کلیچه

با نزدیک شدن به فصل بهار و فرا رسیدن نوروز، تکاپوی مردم برای استقبال از این آئین کهن ایرانی بیشتر از گذشته شده است، ایام نوروز در کنار دیدوبازدیدها و خرید و فروش ها فرصت مناسبی برای سفر محسوب می شود به همین خاطر بسیاری از مردم ایران برای رفع خستگی ماهها کارو تلاش از این ایام برای سفر کردن بهره می برند.

در این بین چند سالی می شود که شهرهای جنوبی کشور مقصد بسیاری از مسافران نوروزی شده است شهرهایی که در اوایل فصل بهار هوای مطبوع و دلپذیری دارند و از جاذبه های طبیعی و آثار تاریخی فراوانی برخوردار هستند.

یکی از این شهرهای جنوبی که بیشتر مورد توجه مسافران نوروزی قرار گرفته بندر خرمشهر است، بندری با جاذبه های تاریخی و طبیعی زیبا از جمله جزیره مینو، تالاب ناصری خرمشهر، قصر فیلیه، رودخانه کارون،بازار ماهی فروشان و پارک ساحلی که در کنار جاذبه های معنوی چون زیارتگاه شلمچه هرساله هموطنان بسیاری را به سوی خود می کشاند.

از آنجایی که ایرانیان از قدیم الایام در سفرهای خود عادت به تهیه سوغات دارند مناسب دیدیم برای آن دسته از مسافرانی که قصد سفر به خرمشهر را دارند یکی از سوغاتی های جنوب را که تاکنون کمتر از آن گفته شده معرفی کنیم.

تقریبا همه مسافرانی که به خرمشهر سفر می کنند تنها سوغات خرمشهر را خرما می دانند به همین خاطر در سفر به این شهرستان تا حد ممکن خرمای مورد نیاز خود را خریداری می کنند و با خود به شهر و دیارشان می برند غافل از اینکه این خرما در مسافت های طولانی در فضای نامناسبی که در خودروها به آن اختصاص می دهند تغییر مزه داده و به قول محلی ها ترش می کند.
به همین خاطر قدیمی های خرمشهر برای جلوگیری از چنین اتفاقی محصولی از خرما تهیه کرده اند که طعم و حلاوت آن به اعتراف همه گردشگران از سوهان و گز و نان برنجی و … به مراتب بهتر است به نحوی که برخی از گردشگران پس از یکبار مصرف این محصول خوشمزه مشتری همیشگی آن می شوند.

این سوغات کمتر شناخته شده به زبان محلی”کلیچه” نام دارد و در سایر شهرها به کلوچه خرمایی معروف است،هرچند این محصول در برخی شهرهای دیگر خوزستان نیز تولید می شود ولی پیرمردها و پیرزن های خرمشهر معتقدند اولین بار” کلیچه” در این شهر تولید شده و به شهرها و حتی کشورها دیگر رفته است.

خرمشهری های اصیل بهترین کلوچه پز شهرشان را پیرزنی ۷۰ساله معرفی می کنند که سال های متمادی زندگی خود را با پخت “کلیچه” امرار معاش کرده است.
پرس و جوها برای پیدا کردن این پیرزن ما را به سمت بازار روز خرمشهر می کشاند در انتهای یکی از پاساژهای این بازار پیرزنی کنار میزی که روی آن لباس های بچه گانه انباشته شده ایستاده، وقتی از او آدرس پیرزن کلوچه پز را می پرسیم برق از چشمانش می پرد و با شوق و ذوق بسیار می گوید آدرس را درست آمده اید،ابتدا تعجب کردیم که چرا اینجا اثری از کلوچه نیست تا اینکه پیرزن اندرونی مغازه محقر خودش را به ما نشان می دهد همانجا علت گلایه های بیشمارش را فهمیدیم،بهترین کلوچه پز خرمشهر چون توان رقابت با سرمایه گذارن صنعتی را ندارد ناچار است کلوچه را در خانه پخت کند و در پاساژ پوشاک فروشی در کنار لباس و کیف و کفش بفروشد.

