روستای دزلی

حادثه‌ی دزلی

من فراموش نمیکنم در سال ۵۹ در این شهر مریوان، با جمع مردم صمیمیِ اینجا مواجه شدم و به یک واحد آموزش و پرورش – فکر میکنم یک دبستان بود – رفتیم و با نوجوانان آنجا حرف زدیم. آن نوجوانان امروز یقیناً مردان میانسالی هستند. از اینجا با بعضی از افراد خود مریوان به مناطق دزلی و درکی – اگر درست یادم مانده باشد – رفتیم؛ مناطق بسیار حساس، بسیار مهم؛ از لحاظ طبیعت، بسیار زیبا؛ از لحاظ مردم، بسیار خونگرم؛ اما متأسفانه بر اثر جفای دشمنان ملت ایران و دشمنان انقلاب اسلامی، همین مردم خوب، همین منطقه‏ی خوب، همین کوه‏های سر به فلک کشیده و سرسبز، همین دشتهای خرم تبدیل شده بود به جهنم درگیری‏ها و دشمن توانسته بود از برخی مزدوران خود سوء استفاده کند و آنها را وسیله‏ای قرار دهد برای کوبیدن مردم و به طور بالواسطه و غیر مستقیم، کوبیدن نظام اسلامی و تحقیر ملت ایران.

من فراموش نمیکنم در دزلی مردم با چهره‏ی باز از ما استقبال کردند. از دزلی با برادرها خارج شدیم برویم به سمت ارتفاعات مشرف بر سرزمینهای عراق – ارتفاعات «تته» – که مزدوران بدخواهِ حقیری در بین آن مردم نفوذ کرده بودند و حضور هیئت ما را به دشمن اطلاع دادند و دشمن هواپیماهایش را فرستاد. ما در بین راه که طرف ارتفاعات میرفتیم، دیدیم هواپیمای دشمن عبور کرد؛ فهمیدیم حادثه‏ای برای دزلی پیش خواهند آورد. برگشتیم دیدیم متأسفانه مردم غیر نظامی، مردم کوچه و بازار را بمباران کردند؛ عده‏ای را زخمی کردند، عده‏ای را به قتل رساندند. و ما جنازه‏ی شهدا و بعضی از مجروحین را برداشتیم، آمدیم مریوان.

این خاطرات عبرت‏آموز است. آن روز همین نظامهای جهانیِ مدعی حقوق بشر از همین صدام حسین دفاع میکردند؛ از همین حرکات وحشیانه دفاع میکردند. نسل جوان امروز در کشور ما میداند و بداند، آزمایشگاه دروغ و فریب، آزمایشگاه خطاهای بزرگ و جبران‏ناپذیرِ دستگاه‏های مدعی حقوق بشر، همین کشور عزیز ما و همین مرزهای غربی این کشور از جمله منطقه‏ی کردستان بوده است.

بیانات رهبر معظم انقلاب اسلامی در دیدار مردم مریوان ۲۶/۲/۱۳۸۸

موقعیت و تاریخچه

روستای دزلی از توابع بخش مرکزی شهرستان سروآباد در استان کردستان، با مختصات جغرافیایی ۴۶ درجه و ۹ دقیقه طول شرقی و ۳۵ درجه و ۲۲ دقیقه عرض شمالی، در فاصلة ۲۸ کیلومتری شهر سروآباد و ۱۱۵ کیلومتری مرکز استان (سنندج) قرار دارد.
ارتفاع این روستا از سطح دریا ۱۴۰۰ متر است و اطراف آن را کوه و دره فرا گرفته است.
روستای دزلی از شمال به کوه قلعه زمان( قه لا زه بان)، از جنوب شرقی به کوه مهدی و معدن سنگ ساختمانی، از شرق و شمال شرقی به کوه سپی که مه ر، از شمال و شمال شرقی به دره دوله ناو و از غرب به کردستان عراق محدود شده است.
روستای دزلی تحت تأثیر اقلیم کوهستانی تابستان‏های معتدل و دلپذیر و زمستان‏های سرد دارد.
این روستا تاریخی کهن دارد. مسجد باشکوهی که از دوران خلافت خلفای راشدین برجای مانده است، آرامگاه دوازده (۱۲) اصحاب و سایر بناهای تاریخی گواهی بر این مدعاست.
مردم روستای دزلی به زبان کردی(گورانی) سخن می‏گویند، مسلمان و پیرو مذهب تسنن هستند.

