دهق

شهر دهق با فاصله ۹۵ کیلوتری غرب اصفهان قرار گرفته است و طبقه نوشته فرهنگ آبادیهای ایران بر روی نقطه ای به مشخصات جغرافیایی ۰۸/۵۱ درجه طول شرقی از نصف النهار گرینویچ و عرض جغرافیایی با مدار ۰۳/۳۳ درجه عرض شمالی و ارتفاع ۱۹۵۸ متر از سطح دریا قرار گرفته است ، بیجا نیست . به آنچه از معرفی دهق در دایره المعارف فارسی آقای غلامحسین مصاحب تالیف سال ۱۳۴۵ نوشته شده ، اشاره ای می کنیم . ( . در شمال غربی شهرستان نجف آباد استان دهم ( اصفهان ) واقع گردیده است و دارای ۱۳ آبادی است . ارتفاعات شمالی آن کوه صالح ( بلندترین قله ۲۰۰۰ متر از سطح دریا ) و ارتفاعات جنوبی کوه مکه ( بلندترین قله ۱۸۰۰ متر از سطح دریا هست و شعبه از رود مرغاب از کوههای آن سرچشمه می گیرد. شهر دهق در ۶۲ کیلومتری شمال غربی نجف آباد است و شهر دیگرش علویجه می باشد.

دهق از لحاظ موقعیت خصوصی آن یا بعد مسافت یاد شده از اصفهان منشعب از شبکه راههای سراسری اصفهان – تهران و به فاصله ۴۵۰ کیلومتری از سمت شمال و از سمت جنوب غربی به سمت جاده اشن منشعب از جاده نجف آباد ، خوزستان از شبکه راههای سراسری از سمت شمالغبری به طرف میمه مرتبط می گردد که با توجه به حجم عبود و مرور وسایل نقلیه سنگین باربری که از طرف شمال دهق بالاخص کاشان و نطنز و همچنین شهرهای حاشیه کویر برخوار به طرف خوزستان و بالعکس در حرکت می باشد به نطنز می رسد ، استفاده و تقویت راههای فوق الذکر و به خصوص از دهق تا جاده خوزستان ( از طرف اشن ) در آینده می تواند بسیار مفید و اقتصادی واقع گردد. دهق از نظر زمین شناسی جزء فلات مرکزی ایران محسوب می شود.

آب و هوای شهر دهق از نوع معتدل و خشک است . دهق از داشتن آبهای سطحی مثل دریاچه و رودخانه محروم است و آبهای آن شامل چند رشته قنات و چندی چاه می باشد. پوشش گیاهی این منطقه از تیره گیاهان مناطق خشک مانند اسفند ، خارشتری ، تنباکوی وحشی و اشنون است. کوههای متعددی اطراف دهق را فراگرفته است.

دهق شهری آباد و متعد از منطقه کرون علیا و اولین شهر بخش (عربستان ) با وسعتی حدود ۵۰ کیلومتر مربع بین گلپایگان ، نجف آباد ، میمه و مورچه خورت و خوانسار محصور است که جمعیتی حدود ۷۷۱۰ نفر را در خود جای داده است . در لغتنامه دهخدا این شهر بعنوان مرکز منطقه عربستان معرفی شده است . زیرا در لغت نامه دهخدا ، دهق محل شکنجه و یا سیل شکنجه اشاره شده است و در این خصوص بزرگان و پیرمردان شهر می گویند حدود سال ۱۶۰۰ در زمان شاپورذوالا کتاف که در شوش حکومت می کرده . این شهر محل نگهدار و تبعید اسرا و زندانیان و اقوام مختلف از جمله اعراب بوده بر اساس این هنوز هم پس از گذشت سالهای مدید از آن تاریخ لغات عربی در محاورت مردم به گوش می رسید .

مردم شریف ، مقاوم و پر تلاش در صحنه کار و زندگی دهق بر این اعتقادند که نام شهر ترکیبی از (ده) و (حق) است . اگر چه بواسطه وجود هفت دروازه و برجهای نگهبانی که سرای مصون ماندن از گزنده یا غیان دزدان و غارتگرا همچون رضا خان جعفر قلی و علی نقی چی که روزگاری با قلدری اموال مردم را به غارت می بردند ، بنا شده است . لیکن به خاطر مظلومیتشان در طول تاریخ همیشه ذیحق بودند و به همین جهت اینجا را ( ده حق ) می نامند و اعتقاد دارند ، نوشتن آن بصورت (دهق) دلیل بر رد ادعا نیست بلکه در اثر گذشت زمان (ده حق) را دهق نوشته اند .

ویژگیهای اساسی اقلیم و منابع آب در منطقه

باد : میانگین نسبت هوای آرام یعنی سرعت کمتر از یک نات در دهق در طول سال ۴۲ درصد می باشد . بیشترین میزان ناآرامی هوا در فصل بهار و کمترین آن در فصل پایین و زمستان است.

