کاخ هشت بهشت ، کاخی بهشتی در نصف جهان

کاخ هشت بهشت یکی از جاذبه های گردشگری در اصفهان است که در دوره‌ی زمامداری شاه سلیمان صفوی و در سال ۱۰۸۰ هجری در باغ بلبل بنا گردید. پس از این نیز در پایتخت های پیشین صفویه، تبریز و قزوین نیز بناهایی به این نام وجود داشت که اکنون اثری از آن‌ها باقی نیست. لیکن کاخ هشت بهشت اصفهان با دنیایی از تخیلات هم چنان باقی مانده است. کاخ هشت بهشت در دو طبقه و بر یک پایه‌ی هشت ضلعی به بلندی ۱۳۰ سانتی متر بنا شده است، بلندی کاخ هشت بهشت نیز نزدیک به ۱۴ متر می‌باشد.

ایوان های کاخ

کاخ را از چهارسوی، چهار ایوان باشکوه فرا گرفته است که نور لازم و کافی باغ را به فضای درونی بنا می‌رساند. فضای مرکزی بنا دارای مقرنس‌های گچی است که به نقاشی آراسته شده و از چهارسو به چهار ایوان باز می‌شود. آن گونه که طرح درونی بنا را به شکل چلیپا درمی‌آورد که در چهارطرف، چهار واحد ساختمانی طراحی شده و در کل با طبقه‌ی بالا، هشت واحد جدا از هم طراحی شده است. هر یک از واحدها با نقشه‌ی معماری، طرح تزیینی و فضای درونی گوناگون سامان یافته است.
معمار، بنا را به هزار تویی تبدیل کرده که در این فضای کوچک، به ویژه در طبقه‌ی دوم، غرفه‌های بسیار کوچک پدید آورده و برای جای جای آن از دیدگاه تزیینی و بهره‌گیری برنامه داشته است.

کاخ هشت پهلو

ایوان شمالی کاخ هشت بهشت ، حوضی مرمرین با ژرفای کم به نام حوض مروارید دارد، ایوان نیمروزی کاخ نیز فرایندی آبشارگونه، در دیواره‌ی ایوان به صورت یک کانال قایم طراحی شده که از حوضی با پوشش مسین از طبقه‌ی بالا، آب جریان یافته و هم چون آبشار به درون حوض کوچک پایینی می‌ریزد. اتاق‌های کاخ به طور کامل به نقاشی دیواری و آیینه کاری آراسته بوده که قسمت بیشتر آن‌ها در دوره‌ی قاجاریه از بین رفته است.

کاخ هشت بهشت طرحی هشت پهلو دارد و تلاش شده با توجه به نام کاخ، الگوها و نمادهایی از عدد هشت به اجرا درآورده شود. چنان چه شمار واحدهای ساختمانی هشت تا، حوض مرکزی هشت پهلو است، آجرهای کف پوش هشت پهلویی نیز دارد. اتاق های دو واحد ساختمانی آن نیز هشت پهلو است. در نمای بیرونی، کاخ تزیینات کاشی‌کاری جالبی در بالای حوض دارد که برخی اشاره به داستان‌های پندآموز، برخی در بردارنده‌ی نمادهای حماسی و ملی است، برخی نیز صحنه‌های شکار جانوران و پرندگان و گاه جانوران اسطوره‌ای چون سیمرغ را به نمایش درآورده است.

تاریخچه کاخ هشت‌ بهشت

اصفهان جاذبه‌های تاریخی و معماری غنی خود را تا حد زیادی مدیون دوران صفویه و شاهانش است. شاه‌عباس، اولین پادشاه سلسله صفوی، اصفهان را به عنوان پایتخت انتخاب کرد. یکی از تصمیمات او برای تبدیل اصفهان به شهری شایسته برای امپراتوری خود این بود که یک خیابان طویل به نام چهارباغ بسازد و باغ‌هایی زیبا و تماشایی در آن ایجاد کند. متأسفانه امروزه هیچ‌کدام از این باغ‌ها به جز باغ چهل‌ستون و باغ هشت‌بهشت ​​باقی نمانده است.

معماری کاخ هشت بهشت

این عمارت ۳۰ متر طول و ۳۵/۲۶ متر عرض دارد، از سطح مجاور باغ آن دو متر بلندتر است. به‌وسیله دو پلكان ۱۰ پله‌ای (متصل به نماهای شرقی و غربی قصر) از زمین جدا می‌شود. پس‌ از آن ایوانی با دو ستون چوبی بلند وجود دارد كه با ورودی‌هایی به سرسرای مركزی ارتباط پیدا می‌کند. طاق این سرسرا به یک نورگیر گنبدی شكل با هشت پنجره چوبی ختم می‌شود. در وسط سرسرا حوضی هشت‌ضلعی قرار دارد كه قطر آن ۳۰/۳ متر است و فواره دارد. درهای اطراف این سرسرا به اتاق‌های هشت‌ضلعی راه می‌یابد كه به پذیرایی از زن‌ها اختصاص داشته است.