الگوی معیشت و سکونت

براساس نتایج سرشماری سال ۱۳۸۵جمعیت دزلی ۲۷۰۰ نفر بوده است.
درآمد بیشتر مردم روستا از فعالیت‏های زراعی، دامداری، باغداری، خدمات و صنایع دستی تأمین می‏شود.
کشت آبی و دیم در روستا رواج دارد و عمده محصولات زراعی آن گندم و نخود می‏باشد. شرایط مساعد اقلیمی، موجب رونق باغداری در روستا شده است و انواع میوه‏های باغی مانند گردو، انگور، گلابی، گیلاس و شیلانه از محصولات سردرختی آن است.
مراتع گسترده موجب رونق نسبی دامداری شده و انواع لبنیات روغن حیوانی در روستا تولید می‏شود.
روستای کوهستانی دزلی بافت متراکمی دارد. کالبد خانه‏ها و فضاهای داخلی آن‏ها از شرایط طبیعی، نوع معیشت و فعالیت خانوار روستایی تأثیر پذیرفته و شکل گرفته است. خانه‏های روستا دارای سقف‏های چوبی و مسطح، پنجره‏های کوچک و درهای چوبی است.
مصالح عمده به کار رفته در خانه‏های قدیمی از مواد در دسترس مانند سنگ، گل و خشت و در خانه‏های جدید از آجر، سنگ، آهن، گچ و سیمان می‏باشد.

جاذبه‏های گردشگری

چشم‏انداز و طبیعت کوهستانی، چشمه‏های جوشان، باغ‏های سرسبز و انبوه پیرامون روستا، فضای دلپذیری برای گردشگران ایجاد کرده است.
روستا را کوه‏های زیبایی از شاخه‏های رشته کوه‏های زاگرس فرا گرفته‏اند، که محل مناسبی برای ورزش کوهنوردی است. از جمله آن‏ها می‏توان به کوه دالانی به ارتفاع ۲۵۶۴ متر اشاره نمود که در نزدیکی جنوب غربی روستا قرار دارد و از جنوب شرقی به کوه کمانجه ر می‏پیوندد.
کوه دالمز، با ارتفاع ۱۹۳۰ متر در غرب روستا واقع شده و سرچشمة رود چم شیان می‏باشد. این کوه از غرب به کوه موجات می‏پیوندد.
کوه مهدی که بسیار زیبا است از انواع گیاهان دارویی مانند گل ختمی، آویشن، رازیانه، پونه، خاکشیر، گون و درختچه‏های متعدد پوشیده شده است.
از دیگر جاذبه‏های طبیعی روستا می‏توان از چشمه خان و چشمه دزلی و همچنین باغ‏های سرسبز و انبوه اطراف روستا نام برد.
گفته می‏شود که مسجد قدیمی روستا به دورة خلفای راشدین مربوط است.
تپه‏های باستانی قلعه، گورستان و مزار مشاهیر روستا از جمله ملا حسن دزلی، ملا مصطفی مردوخی و زیارتگاه و مزار ۱۲ اصحاب، از جاذبه‏های تاریخی روستای دزلی به شمار می‏آیند.
مردم روستای دزلی همانند مردم سایر روستاهای کردستان، در برگزاری مراسم دینی و ملی شرکت می‏کنند.
در عید فطر و قربان، پس از ادای نماز به دید و بازدید یکدیگر و بزرگان روستا می‏پردازند و در تولد پیامبر (ص) مراسم مولودی‏خوانی برگزار می‏کنند.
بازی‏های محلی روستا عبارتند از: گرزان، زوران، قلانی، سه باز. هلوکانی و هلک ملک.
موسیقی جایگاه ویژه‏ای در میان مردم دزلی دارد. از جمله آواهای رایج در این روستا می‏توان به سیاه چمانه، چپله و کنالیل اشاره کرد. رقص محلی و معروف این روستا هل پرکه نام دارد و برای بالا بردن توان جسمی شرکت‏کنندگان است که در هفت ریتم وبا موسیقی اجرا می‏گردد.
پوشاک مردان روستای دزلی، مشتمل بر چوخه، پانتول، ملکی، لفکه سورانی، شال، دستار، فرنجی، کله بال است؛ زنان نیز، از لباس کردی شامل جافی، کلنجه، شال، کلاه و کمله استفاده می‏شود.
صنایع دستی روستای دزلی مشتمل بر گیوه‏بافی، جاجیم بافی، موج بافی و چخورانک است.
معروف‏ترین غذاهای محلی این روستا، شامل دوینه، شلمین، دوخوا یا آش دوغ، ولوش، کلانه و یکاوه می‏باشد. کلوچه‏های محلی کلیره و بژی برساق دو شیرینی معروف محلی این روستا هستند.
دسترسی: روستای دزلی از طریق شهرهای سروآباد، مریوان و سنندج قابل دسترسی است و جاده‏های منتهی به این روستا، از شهرهای مذکور آسفالت می‏باشد

(برگرفته از سایت تخصصی میراث فرهنگی وگردشگری با اندکی تغییر)