خانم مُتوَف پیرزن ۷۰ ساله خرمشهری از سابقه کلوچه پزی اش در خرمشهر می گوید که از ۵۰ سال پیش تا الان در کار تولید کلوچه خرمایی مشغول به کار است و همسرش ۴۰ سال پیش فوت کرده ولی خودش به تنهایی این کار را ادامه داده است.

وی که مانند مادری مهربان با فرزندانش درددل می کرد می گفت سابقه کلوچه خرمایی در خرمشهر به بیش از صدسال می رسد و مشتریانش نه فقط مردم خرمشهر که از کشورهای حاشیه خلیج فارس مانند:کویت،امارات وبحرین هستند و هرازچندگاهی به او سفارش پخت کلوچه می دهند البته مغازه داران اطراف او به خبرنگار ما می گفتند کلوچه های خانم متوف از طریق برخی اقوام خرمشهری ایرانیان مقیم آمریکا و اروپا به این کشورها نیز می رود.
او می گوید در حال حاضر به کمک دو پسرش از تولید این کلوچه خرج سه خانواده را در می آورد و معتقد است بهترین کلوچه خرمشهر را در خانه اش تولید می کند چرا که تمام مواد اولیه پخت آن مانند خرما را خودش با حوصله و زحمت بسیار آماده می کند.

خانم متوف از تولید این کلوچه در سایر شهرهای استان هم مطلع است ولی تاکید می کند اصل آن و خوش طعم ترین آن را ما در خرمشهر تولید می کنیم چرا که بهترین محصول خرما در خرمشهر است و سوغات این شهرستان همین کلوچه خرمایی یا همان”کلیچه” است.

خانم متوف این روزها را زمان تولید کلوچه خرمایی در خرمشهر می داند و می گوید یکی از سنت های عید نوروز در خرمشهر همین درست کردن کلوچه خرمایی است، کلوچه ای که پیشنهاد می کند هر کسی به خرمشهر می آید آن را یک بار امتحان کند.

پس از گپ و گفتی شیرین با پیرزن معروف کلوچه پز خرمشهر به سمت مسجد جامع این شهر که تصویر معروف آن را در روز آزاد سازی خونین شهر در ذهن داریم می رویم کنار مسجدجامع بازار قدیمی وجود دارد که انواع خوراکی ها و مایحتاج روزانه مردم را در خود می بیند در بازار از سوغات خرمشهر می پرسم تقریبا بیشتر افرادی که از آن ها این سوال پرسیده می شود کلوچه خرمایی را به عنوان یکی از سوغات های شهرشان معرفی کنند علی رغم این مساله برای پیدا کردن مرکز فروش این سوغات خوش طعم باید کمی در بازار بگردیم.

دقایقی در بازار پرسه می زنیم تا اینکه چشممان به مغازه ای می خورد که در ویترین آن کلوچه خرمشهری با ترتیبی زیبا چیده شده است از مغازه دار محل تولید کلوچه را می پرسم اندکی تامل می کند و می گوید همین جا.

پس از گشت و گذاری چند دقیقه ای نگاهمان به تابلوی مغازه ای می افتد که روی آن نوشته شده است مرکز فروش کلوچه خرمایی،نزدیک که می شویم جوانی را می بینیم که در حال آماده کردن تنور است ابتدا از حضورمان تعجب می کند ولی وقتی با زبان محلی با اون صحبت می کنیم ما را به داخل مغازه دعوت می کند.
احسان آسیاکار صاحب مغازه کلوچه فروشی جوان ۲۹ساله ای است که کلوچه پزی را از پدربزرگ خود به ارث برده و چندین سال است که به همراه خواهرش مشغول پخت و فروش کلوچه در نزدیکی های مسجد جامع خرمشهر است.
احسان می گفت خرما سوغات خوزستان است و ما هم با خرما یک فراورده خرمایی به نام کلوچه خرمایی درست می کنیم که در خرمشهر چند نمونه دارد و به اسم های مختلف معروف است.

