه متبرکه در بین اهالی منطقه و به ویژه مردم روستای کندوله بخش دینور دارای احترام خاصی است.
طوایف کندوله
کندوله از طوایف معروف در منطقه ی کرمانشاهان است. کندوله دارای خاندان علمای محلی بوده است . اهالی کندوله پیرو مذهب اثنی عشری هستند و به گویش هورامی تکلم می کنند. از کندوله شاعران برجسته کردی سرا و فارسیگوی برخاسته که از آن جمله الماس خان کندوله ای شاعر بزرگ کرد، ملک بیستون و ملا رضا و مرحوم محمد باقر بانیانی شاعر خوش قریحه هستند. اهالی کندوله، بهلول از عقلای مجانین دوره ی عباسی را منسوب به این منطقه می دانند. در کندوله بیش از هزار و هشتصد قطعه باغ را در دل کوه با نهایت جدیت و تلاش به وجود آورده اند.
طایفه کندوله به تیره های متعدد تقسیم می شوند و در محل سکنی خود، سه محله ی اصلی ، محله بالا، محله وسط و محله پایین را تشکیل می دهند.
تیره های محله بالا و سران تیره ها: ۱- تیره چراغه (کدخدا کاکی)۲- تیره باقره( میرزا رجب خان) ۳- تیره رضا ویس( میرزاخان) ۴- تیره جهان ویس( کدخدا الله مراد) ۵- تیره شهباز بک (کامبارک) ۶- تیره زنگله (جانعلی) ۷- تیره حسینعلی وکیل باشی ۸- تیره کاصیدیم(محمد ولی) ۹- تیره داروغه (شاه کرم) ۱۰- تیره مشهدی حسین (ملک مهرخان)
تیره های محله وسط (سمایله): ۱- تیره شامبیاتی(محمدعلی خان کندوله ای)۲- تیره غلامعلی(میرزا سبز علی) ۳- تیره ملا صالح ۴- تیره صوفی محمد حسین ۵- تیره مخموله (محموده) ۶- تیره شرف الملک ۷- تیره استاد اسماعیل۸- تیره استاد قاسم ۹- تیره دوم (گیوه کش ها) ۱۰ تیره مؤمنه
تیره های محله پایین(واره): ۱- تیره مامه حسینعلی۲- تیره بابا ۳- تیره آخوندها ۴- تیره علی سلیمه ۵- تیره کاکا ۶- تیره باوکه ۷- تیره خره کلی ۸- تیره جماعت سیاه ۹- تیره عراقی ها ۱۰ تیره دراویش ۱۱- تیره ملازمان ۱۲- تیره محمد کرمانی۱۳ تیره فرهاد کندوله
( جغرافیای تاریخی و تاریخ مفصل کرمانشاهان ج ۱ ص۶۴۳)
تقدیم به دوستداران شعر و ادب
شعری به زبان کنیوله ای تقدیم به شما:
به شاران ماچان کنیوله شارن
دورش گولنو بینش گلزارن
باغوباغاتش صفای هنیش هن هرباغیش ماچی رازی هنیش
پیرافتش ماچی جه اسرو سرن سلطان احمدن خیلی سرورن
جه فصل زمسان هواش خیلی سردن جه تمام منطقه زوانش فردن
تقدیم به تمام ماچو زوانان ماچوت په نه، واچه ش په نه، واتش په نه ت، واچه م په نه
معنی شعر:
به شهرهه می گویند کندوله شهر است
دورو برش گل است و بین آن گلزار است
باغ و باغاتش صفای دیگری دارد
در هر باغی انگار رازی دیگر نهفته است
پیرافته را می گویی از هر سرس سرتر است
جایگاه سلطان احمد است که سر ور است
در فصل زمستان هوای بسیار سردی دارد
زبانش در تمام منطقه منحصر به فرداست
ماچو زبان:بسیاری از مورخین به هورام زبانان ماچو زبان نیز گفته اند
بهت مگم، بهش بگو، بهت گفت، بهم بگو.
نظر کاربران :
هیچ نظری برای این مطلب ثبت نشده است. شما اولین نفر باشید.