دیوار و شهر تمیشه

محدوده شهر تمیشه از نظر جغرافیای طبیعی در حاشیه جنگل های دامنه شمالی کوهستان البرز جای دارد که دیوار تمیشه از بخش کوهستانی ـ جنگلی شروع و تا خلیج گرگان ادامه دارد. موقعیت جغرافیایی آن در ۱۳ کیلومتری شهر کردکوی و در حدود ده کیلومتری جنوب خلیج گرگان است . از نظر اقلیمی، دارای آب و هوای معتدل و مرطوب است. روستای سرکلاته خرابشهر از دهستان چهارکوه بخش مرکزی شهرستان کردکوی در جنوب شرقی و شرق آن قرار دارد و از لحاظ معماری سنتی دارای بافت با ارزش فرهنگی است.

از آجرهای شهر تمیشه برای ساخت و سازهای روستایی استفاده شده است. البته مطالعه مسایل انسان شناسی، جمع آوری اطلاعات مردم نگاری و حیات فرهنگی روستا می تواند اطلاعات با ارزشی در اختیار ما بگذارد. توجه به مستندات تاریخی و آثار و شواهد باستان شناسی، شهر تمیشه در دوران ساسانیان شکل گرفته و تا سده های اولیه اسلامی، آباد و معمور بوده و از زمان هجوم مغول رو به ویرانی نهاده است.

دیوار تمیشه به طول تقریبی ۱۲ کیلومتر با مصالح آجر به ابعاد ۱۰ × ۳۸ × ۳۸ سانتی متر به جهت شمال- جنوب از دامنه های شمالی سلسله جبال البرز شروع شده و به خلیج گرگان منتهی می شود که با مطالعات انجام شده بقایای بخشی از دیوار در داخل خلیج گرگان مشخص شده است. متاسفانه بیشتر بخش های دیوار از بین رفته و تسطیح شده است. فقط بقایای قسمتی از لایه های تحتانی دیوار در قسمت های جنگلی و حدفاصل روستای باغو کناره، سرکلاته باقی مانده است.

دیوار دارای خندق عمیق در قسمت غربی و به سمت شهر تمیشه است و از سمت شرق به دره های عمیق و رودخانه منتهی می شود. در مورد زمان ساخت و ارتباط دیوار تمیشه با دیوار بزرگ گرگان مطالعات باستان شناسی شروع شده است. کاوش های سال ۲۰۰۷ زیر آب های خلیج گرگان بخش هایی از دیواری به نام دیوار “تمیشه” را آشکار کرد که گمان می رود در نقطه ای به دیوار گرگان متصل می شده است. حدسیاتی نیز در این مورد وجود دارد که بخش های زیر آب دریا، قسمت هایی از پادگانی بزرگ یا حتی بندری ساسانی باشد.

گرچه در این زمینه باید تحقیقات بیشتری صورت پذیرد. این شهر پایتخت یک سلسله محلی متعلق به اوایل اسلام تا دوره سلجوقی بوده است و بقایای شهر قدیمی تمیشه و دیوار آن در غرب روستای سرکلاته خرابشهر در شهرستان کردکوی به صورت تپه های پست و مرتفع جلب توجه می کند. بخشی از عناصر حفاظتی شهر متعلق به دوره ساسانی است که در زمان سلطنت فرد انوشیروان ساخته شده بود. دیوار عظیم شهر تمیشه که از دامنه کوه واقع در جنوب روستای سرکلاته خرابهشر شروع شده و تا دریای خزر ادامه دارد نیز مربوط به دوره ساسانی است.