جاهای دیدنی قم ( ۲۵ جاذبه گردشگری )

جاهای دیدنی قم یکی از قطب‌های مهم گردشگری مذهبی ایران و بسیاری از مسلمانان از نقاط مختلف جهان برای زیارت حرم مطهر حضرت معصومه به شهر قم سفر می‌کنند. همچنین موقعیت استراتژیکی که قم از نظر مسیر رفت‌وآمد استان‌های مختلف دارد باعث شده است که هر سال گردشگران بسیاری از این شهر دیدن کنند. اگر شما هم قصد سفر به این شهر را دارید، برای آشنایی با جاهای دیدنی قم و مراکز گردشگری این شهر با ما همراه باشید:

حرم حضرت معصومه(ع)

حضرت فاطمه معصومه(ع)، دختر حضرت موسی بن جعفر (هفتمین امام شیعه) و «نجمه» است. تاریخ تولد ایشان به درستی مشخص نیست.حضرت معصومه تنها ۱۷ روز در قم ساکن بودند و در سن ۱۸ سالگی در حالی که هنوز ازدواج نکرده بودند در این شهر وفات یافتند.پیکر ایشان در مکانی که آن روز ها به نام باغ بابلان مشهور بود دفن گردید. این مکان امروز به حرم حضرت معصومه (ع) مشهور است و بنای بسیار زیبایی اطراف آن بنا گردیده است.

موزه آستان مقدس حضرت معصومه(س)

موزه آستان مقدس حضرت معصومه(س) تنها موزه شهر قم و یکی از قدیمی‌ترین موزه‌های ایران است. این موزه در سال ۱۳۱۴ در محوطه داخلی حرم افتتاح شد و بعدها مساحت آن بیشتر شد. در این موزه می‌توانید مجموعه‌ای از قرآن‌های خطی را ببینید که قدیمی‌ترین آن از سال ۱۹۸هجری به یادگار مانده. تابلوهای نقاشی مینیاتور و رنگ‌وروغن دوران قاجار و صفویه، سفال‌هایی از هزاره‌های اول و دوم قبل از میلاد و سفال‌های دوران‌های اسلامی، آثار شیشه‌گری، کاشی‌‌کاری، آثار حجاری، سنگ‌های قیمتی و قالی‌ها و پارچه‌های دستباف از آثاری هستند که با رفتن به موزه آستان حضرت معصومه(س) می‌توانید از آن‌ها دیدن کنید.

آدرس: قم، محوطه داخلی حرم مطهر و محل فعلی مسجد شهید مطهری

مسجد جمکران

این مسجد یکی از مهم‌ترین جاهای دیدنی قم محسوب می‌شود. تقریباً به حدی این مسجد اهمیت دارد که قم را به این مسجد می‌شناسند. بر اساس روایات مذهبی، امام زمان دستور ساخت این مسجد را صادر کرده است. به همین خاطر، روزهای سه‌شنبه، بسیاری برای زیارت به این مسجد می‌آیند.
بسیاری بر این باورند در صورتی که با خلوص‌نیت از این مسجد زیارت کنند، پس از مدتی اما زمان را از نزدیک خواهند دید. همچنین لازم به ذکر است در این مسجد چاه آبی با نام چاه نامه وجود دارد. برخی از شیعیان بر این باورند اگر نامه‌ای در این چاه بیندازند، امام زمان آن را می‌خواند.
آدرس: قم، خیابان امام حسن عسگری ، مسجد مقدس جمکران

مسجد جامع قم

در هر شهر چنین رسم است که زیباترین مساجد را به‌عنوان مسجد جامع آن شهر در نظر می‌گیرند. قم نیز از این قاعده مستثنی نیست. مسجد جامع قم یکی از زیباترین مساجد این شهر به حساب می‌آید. با تماشای ظاهر این مسجد می‌توانید متوجه قدمت تاریخی آن شوید.
متأسفانه نام بانی این مسجد در تاریخ فراموش شده است؛ اما می‌دانیم بخش‌هایی از آن در دوران فتحعلی شاه قاجار ساخته شده. کاشی‌کاری‌های این مسجد در دوران فتحعلی شاه قاجار انجام شده است. در طول تاریخ، این مسجد آسیب بسیاری دیده. به همین خاطر، در دوران پهلوی دوم، این مسجد را مرمت کردند. هنوز هم این مسجد نیاز به مرمت و بازسازی دارد؛ اما با همین وضعیت نیز یکی از زیباترین مساجد قم محسوب می‌شود. مقرنس‌کاری‌های درب ورودی، کاشی‌های فیروزه‌ای و طاق‌های آجری، هنر ایرانیان را به نمایش می‌گذارد.
آدرس : شهر قم، خیابان آذر، محله‌ی مسجد جامع و در نزدیکی دروازه‌ ری