احسان کلوچه خرمایی را سوغات خوشمزه خوزستان و به ویژه خرمشهر می داند و در مورد آن اینگونه توضیح می دهد”پنج نمونه کلوچه خرمایی داریم که ما از اینها سه نمونه پخت می کنیم چون استقبال از این نمونه ها بهتر است؛ ما نوع تافتون، نان خرمایی و گِرد بزرگ و کوچک را تولید می کنیم.”

احسان سوغات خرمشهر را برخلاف سوغات دیگر شهرها مقوی و پرخاصیت می داند و می گوید: این کلوچه تا دلتان بخواهد خواص دارد از روغن ویتامینه سویا گرفته تا آرد سفید گندم و زیره خوش طعم و خرما که سرشار از ویتامین هاست.

در گرماگرم گفتگو با این جوان خرمشهری بد ندیدیم اگر نحوه پخت آن را هم از احسان جویا شویم که او هم از این موضوع استقبال کرد و گفت: در ابتدا خمیر را با آرد سفید و زیره و روغن درست می کنیم و بعد چانه می گیریم و در لابلای چانه های گرفته شده خرما می گذاریم و به روشهای دلخواه در می آوریم. بعد از آن با تخم مرغ و کنجد تزیین می کنیم و برش می دهیم و مرحله آخر هم در فرگاز در دمای بین ۳۰۰ الی ۳۲۰ درجه در مدت زمان ۲۰ دقیقه می گذاریم.
این فروشنده جوان خرمشهری مثل آن پیرزن ۷۰ساله معتقد است کلوچه خرمایی یکی از بهترین سوغات ها در ایران است و از لحاظ قیمتی به نسبت شیرینی های پرضرر دیگر مناسب و ارزان است.

وی تاکید می کند: کلوچه خرمایی مورد استقبال گردشگران است و باتوجه به اینکه از مواد نگهدارنده در آن استفاده نمی شود ماندگاری خیلی بالایی دارد.

آسیاکار می گوید: بیشتر شهرها در حال درست کردن کلوچه خرمایی هستند ولی کلاً خرما سوغات خوزستان است و کلوچه خرمایی خوزستان کلوچه سنتی این دیار و خوشمزه و لذیذتر است.
البته بررسی خبرنگاران ما این گفته ها را تایید می کند چون از هر نوع خرمایی کلوچه باکیفیت تولید نمی شود و از طرفی برخی موراد مانند استفاده از خرمای پوست کنده فقط در خرمشهر صورت می گیرد.

صدای اذان می رسد و ما هم کم کم از احسان خداحافظی می کنیم و برای اقامه نماز به مسجدجامع معروف این شهرستان می رویم
پس از نماز با عباس و اسماعیل از جوانان این شهر که روبروی مسجد جامع بساط دستفروشی پهن کرده اند آشنا می شویم وقتی از آن ها سوال می کنیم چرا به جای فروش این لوازم مصرفی چینی اقدام به فروش سوغات شهرتان نمی کنید می گویند علی رغم اینکه از این کلوچه ها در بسیاری از خانه های مردم خرمشهر پیدا می کنید ولی هنوز در بین مردم شهرستان این موضوع باور نشده است که کلوچه خرمایی خرمشهر می تواند مانند سوهان قم و گز اصفهان برای مسافران و گردشگران جذابیت داشته باشد چرا که در این زمینه هیچگونه تبلیغات یا خدماتی از طرف مسئولین شهرستان ارائه نشده است.
پس از گپ و گفتی نسبتا کوتاه با عباس و اسماعیل کم کم آماده رفتن از خرمشهر می شویم در حالی که از همه انواع کلوچه خرمایی تهیه کرده ایم و دوستان همراهم می گویند ترجیح می دهیم به جای غذاهای معمول کلوچه های خوشمزه خرمشهر را برای نهار صرف کنیم!