جستجوی شهر به شهر :
رزرو هتل رزرو هتل های شهر وان ترکیه

تولد پوزه عقابی ها؛ نمایش پیوند انسان و طبیعت

تاریخ بروزرسانی :
۴ خرداد ۱۳۹۶

به گزارش خبرنگار ایرنا، ساحل روستای شیب دراز جزیره زیبای قشم شب گذشته (چهارشنبه شب) برای پانزدهمین سال پیاپی شاهد تولد بچه لاک پشت های پوزه عقابی بود که در فهرست قرمز سازمان جهانی حفاظت از طبیعت و منابع طبیعی (IUCN)، عهدنامه تجارت گونه های در معرض خطر (CITES) و عهدنامه گونه های مهاجر (CMS) قرار دارند.
به گفته مدیر حفاظت از محیط زیست سازمان منطقه آزاد قشم، پوزه عقابی ها (Eretmochelys imbricata) جزو هفت گونه لاک پشت دریایی شناخته شده جهان هستند که همه ساله از طریق آب های آزاد وارد خلیج فارس می شوند و در ۷۰ کیلومتری جنوب شهر قشم (ساحل روستای شیب دراز) تخمگذاری می کنند که سال ۹۱ با حمایت برنامه تسهیلات محیط زیست جهانی و همکاری سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری کشور به عنوان اثر طبیعی به ثبت ملی رسید.
سید محمدهاشم داخته افزود: پوزه این گونه برای بیرون کشیدن غذا (اسفنج دریایی) از لا به لای مرجان ها به شکل منقار عقاب درآمده و از این رو به لاک پشت پوزه عقابی یا منقار کوتاه معروف شدند؛ میانگین وزن گونه های بالغ حدود ۸۰ کیلوگرم و طول آنها به یک متر می رسد.
وی بیان کرد: لاک پشت های ماده سه تا چهار سال یکبار در یک تا سه مرحله (به فاصله ۲ هفته) برای تخم گذاری در میانه اسفند ماه به زادگاه خود در ژئوسایت شیب دراز (بخشی از ژئوپارک قشم) بازگشته و هر لاک پشت مادر بین ۴۰ تا ۱۵۰ تخم می گذارد.
پوزه عقابی ها در کنار اقدام های حمایتی سازمان حفاظت محیط زیست و تشکل های غیردولتی، تداوم نسل خود را به واقع مرهون فعالیت های داوطلبانه ناطوران خمیس (محافظان لاک پشت) هستند که از سال ۱۳۸۱ برای حفظ این گونه در خطر انقراض آستین همت بالا زدند.
ناطوران خمیس که با فعالیت خود امروزه شهرتی جهانی یافته اند، گروهی ۶ نفره از جامعه محلی به سرپرستی ‘میلاد زینلی’ هستند که از زمان آغاز فصل تخمگذاری تا تولد آخرین بچه لاک پشت به صورت شبانه روزی از سایتی در ساحل شیب دراز که بدین منظور محصور شده، حفاظت می کنند تا تخم ها را از گزند برخی افراد ناآگاه، سگ های ولگرد، روباه ها و لاشخورها در امان نگه دارند.
شب به نیمه رسیده و تاکنون حدود ۸۰ بچه لاک پشت از دل تخم های مدفون در دل ساحل بیرون آمدند؛ جماعتی هم دور محوطه ای محصور با توری های فلزی (فنس) حلقه زدند و به تماشای تولد لاک پشت هایی نشسته اند که هر از گاهی از زیر شن های گرم ساحل سر بر می آورند.
سه جوان در ساحل قدم می زنند و سه تن دیگر نیز درون محوطه ایستاده مراقب بچه لاک پشت هایی هستند که برای دل به دریا زدن بی قراری می کنند؛ یکی از آنها لاک پشتی را روی دست گرفته و با طمانینه خاصی به حاضران نشان می دهد.
میلاد با قدی به نسبت بلند و پوستی تیره بیست و چند ساله است که با سایر داوطلبان جوان تقریبا هم سن خودش گروه ناطوران خمیس را شکل دادند؛ تنها نیازمند توجه بیشتر و پشتیبانی مسوولان هستند اما هیچ درخواستی برای خود ندارند.
از دور که به ماجرا نگاه کنی به نظر کاری سهل می نماید اما به واقع کاری بس دشوار و طاقت فرساست چرا که از زمان تخمگذاری نخستین پوزه عقابی مادر تا برگزاری جشن تولد نخستین بچه لاک پشت و رهاسازی آنها از میان حصارها به دل آب های نیلگون خلیج فارس باید حدود سه ماه در هوای گرم و شرجی قشم به انتظار نشست.
تلاش ناطوران خمیس برای پاسداری از این گونه در خطر انقراض از جهت حفظ تنوع زیستی در کره زمین آنچنان ارزشمند است که حتی رییس مرکز اطلاعات سازمان ملل متحد در تهران و معاون محیط زیست دریایی سازمان حفاظت محیط زیست کشور را مجاب کرد تا در جشن تولد لاک پشت های پوزه عقابی در جنوبی ترین نقطه از خاک سرزمینی جمهوری اسلامی ایران شرکت کنند.