کوه خضر نبی

کوه خضر نبی در ۶ کیلومتری از مرګز قم به سمت جنوب و در جوار شهرک ایثار قرار دارد و از فراز این کوه تمام شهر قم دیده می‌شود. بر قله این کوه در سه هزار سال پیش غاری بوده که امروز به مسجد کوچکی تبدیل شده‌است و ګفته می‌شود که در زمان قدیم این مسجد محل زیارت حضرت خضر نبی بوده‌است. سال‌ها پیش قبل از اینکه هنوز شهر قم انقدر بزرگ نشده بوده این کوه محل نیایش عارفان بوده است.

در دامنه این کوه نیز چندین شهید گمنام به خاک سپرده شده‌است که فضای روحانی تری به این مکان مقدس داده‌است.

گنبد سبز قم

مجموعه باغ گنبد سبز از سه مقبره تاریخی تشکیل شده و یکی از معروف‌ترین جاهای دیدنی قم است. این مجموعه در محلی به نام دروازه کاشان قرار دارد و گنبد مقبره‌ها را با اسم گنبدهای دروازه کاشان هم می‌شناسند. کتیبه‌هایی که روی بنای مقبره‌ها قرار دارند نشان می‌دهند که این مقبره‌ها از قرن هشتم هجری به یادگار مانده‌اند و محل دفن خواجه اصل‌ادین و خواجه علی صفی هستند، اما از آنجایی که کتیبه مقبره سوم تخریب شده مشخص نیست این مقبره متعلق به چه کسی است. البته به جز این سه نفر افراد دیگری هم در زیر این مقبره‌ها دفن شده‌اند. تکنیک‌ها گچ‌بری‌ این بناها را تا حدی تحت تاثیر گنبد سلطانیه می‌دانند. همچنین معماری خاص و چندوجهی این بناها باعث شهرت مجموعه گنبد سبز شده است.

آدرس: استان قم، شهر قم، خیابان انقلاب، مجاورت گلزار شهدا

بازار قم

بازار سنتی قم که همواره بوی عطر از آن به مشام می‌رسد سال‌هاست میزبان مسافرانی است که سوهان و مهر و سجاده را می‌خرند تا به‌عنوان یادگار هدیه کنند.تیمچه بزرگ قم (بازار) یکی از بناهای تاریخی و زیبای قم به شمار می‌آید که در نزدیکی مجموعه آرامگاهی حضرت معصومه(س) واقع شده است، معماری این بنا در دوره قاجاریه و توسط استاد حسن قمی(هنرمند و معمار مشهورآن دوره) صورت گرفته است.

خانه ملاصدرا

ملاصدرا یکی از علمای ایرانی بود که در سده یازدهم هجری قمری زندگی می‌کرد. او در طول عمر کتب مختلفی را به یادگار گذاشت و شاگردان بسیاری را تربیت کرد. جالب است بدانید محمد بن ابراهیم یحیی شیرازی، ملقب به ملاصدرا، به‌مدت ۱۵ سال در خانه‌ای در جنوب استان قم زندگی می‌کرد. این خانه به دوران صفوی تعلق دارد و هنوز هم می‌توان از آن بازدید کرد.
خانه ملاصدرا از گچ، تیرهای چوبی، خشت خام و گل ساخته شده است. این خانه سقف گنبدی بسیاری زیبایی دارد. دورتادور این گنبد گچ‌بری‌های هنرمندانه به چشم می‌خورد. پنجره‌هایی که در گنبد تعبیه شده‌اند، به‌عنوان تهویه و نورگیر عمل می‌کنند. این خانه را می‌توان یکی از مهم‌ترین نمونه‌های معماری ایرانی دانست. متأسفانه بخش‌های بسیاری از خانه ملاصدرا آسیب دیده است. امید به آنکه شهرداری این شهر سریع‌تر اقدام به بازسازی این خانه تاریخی نماید.
آدرس : شهر قم، منتهی الیه غرب روستای کهک، در محله چال حمام

