کیاسر

شهر کیاسر در ۷۰ کیلومتری جنوب شهر ساری و در ۱۳۷۸ متری از سطح دریا و ۳۶ درجه و ۱۴ دقیقه و ۱۶ ثانیه شمالی و ۵۳ درجه و ۳۲ دقیقه و ۱۶ ثانیه شرقی واقع شده است. کیاسر مرکز بخش چهاردانگه می باشد. کیاسر در گذشته رونق بسیاری داشته و مرکز عمده تجاری و علمی منطقه محسوب می شد و روستا های اطراف مواد و وسایل مورد نیاز خود را از کیاسر تامین می نمودند و برای تحصیل به کیاسر می آمدند. با تعطیلی معدن ذغال سنگ کیاسر جمعیت این شهر رو به کاهش گذاشته و همچنین به علت مهاجرت روستاییان این بخش، کیاسر آن رونق گذشته را ندارد. امید است با احداث کارخانه سیمان در روستای ترکام و رونق شهرک صنعتی چهاردانگه، کیاسر مجدداً رونق گذشته خود را بازیابد.

کیاسر در لغت نامه دهخدا
قصبه کیاسر مرکز بخش چهاردانگه شهرستان ساری است که در ۷۲ هزار گزی جنوب شرقی ساری و در ۸۴ هزار گزی دامغان واقع شده است. ناحیه ایست کوهستانی و هوایش معتدل است و ۲۳۰۰ نفر سکنه دارد. ( از فرهنگ جغرافیایی ایران جلد ۳ )

موقعیت شهر کیاسر

کیاسر در دره ای بنا شده که از هر سو کوهی آن را احاطه نموده است و تنها قسمت شمال غربی آن فاقد کوه می باشد و به دشت کیاسر وصل می باشد. کیاسر از سمت جنوبی به وسیله کوه های زرکوه و کل سر از سمت مغرب شاه کوه و از سمت مشرق کو ه های کل پشت و فتلا ( که ظاهراً تغییر یافته فتح الله می باشد ) و از شمال توسط کوه های اجیر لنگه، نستر نسترا، اسب زین و ململی احاطه شده است.

آب و هوای کیاسر
کیاسر در فصل تابستان دارای آب و هوای معتدل و هوای بسیار سرد در فصل زمستان می باشد.
تاسیس شهر داری کیاسر
در سال ۱۳۷۲ کیاسر به شهر تبدیل شد.

وجه تسمیه کیاسر

در مورد وجه تسمیه کیاسر در کتاب تاریخ طبرستان جلد اول نوشته اردشیر برزگر ص ۳۶ و کتاب تاریخ مازندران نوشته شیخ سیف الله یساری (خطی) ص ۱۳ (شیخ سیف الله یساری اولین معلم چهاردانگه در سال ۱۳۰۴ ش بود ) و کتاب تاریخ دو هزار ساله ساری نوشته حسین اسلامی صفحات ۳۵ و ۳۶ و ۳۷ به طور اجمال چنین آمده است:
« کیوس پسر بزرگ قباد حاکم طبرستان و مقر حکومتی او قارنکوه و هزار جریب بود. کیوس در مکان فعلی شهری بنا کرد که به آن کیوس سرا می نامیدند که در اثر گذشت زمان کیوس سرا به کیاسرا و کیاسر تبدیل شده است.»
لازم به توضیح است اولین حاکم دولتی چهاردانگه به نام حسن اعظام قدسی ملقب به اعزام الوزاره که از سوی وثوق الدوله در سال ۱۲۹۸ هجری به عنوان حاکم چهاردانکه به کیاسر آمد در خاطرات خود در تمام جا از کیاسرا نام می برد. این مطلب نشان می دهد تا این زمان هنوز کیاسر به کیاسرا معروف بوده است.
قلعه های متعدد اطراف کیاسر مانند قلعه شهرستن، نستر نسترا، زیندن و … را می توان نام برد و همچنین مکانی به نام شهرستن که آثار سکونت در آن هنوز وجود دارد نشان دهنده ی قدمت این شهر است.
شیخ سیف الله یساری در کتاب تاریخ مازندران (خطی) ص ۱۳ در مورد شهر کیاسر چنین می نویسد:
« چون مولد نگارنده هزار جریب است، مدت ها که در کیاسر بودم در آنجا آثار قابل ملاحظه ای ندیدم مگر حمامی ( این حمام به علت غفلت ویران و به جای آن شرکت تعاونی ساخته شد ) که تاریخ بنای آن معلوم نیست ولی طرز ساختمان آن نشان می دهد که از بنا های بسیار قدیمی است. عوام آن حدود عقیده چنانست که حمام مزبور از بنا های کیوس پسر قباد ساسانی است.»
بعضی از بزرگان محل و مطلعین عقیده دارند که این حمام ابتدا آتشکده بوده و بعد به حمام تبدیل شده است.