روستای تربه بر

وضعیت جغرافیائی:

این روستا در منطقه جلگه ای و در کنار جاده کپورچال – آبکنار و در طول جغرافیایی ۴۹ درجه و ۱۹ دقیقه و عرض جغرافیائی ۳۷ درجه و ۲۷ دقیقه واقع و از نظر ثبتی سنگ شماره یک و تا کپورچال ۱۸ کیلومتر و تا انزلی ۳۸ کیلومتر از راه زمینی فاصله دارد و محدود است از شمال به مرداب از جنوب به رودخانه بهمبر از مشرق به آبکنار و از مغرب به روستای اشپلا.

وجه تسمیه نام روستا:

همانطوریکه در بعضی بخشها اشاره شده « تروب » بزبان گیلکی به نوعی ( لی = لیغ ) میگویند از نوع پست و داخل آن پر و از نظر استقامت ازلی حصیر بافی بسیار ضعیف است و معمولا روی سر خانه ها می ریختند و از ظاهر کلمه اینطور بر میآید « تربه بر » بمعنی « بردن لی » است ولی عده ای عقیده دارند « تربه » همان « توبره » است که کیسه ای کوچک محتوی کاه – یونجه – جو بوده که با بندی به پشت سر اسب میانداختند و دهان حیوان داخل توبره رفته از داخل آن میخورد. گویا « توبره » اسبی را از محل دزدیدند و بردند و این اسم را بر محل نهادند . یعنی محلی که توبره را برده اند.

آقای غلامحسین خلیلی از معتمدان محل بنقل از پیرمردان و پشتیبان می گوید:

( در زمان قدیم آقا سید شرفشاه در همین محل ساکن شد. بخاطر مقدم مبارکش نام محل را « تربت بر » گذاشتند که بعد ها تربه بر شده است ).

اگر این موضوع را به زمان آسید شرفشاه قبول کنیم می بایستی قدمت محل را حدود ۶۵۰ سال بتصور آوریم و چنانچه این مدت درست باشد خود بخود قدمت آبکنار که تربه بر از حومه آن و در کنارش می باشد با توجه باینکه در منطقه از گذشته آبکناریها ؛ بودند به حدود ۶۵۰ سال میرساند ؛ که بنظر قابل قبول نمیباشد مگر سند و مدرکی بدست آید و ما را روشن کند

سابقه تاریخی روستا :

سندیکه بتواند قدمت این روستا را نشان دهد تا این تاریخ در دسترس نگارنده قرار نگرفته و « رابینو » در سال ۱۹۱۱ میلادی ۱۲۹۰ شمسی ذر ص ۱۲۲ ولایات دارالمرز می نویسد :

(توربه بر ؛ از دهکده های ابکنار و مالیات ۷۷/۴۸۹ قران ).

اقای غلامحسین خلیلی در این باره آقای طیب شفق که بنا باظهار بعضی ها بیش از یکصد سال دارد و صاحب نظر است .مذاکره و ایشان اظهار داشته است :« اول تربه بر بوجود آمد ؛ بعد آبکنار و تربه بر در سال ۱۰۸۰ بنا گذارده شد و ساکنین آن دارای ۱۰ پشت بیشتر می باشند»).

تاریخ اعلام شده (۱۰۸) مجددا مورد پرسش قرار گرفت آقای غلامحسین خلیلی می نویسد :

( آقای شفق فرمودند « تربه بر پیش از آبکنار بنا شده و تاریخ درست درخت کهنسال و آقا سید کیا همان ۴۸۰ سال و تاریخ اعلام شده تربه بر مطابق سال قمری است » که بعلت وضع مزاجیش بیش از این تحقیق مقدور نگردید اما درختیکه در تربه بر پشت محوطه مسجد تربه بر میباشد بنا باظهار صاحب نظران کهنسال تر از درخت آبکنار است و بسیاری از اشخاص چه محلی و غریبه که آنرا دیده اند بیش از پانصد سال ذکر نموده اند).

با توجه باینکه درخت نمی تواند قدمت محلی را از نظر تشکیل آبادی و اجتماع مردم نشان دهد بلکه مردم در گذشته به درختهای کهنسال پناه می بردند . اهالی روستاها ؛ سینه بسینه تاریخ بناها و تشکیل خانواده ها را نقل می کنند که اگر دقیق نیست میتواند تا اندازه ای نزدیک بحقیقت باشد.