خانه یزدان پناه ( موزه صنایع دستی )

خانه یزدان‌پناه، بنایی کهن با وسعتی بیش از هزار مترمربع و متعلق به اواخر حکومت قاجاریان و اوایل حکومت پهلوی اول است. این عمارت امروزه به‌عنوان موزه صنایع دستی قم، مورد استفاده قرار می‌گیرد و در آن آثاری ارزشمند از هنر صنایع دستی بومی این شهر نگهداری می‌شود. این مکان زیبا، یکی از جاذبه‌های گردشگری قم است که علاقه‌مندان به هنر، برای بازدید از آن به این مکان مراجعه می‌کنند.

بیت امام خمینی (ره)

از بناهای مشهور و البته مهم در شهر مقدس قم، «بیت امام خمینی (ره)» است که در محله یخچال قاضی قرار دارد. ساختمان با حدود یک قرن قدمت، در اوایل قرن ۱۴ هجری شمسی احداث شده و آخرین سکونتگاه امام در قم است. این خانه، بنایی است با مساحت ۳۰۰ مترمربع و بسیار ساده که از دو طبقه همکف و زیرزمین تشکیل می‌شود. حیاط در جنوب ساختمان و در بخش شمالی، شرقی و غربی عمارت، فضاهای سرپوشیده قرار دارد. «خانه یخچال قاضی»، نام دیگر این عمارت قدیمی است که به‌دلیل قرارگیری در محله یخچال‌ قاضی به این نام شهرت یافته است. هیچ‌گونه تزیینات قابل توجی در داخل و خارج بنا انجام نشده است و خانه در اوج سادگی و بدون تجملات است. «کابوشینسکی»، از ایران‌شناسان غربی در مورد خانه امام چنین گفته است
امام خمینی (ره) قبلاً به اتفاق همسر و پنج فرزندش در خانه کوچکی، واقع در خیابان باریک و ناهمواری زندگی می‌کرد که از وسط آن جوی آبی می گذشت.
امام خمینی (ره) تا زمانی که در قم سکونت داشتند، بسیاری از دیدارهای مردمی، سخنرانی‌ها و جلسات مهم سیاسی را در این مکان انجام می‌دادند. از مهم‌ترین سخنرانی‌های برگزار شده در این خانه قدیمی، سخنرانی امام علیه تصویب قانون کاپیتولاسیون است. این اثر تاریخی به‌عنوان آثار ملی به ثبت رسیده است.

خانه حاج علی خان زند (ساختمان شماره دو اداره میراث فرهنگی)

این خانه تاریخی عمارتی است کهن و متعلق به اواخر دوران حکومت قاجاریان که طبق اظهارات کارشناسان با توجه به فرم و مصالح استفاده شده در ساخت، دارای قدمتی بالغ بر ۱۳۰ سال است. این عمارت از سه بخش شاه نشین تابستانی با بادگیر منفرد، شاه نشین زمستانی و بخش خدمتکاران تشکیل شده است. بخش شاه نشین زمستانی نسبت به دیگر قسمت‌های خانه دارای وسعت و فضای بیشتری است و قسمت خدمه نیز در جبهه غربی عمارت، قرار گرفته است. این اثر تاریخی که در مرکز بخش قدیمی شهر قم در محله‌ای به نام «محله چهارمردان»، قرار دارد در سال ۱۳۷۹ به ثبت ملی رسید و اکنون در اختیار سازمان میراث فرهنگی استان قم است.