اما این تنها بخشی از ماجراست چرا که شکل گیری ناطوران خمیس با هدایت های ‘بیژن فرهنگ دره شوری’ مسوول پیشین حفاظت محیط زیست سازمان منطقه آزاد قشم، موجب شده تا امروزه مسوولان، بومیان جزیره و بسیاری از گردشگران برای بازدید از فرآیند تخمگذاری و تولد پوزه عقابی ها رنج سفر را به جان بخرند و راهی روستایی شوند که تا همین چندی پیش یکی از دورافتاده ترین و محروم ترین نقاط کشور محسوب می شد.
اهالی شیب دراز در گذشته برای تخم این لاک پشت ها خاصیت های بسیاری قایل بوده و آن را یکی از خوراک های لذیذ می پنداشتند که شاید همین امر یکی از دلیل های اصلی کاهش شدید تعداد پوزه عقابی ها شده بود اما پس از شکل گیری ناطوران خمیس، آنها خود به یکی از بزرگترین پاسداران این گونه تبدیل شدند.
جامعه محلی امروزه بدون نیاز چندان به کمک های دولتی و غیردولتی با صرف کمترین هزینه خود نسل به نسل در حال آشنایی با اهمیت پاسداری از این گونه است، به طوری که در سال ۸۴ به عنوان یکی از موفق ترین طرح های حفاظتی کشور و در سال ۸۸ به عنوان یکی از ۱۰ طرح برتر بنیاد توسعه و محیط زیست آسیا اقیانوسیه در ژاپن شناخته شد.
‘یکی از دلیل های اصلی موفقیت بدون شک آگاهی و درگیر شدن جامعه محلی در این پروژه است؛’ این امر را نجمه دیرستانی، مالک یکی از کاشانه میهمان های روستای شیب دراز عنوان می کند.
وی که سواد چندانی ندارد، با فارسی دست و پا شکسته تشریح می کند که چگونه سال ۸۱ در دوران نوجوانی اش با اهمیت حفاظت از لاک پشت های پوزه عقابی آشنا شد.
دیرستانی افزود: آشنایی و آگاهی امری لازم اما کافی نبود، چرا که تعدادی از مردم روستا با فروش تخم این لاک پشت ها روزگار می گذراندند.
او عنوان می کند که در کنار اقدام های حفاظتی و حمایتی، توانمندسازی جامعه محلی از طریق توسعه گردشگری و رونق صنایع دستی موجب بقای نسل لاک پشت های پوزه عقابی شده است.
دیرستانی گفت: ترغیب زنان شیب دراز به فعالیت هایی همچون شک بافی و سوزن دوزی (گلابتون دوزی و خوس دوزی) موجب درآمدزایی برای خانواده ها شد و از سوی دیگر این روستا که پیش تر جز بومیان کسی را به خود نمی دید، به مرور زمان با شهرت پوزه عقابی ها پذیرای گردشگرانی شد که از نقاط مختلف کشور به این نقطه از جزیره قشم سفر می کردند.
وی ادامه داد: در ابتدا به دلیل فقدان امکانات میهمانان مجبور بودند تنها برای چند ساعت در شیب دراز بمانند اما به تدریج برخی از اهالی روستا در این زمینه وارد عمل شدند و با تامین نیازهای اولیه ای مانند کاشانه میهمان ها زمینه اسکان گردشگران را فراهم کردند و بدین ترتیب در سایه حفاظت از لاک پشت های پوزه عقابی گردشگری نیز به یکی از منابع درآمدی مردم روستا تبدیل شد.
گرچه ناطوران خمیس مبلغی از سازمان منطقه آزاد تجاری- صنعتی قشم برای حفاظت از لاک پشت های پوزه عقابی دریافت می کنند، اما دریافت دستمزدی حداقلی تنها دلیل استمرار فعالیت شبانه روزی آنها و گشت زنی در ساحل ۲ کیلومتری طی بیش از یک دهه نمی تواند باشد.
آگاهی بخشی به جامعه محلی در کنار توسعه کسب و کارها با توجه به مزیت های بومی عواملی هستند که به استمرار پروژه ای کمک کرده که پس از گذشت حدود ۱۵ سال همچنان با قدرت ادامه دارد، به الگویی موفق از نمایش همزیستی انسان با محیط پیرامونی تبدیل شده و بار دیگر چگونگی پیوند تنگاتنگ حیات نوع بشر با حیات دیگر گونه ها و اهمیت حفاظت از محیط زیست را گوشزد می کند.

163 2 تولد پوزه عقابی ها؛ نمایش پیوند انسان و طبیعت

به این مطلب چه امتیازی می دهید؟
[امتیاز: 0 میانگین: 0]
           
برو بالا
 

نظر کاربران :

هیچ نظری برای این مطلب ثبت نشده است. شما اولین نفر باشید.

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

تخت جمشید روستای کندوان زیبایی های گیلان سد شاه عباسی طبس اماکن دیدنی یزد