درجه حرارت : میانگین درجه حرارت سالیانه ۲/۱۴ درجه است . حداکثر مطلق ۵/۴۰ درجه و حداقل مطلق ۱۷- درجه می باشد . تعداد متوسط روزهای یخبندان سالانه ۹۳ روز است . میزان بارندگی متوسطه سالیانه ۱۴۲ میلیمتر است . رطوبت نسبی در دیماه ۴/۶۵ و در تیرماه ۹/۲۳ است

پدیده خشکی ( کمبود بارندگی نسبت به درجه حرارت ) از فروردین ماه شروع و ۷ ماه ادامه می یابد .

منابع آب زیر زمینی شامل چاهها ، قنات ، چشمه ها می باشند . متوسط ضخامت آبرفت دشت علویجه – دهق ۷۷ متر است که حداکثر به ۱۰۰ متر می رسد . سطح متوسط برخورد به آب ۲۲ متر است که بین حداقل ۶ متر و حداکثر ۴۴ متر مشاهده گردیه است . تعداد چاهها ۱۷۷ حلقه و قنوات ۶۲ رشته می باشد.

کشاورزی دهق

پیرامون بافت مسکونی و شهر باغات و مزارع محومه دهق که جدای از باغات شهر پیوسته می باشد ، عبارتند از :

مهدی آباد ، سراب ده ، سفید نهال ، جنت آباد، عبائی یا عبادت آباد و سرچاکه به جز مهدی آباد و جنت آباد تعداد محدودی کشاورز در آن ساکن هستند .

و بقیه مزارع در فصول مختلف سال و بخصوص زمستان خالی از سکنه است . اکثر این مزارع در آب چاه مشروب می شوند . دهق دارای باغات انگور بسیار است که شیره آن معروفی دارد . لیکن عمده محصولات کشاورزی دهق در حال حاضر گندم ، جو و میوه جات ، هلو ، انگور و بادام می باشد .

هلوی دهق معروفیت بسزا دارد با این توضیح که عمر درختهای هلو در دهق زیادتر از هلو نقطه دیگری است و کشاورزان با تجربه محلی عقیده دارند افزون بودن عمر درختان هلو به واسطه هرس به روش خاص و سنتی دهق و چگونگی کشت درختهاست و نیز شرایط آب و هوا و چگونگی آبدهی به درختان میوه دخیل در موضوع می باشد . مجموعا ۵۰ هکتار باغات میوه و ۱۷۰ هکتار اراضی دهف زیر کشت گندم و جو می باشد.

محصولات باغات و کشاورزی دهق روستاهای اطرف به اصفهان نجف آباد و تهران صادر می گردد و اندکی از آن به مصرف داخلی می رسد.

علیرغم این که دهق خود صادرات کشاورزی دارد ولی مایحتاج دیگر خود را عمدتا از اصفهان ، گرگاب ، گلپایگان و الیگودرز فراهم می کند.

اماکن متبرکه در شهر دهق

دهق دارای یک مجموعه امامزاده است که در دامنه کوه لافرح که در مجاورت سیل گذر شهر قرار دارد به نام تقی ابن محسن ابن موسی ابن جعفر و در نزدیکی این بقعه چهاردختر از اولاد حضرت امام رضا (علیه السلام) قرار دارد که به بقعه (چهل دختران ) معروف است.

این مجموعه امامزاده که زیارتگاه و مامن مردم و عاشقان اهل بیت عصمت و طهارت می باشد در سالهای اخیر به همت همین عاشقات و علاقمندان عطرت پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) بطور کلی بازسازی شده است. لازم به توضیح است که در حال حاضر فقط بقعه نقی ابن محسن ابن موسی ابن جعفر صورت ظاهری دارد و مابقی قبور پنهان می باشد.

در دهق مساجد قدیمی وجود دارد که از جمله می توان مسجد جامع را نام برد که در نزدیگی یک از هفت دروازه شهر و دارای درهایی از سنگ یک تخته و بزرگ بوده اند . این مسجد که تاریخ بنایش به ۷۰۰ سال پیش می رسد با خشت خام ساخته شده به صورت سقفهای کوتاه است و همچنین ستونهای سنگی یک متر در یک متر که شباهتهایی هم می توان گفت با شبستان مسجد جامع اصفهان دارد ولی بودن گچ بریها و در نهایت سادگی بدون تزیینات اما محکم و مقاوم ساخته شده است . همچنین روی این شبستانها نیز یک سالن بزرگ ههمانند طبقه زیرین وجود دارد . نوع معماری این مسجد به سبک ساختمان سلجوقیان می باشد.