آب‌ انبار سلماسی

این آب انبار ازدیگر جاذبه‌های گردشگری در شهر قم است که با توجه به کتیبه‌ موجود در این اثر تاریخی، قدمت ساخت آن به سال ۱۳۶۵ هجری قمری بازمی‌گردد. این آب‌انبار کهن نیز همانند دیگر آب‌ انبارهای قم از بخش‌های مختلفی همچون سردر ورودی، راه‌پله، بادگیر و مخزن تشکیل شده و به‌شکل مربع طراحی و ساخته شده است. خط کتیبه‌ این آب‌انبار، نستعلیق و به رنگ سفید است و روی آن علاوه بر تاریخ ساخت، اشعاری در مدح امام حسین (ع) و نیز نام سازنده حک شده است.

البته به نظر می‌رسد که این کتیبه پس از احداث مسجد سلماسی که در مجاورت آن و در خیابان آیت الله مرعشی (ارم سابق) و کوچه‌ی سلماسی قرار دارد، ساخته شده است. ایوان آب‌انبار دارای تزیینات کاربندی با تلفیق آجرهای لعابدار زیبا و تماشایی است. بادگیر کوچکی نیز در با چهار دریچه و در چهار جهت اصلی قرار دارد که برای تهویه و خنک کردن آب مخزن، استفاده می‌شود. این اثر تاریخی در سال ۱۳۸۳ به ثبت ملی رسیده است.

حمام حاج عسگر خان

گرمابه حاج عسگرخان بنایی است کهن و ارزشمند که در بافت قدیم شهر قم و در بخش شمالی راسته بازار قرار دارد. مجموعه‌ای که از دو قسمت حمام و چاله حوض تشکیل شده و با توجه به کتیبه‌ای سنگی که در بخش ورودی حمام وجود دارد، قدمت آن به سال ۱۲۱۶ هجری قمری و اوایل دوران حکومت قاجاریان و مقارن با سلطنت فتحعلی شاه قاجار بازمی‌گردد. حمام در فضایی مربعی شکل ساخته شده که در مرکز آن، گنبدی روی هشت ستون پنج ضلعی قرار گرفته است. در قسمت شرقی بنای حمام می‌توان چاله‌ حوض را مشاهده کرد که سکویی دورتادور آن را فراگرفته و با ساروج آن را پوشانده‌اند. البته متاسفانه امروزه نیمی از آن تخریب شده است.

مدرسه فیضیه

مدرسه فیضیه همان جایی است که امام خمینی در سال ۱۳۴۲ سخنرانی معروف خود را انجام داد. به همین خاطر، مدرسه فیضیه شهرت بسیاری به دست آورده است. علاوه‌ بر این مسئله، قدمت این مدرسه به دوران صفویه بازمی‌گردد. مدرسه فیضیه یکی از نمونه‌های عالی معماری ایران به حساب می‌آید. پس از انقلاب، این مدرسه به مدرسه آموزش روحانیون اختصاص یافت. از انقلاب تا به امروز، مدرسه فیضیه قم یک حوزه علمیه محسوب می‌شود. بازدید از این مدرسه می‌تواند یادآور خاطرات دوران انقلاب باشد.
آدرس : قم، بلوار زائر، جنب حرم حضرت معصومه (ع)

کاروانسرای دیرگچین

کاروانسرای دیرگچین در ۸۰کیلومتری شهر قم و در دل پارک ملی کویر قرار دارد. با وجود این، باید گفت پیمودن چنین مسیری ارزش بازدید از کاروانسرای دیرگچین را دارد. قدمت این کاروانسرا به دوران ساسانی بازمی‌گردد. در بخش قبلی، شما را با کاروانسرای دلاک آشنا کردیم. این کاروانسرا به دوران صفویه تعلق دارد. با وجود این، بخش‌های بسیاری از آن تخریب شده است؛ اما جالب است بدانید آثار تخریب بسیار کمی در ظاهر کاروانسرای دیرگچین به چشم می‌خورد.
این کاروانسرای یکی از مهم‌ترین جاهای دیدنی قم به حساب می‌آید. بر اساس متون تاریخی به‌جای‌مانده، قدمت آن به دوران اردشیر ساسانی بازمی‌گردد. این کاروانسرای حدود ۱۷۵۰ سال عمر دارد. در گذشته این کاروانسرا بسیار پررونق بوده و اهمیت بسیاری داشته است. به همین خاطر، بازدید از این کاروانسرا را باید حتماً در برنامه سفر خود قرار دهید.
آدرس : ۸۰کیلومتری شهر قم، مسیر قدیم جاده‌ی قم ـ ورامین یا ساوه ـ ورامین و گرمسار، مرکز پارک ملی کویر