ایوان اصلی به‌سوی شمال قصر و هشت‌ضلعی است و دو ستون بلند از چوب سرو دارد. در وسط ایوان اصلی حوضی به طول ۸۰/۲ و عرض ۳۰/۲ با فواره‌ای در میان آن ساخته‌ شده است. سقف این ایوان دارای تزیینات بسیاری است و دیوارهای داخلی قصر هم با نقاشی و طلاکاری و اشكال پرندگان مختلف و گل‌های رنگارنگ و شیشه‌کاری‌ها و آینه‌کاری‌ها تزیین‌شده‌اند. در این سرسرا دو تابلو نقاشی بزرگ دیده می‌شود كه فتحعلی شاه را روی تخت نشان می‌دهد و در اطراف او چند نفر از فرزندانش قرار گرفته‌اند. تمام این عمارت روی زیربنایی قرار گرفته است كه پایه بنا محسوب می‌شود و از مرمرهای زیبای تبریز ساخته‌ شده است.

برای آشنایی بیشتر با اصفهان پیشنهاد می کنیم به صفحه جاهای دیدنی اصفهان مراجعه بفرمایید.

تزیینات بنا

اتاق‌های طبقه اول در چهار گوشه عمارت تزیيناتی از گچ‌بری و نقاشی دارند. در طبقه دوم عمارت نيز مجموعه‌ای از رواق‌ها، اتاق‌ها، طاق‌ها و پنجره‌ها بر زیبایی آن می‌افزاید. اين طبقه به راهروها و اتاق‌های متعددی تقسیم‌ شده است که هر يک تزیینات ویژه خود دارند. در برخی حوض آب و در بعضی بخاری‌های ديواری تعبیه‌شده‌اند. ديوارها را نيز آینه‌های فراوان پوشانیده‌اند.

تمام سقف‌های کاخ را نيز موزاییک‌های بسيار عالی پوشانيده‌اند و دالان‌ها و غلام‌گردش‌های بسيار زيبا و هماهنگ آن‌ها را احاطه کرده‌اند. نکته حائز اهمیت در اين عمارت ارتباطی است که ميان فضاها و قسمت‌های مختلف آن پديد آمده است. اين ارتباط باعث می‌شود تا عمارت هشت بهشت اصفهان در عين تنوع و گوناگونی و تعدد فضا از وحدت و يکپارچگی و تزیینات قابل‌توجه برخوردار شود.

اطراف عمارت

اطراف عمارت در قسمت خارجی آن با سنگ‌های سخت پوشیده شده و در وسط این قسمت سنگ‌فرش آبروی كوچكی تعبیه‌ شده است كه اضافه آب‌های حوض‌های داخل و خارج عمارت در آن جریان پیدا می‌کند. از این مجرا آب‌ به داخل دو آب‌نمای بزرگ به عرض هشت متر و طول ۵۰ متر فرومی‌ریزد كه در مقابل ایوان‌های غربی و شرقی عمارت قرار دارند. محوطه كاخ با چنارهای بلند محصور شده است و باغچه‌های گل آن را آرایش می‌دهند. این گل‌ها بیشتر از نوع گل رز و یاسمن هستند. خیابان شمالی كاخ به قصر چهلستون مربوط می‌شود و خیابان غربی با سردر بزرگی به خیابان چهارباغ اتصال می‌یابد.

نحوه دسترسی

آدرس: شهر اصفهان، خیابان باغ گلدسته، پارک شهید رجایی، کاخ هشت بهشت

کاخ هشت‌ بهشت در پارک شهید رجایی، در خیابان باغ گلدسته واقع‌ شده است. برای دسترسی به این مکان می‌توانید از وسایل حمل‌و‌نقل عمومی یا خودروی شخصی استفاده کنید. نزدیک‌ترین ایستگاه مترو به هشت بهشت، ایستگاه میدان امام حسین است که از ایستگاه تا مقصد را می‌توانید پیاده طی کنید. همچنین ایستگاه‌های اتوبوس میدان امام حسین و خیابان باغ گلدسته (خیابان هشت بهشت) در نزدیکی کاخ قرار دارند. پارکینگ عمومی خیابان گلدسته نیز در فاصله مناسبی از هشت بهشت واقع شده است.