اقوام اولیه:

آقای غلامحسین خلیلی با تحقیق دراین باره می نویسد :

( خانواده های اولیه تربه بر را شش طایفه تشکیل میدهند که عبارتند از :

۱- از کربلائی صفر و پسرش کربلائی قربانعلی : خانواده های مرتضائی ( معروف به قربانعلی طایفه ).

۲-از کربلائی غلامعلی و پسرش کربلائی مصطفی : خانواده های منصف – رجبی – دلاور ( معروف به کربلائی مصطفی طایفه ) که کربلائی غلامعلی و کربلائی صفر با هم پسرعمو بوده اند .

۳-از داردار و پسرش باقر : خانواده های باقری ( معروف به باقر طایفه)

۴-از کربلائی اسماعیل : خانواده های سلطانبخش و صیاد ( معروف به کربلائی اسماعیل طایفه ).

۵-از بابا : خانواده های خلیلی ( معروف به بابا طایفه ) که بابا از لنکران وارد تر به بر گردیده است.

۶- از مشهدی علی که بازماندگانشان در تهران زندگی مینماید و از تربه بر خارج گردیده اند.

جمعیت طبق آمار سرشماری رسمی :

در سال ۱۳۳۵ شمسی ۴۵۷ نفر ۲۲۸ نفر مرد ۲۲۹ نفر زن.

در سال ۱۳۴۵ شمسی ۵۸۶ نفر ۳۲۰ مرد ۲۶۶ نفر زن در ۸۸ خانوار

در سال ۱۳۵۵ شمسی ۵۰۴ نفر ۲۴۵ مرد ۲۵۹ نفر زن در ۹۹ خانوار.

در سال ۱۳۶۵ شمسی ۵۳۹ در ۱۰۸ خانوار که ۳۳۸ نفر باسوادند.

کشاورزی:

اهالی تربه بر در سال ۱۳۶۳ شمسی دارای ۸۹ هکتار برنجکاری ۴۵ هکتار صیفی کاری ۳۰ هکتار توتون ۲ هکتار سبزیجات ۱۵ هکتار توتونستان داشته و از یک رودخانه طبیعی بنام « واویلا» استفاده مینمایند و مقدار تولید پیله ۶۵۰ کیلو و دارای ۱۰۰۰ راس گاو ۳۰۰۰ مرغ و خروس و یک مزرعه صنعتی با ظرفیت ۵۰۰۰۰ مرغ .

طبق آمار سال ۱۳۶۶ شمسی اداره کشاورزی انزلی که از طریق آگاهان محلی بدست آمده است :

( وسعت کل روستا ۵/۲ کیلومتر مربع جمعیت ۷۰۰ نفر با ۱۰۴ خانوار – برنجکاری ۱۴۵ هکتار – صیفی کاری ۵ هکتار – توتون کاری ۲۵ هکتار – سبزیکاری نیم هکتار – حبوبات ۲ هکتار – باغ میوه ۸۰۰۰ متر مربع – کرم ابریشم ۵۴ تلمبار – تعداد گاو نر و ماده ۳۵۰ راس – گوساله ۱۵۰ راس – گاومیش۱۰ راس – اسب – ۵۰ راس طیور ۲۵۰۰ قطعه – تیلر ۲۵ دستگاه – پمپ آب ۴۰۰ دستگاه – خرمنکوب ۱۰ دستگاه – تراکتور ۷ دستگاه ).

و طبق آمار اداره نوغان در سال ۱۳۶۷ شمسی ( ۴۷ نفر در این روستا نوغان دارای کرده ۲۰۸ جعبه تخم نوغان مصرف کرده ) که حدود ۶۲۴۰ کیلو پیله ابریشم بدست آوردند .

آقای گل آقا جعفری اظهار میدارد:

( پدرش مرحوم کربلائی زمان جعفری حدود ۸۵ سال پیش « ۱۲۸۴ شمسی – ن » از ماتک تولمات فومن و به تربه بر وارد و توتونکاری در تربه بر و نواحی اطراف را رواج داد).

در سال ۱۳۵۷ شمسی مرغداری بزرگی وسیله آقای گل اقا جعفری با شرکت آقای حاج زمان ملک آرا بوجود آمد که بعدا شخص اخیر سهامش را به آقای جعفری واگذار نمود . این مرغداری در سال ۴ مرحله و در هر مرحله ۰۰۰/۵۰ قطعه مرغ تولید میکند که از نظر ظرفیت از مرغداری های بزرگ در گیلان است و همچنین آقای گل اقا جعفری در ۱۶ هکتار پرورش ماهی دارد که در سال ۱۳۵۷ احداث نموده و در سال ۱۳۶۴ یک گاوداری با ظرفیت ۵۰ تا ۱۰۰ راس احداث نموده است.