قبرستان شیخان

قبرستان شیخان، قبرستانی است کهن، که مدفن بزرگان دینی و عالمان و اساتید مهمی از جمله زکریا بن آدم، زکریا بن ادریس که از یاران و راویان امام صادق (ع) محسوب می‌شوند. بنابراین قدمت این مکان به دوران امامان شیعه بازمی‌گردد و همین امر سبب ارزشمندی این مکان است.

حمام عشقعلی

اگر به جاهای تاریخی علاقه دارید، در سفرتان به قم از حمام عشقعلی دیدن کنید. این حمام تاریخی مربوط به دوران قاجار است و به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده. این حمام تاریخی یک حمام بزرگ و مجرای زنانه و مردانه داشته که مدتی به خاطر بی‌توجهی رو به تخریب می‌رفته، اما در سال‌های اخیر مورد مرمت و بازسازی قرار گرفته و هنوز یکی از جاهای دیدنی قم به حساب می‌آید.

آدرس: قم، خیابان انقلاب، انقلاب ۵، محله عشقعلی

پارک ملی کویر

کویر با بیابان های پوشیده از نمک، تپه های طلایی، شن های روان، شبهای زیبای پرستاره و … مخصوصا برای کشورهای اروپایی، آسیای شرقی و آمریکای شمالی جذابیت خاص خود را دارد. زیرا کشورهای مذکور از داشتن این نعمت الهی بی بهره اند.منطقه وسیع دشت کویر از بزرگترین و مهمترین مناطق اکولوژی ایران است که از نظر تنوع گونه های حیوانی و گیاهی در جهان کم نظیر است.بخشی از این منطقه از سال ۱۳۴۳ ه.ش پارک ملی اعلام شده است. پارک ملی کویر با بیش از ۶۰۰ هزار هکتار مساحت، در جنوب شرقی تهران و قسمتی از آن در استان قم قرار دارد.
در کنار این آثار باستانی، وجود مناطق طبیعی بکری همچون منطقه حفاظت شده پلنگ دره با چشمه‌هایی که همواره آب کافی را برای حیات وحش فراهم می‌آورد در استان قم وجود دارد.

دریاچه حوض سلطان

این دریاچه با مساحتی حدود ۳۳۰ کیلومتر مربع، در حاشیه ی بزرگراه قم-تهران و شمال استان قم قرار دارد. دریاچه ی حوض سلطان با مناظر گوناگون و دیدنی خاص خود در فصلهای مختلف و در ساعات روز، مناظر بدیعی را به نمایش می گذارد.این دریاچه بعد از اسلام تا حدود قرن ۱۹ میلادی دوره های خشک و مرطوب فراوان را گذرانده و با توجه به تغییرات مجرای رود مسیله یا رود شور، به صورت دریاچه و باتلاق و کویر درآمده است.

گنبد نمکی قم

علاوه‌بر دریاچه حوض سلطان، آثار دیگری از نمک در قم دیده می‌شود. یکی دیگر از این آثار، گنبد نمکی قم است. گنبد نمکی قم در ۲۰کیلومتری غرب این شهر قرار دارد. ظاهر این گنبد بسیار زیباست. بد نیست بدانید این گنبد را یگانه گنبد نمکی متقارن در ایران می‌دانند.
اگر به ظاهر این گنبد دقت کنید، اشکال کنگره‌ای منظم را خواهید دید. در ترکیب با خاک رس، رنگ برخی از قسمت‌های این گنبد مایل به سرخ شده است. ظاهر این گنبد بسیار زیباست و خواص درمانی و دارویی فراوانی نیز دارد. پزشکان ادعا می‌کنند حتی نفس‌کشیدن در نزدیکی این گنبد می‌تواند به ضدعفونی‌کردن بدن ما کمک کند.
آدرس: ۲۰کیلومتری جاده قم، جعفریه.