متفرقه:

مدرسه : طبق آمار خرداد ماه ۱۳۶۸ شمسی : دارای دبستان مختلط بنام امام با ۵ کلاس و ۷۲ دانش اموز و ۶ نفر معلم.

درمانگاه و حمام : ندارد.

آب و برق که اهالی از اب لوله کشی از طریق چاه نیمه عمیق و مخزن آب هوائی استفاده و روشنایی روستا از طریق شبکه برق انزلی تامین میشود.

مسجد : آقا غلامحسین خلیلی اظهار میدارد:

اولین مسجد وسیله کربلائی غلامعلی بنیان گذاری شده و زمین مسجد و گورستان محل را از زمین خود وقف نموده است و آقای محمد خلیلی اظهار میدارد ( قدمت مسجد اولیه را حدود ۱۵۰ سال میداند که در سال ۱۳۳۲ تخریب و نوسازی گردید و بانیان امر آقای گل آقا جعفری – علی اصغر منصف – رحیم وطن دوست – خودش ( محمد خلیلی ) با همیاری مردم ).

اقای غلامحسین خلیلی اضافه میکند ( این مسجد بار دیگر در حدود ۲۰ سال پیش (۱۳۴۹ شمسی ) نوسازی گردید طول ۲۰ متر عرض ۹ متر و ارتفاع ۵/۳ متر که برای جداسازی بانوان وسط مسجد را بریده اند .

زیارتگاه : آقای غلامحسین خلیلی اظهار میداد که :

( البته زیارتگاه به آن صورت که بقعه ای باشد نداریم لیکن درختی کهنسال وجود دارد که پیشینیان گفته اند . سیدی در زیر همان درخت مدفون است بنام ( سید خلیفه ) که در سابق محل تربه بر در آنجا و قبرستان در بغل همان سید خلیفه بوده است که در قدیم در تربه بر طاعون شیوع پیدا کرد و چندین خانواده ای که آنجا ساکن بودند از بین رفتند و خانواده هائیکه از آنان یاد شده تربه بر فعلی را تشکیل دادند.

سید خلیفه سمت جنوبی استخر تربه بر قرارگرفته که در تابستان محل ورزش جوانان است و درخت کهن که علامت قبر سید خلیفه می باشد همانجا قرار دارد و آنانیکه عقایدی دارند در آنجا به نذر و نیاز می پردازند و گاهی آش نذری را در آن محل تقسیم مینمایند و بعضی شبها برای رفع بیماری زیر آن درخت میخوابیدند و حالیه نیز بعضی از شبهای جمعه فانوس و شمعی در آنجا روشن مینمایند).

آقای محمد خلیلی نیز اظهار داشته است که :

( زیارتگاه اقا سید خلیل ( معروف به سید خلیفه ) درختی است قدیمی از نوع بلوط یا هفرا یا « مازو» که قطر زیادی دارد و پیر مردان محل قدمت آنرا حدود ۴۰۰ سال میدانند و قرار است در کنار آن بقعه ای بسازند ).

اماکن اقتصادی : در اوایل سال ۱۳۶۹ : نانوایی یک باب – خواربار فروشی ۲ باب – قهوه خانه ۲ باب – بنزین و نفت فروشی یک باب.

آثار تاریخی :

ابنیه تاریخی در محل وجود ندارد ولی ضمن تحقیق آقای غلامحسین خلیلی می نویسد:

( بطوریکه از قدیمی ها شنیده ایم ؛ ما بین تربه بر و اشپلا درختی بنام درویش دار وجود داشته که آثارش هنوز باقی است و در سمت غربی درویش دار حدود صد متری جاده ماشین رو خندق بزرگی به پهنای هشت متر و عمق سه متر حفر که بنام کافر لشکر نامیده میشد و حالیه خندق وسیله بولدوزر پر شده و جاده شوسه ای جهت رفت و آمد به طالش محله اشپلا احداث کرده اند و آقای شفق در این باره گفته است که :

( از آن جهت آنجا را کافر لشگر نامیده اند که روسها خندق را برای لشگر خود بعنوان سنگر درست کرده اند).

احتمالا روسها در زمان کاترین ملکه روسیه اوایل نادرشاه و یا در زمان جنگهای سیزده ساله ایران و روس در حدود ۱۸۰ سال پیش و زمان فتحعلی حفر شده و با بنظر میرسد که کافر سنگر بوده که به کافر لشگر تبدیل شده باشد.