تالاب بهشت معصومه

این تالاب را می‌توان یکی از زیباترین جاهای دیدنی قم دانست. این تالاب از تجمیع چندین و چند چشمه مختلف ایجاد شده است. تالاب بهشت معصومه در ۳کیلومتری شمال قم قرار دارد. اصلاً نمی‌توان تصور کرد در کنار یک دریاچه نمک و منطقه کویری، چنین تالاب زیبایی وجود داشته باشد.
این تالاب علاوه بر زیبایی بصری، اکوسیستم خاصی را نیز ایجاد کرده است. تالاب بهشت معصومه ۵ هکتار وسعت دارد و جانداران مختلفی در آن زندگی می‌کنند. بسیاری از گونه‌های خاص پرندگان و پستانداران در این منطقه مشغول زندگی‌اند. با تماشای تالاب بهشت معصومه، شاید با خودتان تصور کنید در حال تماشای یک واهه در دل کویر هستید. فقط فراموش نکنید در حین بازدید، باعث ترس حیوانات نشوید. این حیوانات در صورتی که احساس خطر کنند، سریعاً زیستگاه خود را تغییر خواهند داد.
آدرس : قم، ۳کیلومتری اتوبان قم ـ تهران

پارک آبی آب و تاب

پارک آبی آب و تاب یکی از جاهای دیدنی قم و از مهم‌ترین مراکز تفریحی این شهر است. این مجموعه ۳۰ هزار متر است و از بزرگ‌ترین پارک‌های آبی خاورمیانه به حساب می‌آید؛ سالن پارک آبی حلزونی، دریاچه مصنوعی،‌ سرسره سقوط آزاد،‌ ۷سرسره برای بزرگسالان، ۵ سرسره برای کودکان و استخر موج از امکانات این پارک آبی هستند. همچنین اگر به این پارک آبی بروید می‌توانید یک روز کامل در کنار خانواده‌تان تفریح کنید، در باغ‌رستوران مجموعه غذا بخورید و از تفریحات دیگری مثل عینک واقعیت مجازی و جت ترامپولین استفاده کنید. اگر هم قصد نداشته باشید در این مجموعه غذا بخورید می‌توانید به کافی‌شاپ پارک آبی یا غرفه‌های آبمیوه‌ و بستنی‌فروشی‌اش سر بزنید و با یک خوراکی خوشمزه تفریحتان را کامل کنید.

آدرس: قم، بلوار غدیر، بوستان غدیر

آرامگاه مشاهیر علمی، ادبی و سیاسی ایران

روایاتی از تاریخ قم نیز حرم مطهر را محل دفن تعدادی از امامزادگان از جمله زینب از نوادگان امام رضا (ع)، میمونه و ام محمد دختران امام جواد (ع) نیز معرفی شده است.

آرامگاه علمای دینی ایران

جالب است بدانید که علاوه بر بزرگانی که ذکر شد، در این بارگاه ملکوتی علمای مشهوری نیز به خاک سپرده شده‌اند. به آیت الله حایری یزدی (مؤسس حوزه‌ علمیه قم)، آیت الله بروجردی (مؤسس مسجد اعظم و از مراجع بزرگ شیعه)، آیت الله خوانساری، آیت الله گلپایگانی، علامه سید محمد حسین طباطبایی (مولف تفسیر المیزان)، شهید مطهری، آیت الله بهجت، شیخ فضل الله نوری و بزرگان دینی دیگری اشاره کرد.

آرامگاه مشاهیر ادبی ایران

همچنین برخی از مشاهیری که در این مکان مقدس به خاک سپرده شده‌اند، شاعر بزرگوار پروین اعتصامی، قوام السلطنه، مشیر السلطنه، علی اصغر اتابک و نیز خواجه نوری را می‌توان نام برد.

آرامگاه شخصیت های سیاسی ایران

تعدادی از پادشاهان ایران از جمله شاه صفی اول (بخش جنوبی حرم)، شاه عباس دوم (در مسجد امام خمینی)، شاه سلطان حسین (قسمت جنوبی مسجد بالاسر)، فتحعلی شاه قاجار (صحن کهنه) و محمد شاه قاجار(قسمت غربی صحن کهنه)، نیز در حرم مطهر به خاک سپرده شده‌اند.