جستجوی شهر به شهر :
رزرو هتل رزرو هتل های شهر وان ترکیه

پل قیز کورپوسی

تاریخ بروزرسانی :
۱۶ خرداد ۱۳۹۶

یکی از مهمترین بناهای پا برجای استان اردبیل که نقش اساسی در مطالعه­ی راههای تجاری و ارتباطی منطقه می­تواند ایفا نماید، پل منحصر بفرد قیز کورپی­سی در بخش فیروزآباد شهرستان کوثر است. این پل عظیم که بخش­های قابل توجهی از آن سالم باقی مانده بر روی قزل اوزن و در یک محیط طبیعی بسیار زیبا و دیدنی احداث شده است. پل ذکر شده که در مسیر شاهراه ارتباطی میانه –اردبیل واقع شده؛ امروزه بشدت در معرض تهدید و تخریب, هم از سوی غارتگران میراث فرهنگی و هم در اثر عوامل جوی و محیطی است به خصوص که در صورت احداث سد در دست مطالعه پیر تقی این پل به زیر آب خواهد رفت.

قیز کورپی­سی در ۴ کیلومتری جنوب غرب روستای افشار بخش فیروز شهرستان کوثر از توابع استان اردبیل و در مختصات جغرافیایی و به فاصله­ خط مستقیم ۳۶ کیلومتری شهر میانه، ۱۵ کیلومتری شهر باستانی فیروزآباد ( امروزه روستایی به همین نام در محل شهر باستانی واقع می­باشد ) و ۳۲ کیلومتری پل قیز کورپی­سی میانه قرار دارد. قزل اوزن در محدوده­ی پل، باریک و کم عرض بوده و دارای پیچ و تاب­ های تند بسیاری است. در این قسمت رود قزل اوزن از میان کوههای مرتفع ودره­ای عمیق جریان دارد.

استان اردبیل، شهرستان کوثر، بخش فیروز، روستای افشار ، دره قزل اوزن، قیزکورپوسی۴ کیلومتری جنوب غرب روستای افشار

ـ تاریخچه و وجه تسمیه اثر:

قیزکورپی­سی به معنای پل دختر نام رایجی برای نامیدن پل­ها در منطقه­­ آذربایجان است مانند قیزکورپی­سی میانه، مرند و … در دیگر جاهای ایران نیز از نام دختر برای پل­ها به کرات استفاده شده مانند پل کرودختر ایلام و لرستان ، پل قلعه داود دختر ایذه، پل دختر دهدشت و… گذشته از پل، بسیاری از قلعه­ ها نیز در شمال غرب ایران با نام دختر و پسر مانند قیز قالاسی گرمی، اوغلان قالاسی قره داغ و… نامیده شده است. بر اساس باورها و افسانه­ های رایج در منطقه ساخت چنین پل­ها و قلعه ­هایی در ارتباط با دختر و پسری می باشد که عاشق یکدیگر بوده و فرد عاشق چنین بناهایی را جهت تسهیل در راههای ارتباطی به معشوق و رفاه حال وی ساخته است. همچنین قیزکورپی­سی در برخی مکتوبات اداری شهرستان کوثر با نام پل پرده­لیس معرفی گردیده است.

پل قیز کورپی­سی دارای ۵ پایه­ نامتقارن با ابعاد و اندازه­های مختلف است. عرض پایه­ ها با توجه به ارتفاع دهانه­ ها، شیب زمین و به تبع آن حجم آب ورودی به هر کدام از دهانه­ ها محاسبه و تعیین گردیده است و از شمال شرقی به جنوب غربی پایه ­های پل عریض­ تر می­شود. به طوریکه اولین پایه از سمت شمال شرقی باریک­ترین پایه­ پل به عرض ۲۰۶ متر و بدون موج­ش کن می­باشد. چرا که سطح آب رودخانه به ندرت و تنها در مواقع طغیانی و فصل پرآب امکان رسیدن به این پایه را دارد. لذا ایجاد موج­ش کن در پایه­ اول ضرورتی نداشته است. دومین پایه­ پل ( از سمت شمال شرقی ) به عرض ۸۶/۲ متر و دارای موج­ش کن هلالی شکل در جهت مخالف جریان آب رودخانه می­باشد. دو پایه­ ذکر شده فاقد کانه یا کنو در قسمت فوقانی و حد­فاصل پایه و روگذر پل هستند. سومین پایه­ پل به عرض ۴ متر بوده و دارای موج­ش کن مثلثی شکل در جهت مخالف جریان آب می­باشد. بدلیل تخریب تاق دهانه­ پل در این قسمت، بخشی از قسمت­های فوقانی پایه نیز آسیب دیده است. با این همه آثار وجود کانه بر روی پایه­ سوم مشهود است. چهارمین پایه، بزرگترین پایه­ی پل و به عرض ۱۰/۵ متر می­باشد. که دارای دو موج­ش کن مثلثی شکل در جهت مخالف جریان آب و هلالی شکل در سمت موافق با جریان رودخانه است. با توجه به ابعاد و شکل پایه و موج­ش کن­ها این پایه مهمترین پایه­ی پل محسوب می­شود که وزن تاق بزرگترین دهانه­ را متحمل شده و دارای یک کانه نیز می­باشد. پنجمین پایه­ی پل با عرض ۳۰/۴ متر دارای یک موج­ش کن مثلثی شکل در جهت مخالف جریان آب می­باشد. بر روی این پایه نیز کانه واقع شده که سالم­ترین کانه­­ی پل نیز هست. دو بخش انتهایی قیز کورپی­سی که محل اتصال پل به برجستگی­های اطراف می­باشد؛ با اشکال ذوزنقه­ ای و با مصالح سنگ و ملات آهک ساخته شده است. تمام پایه­ های پل و موج­ش کن­ها با مصالح سنگ سیاه حاصل از برش­های ایجاد شده در بستر سنگی کف رودخانه و ملات آهک احداث گردیده است. بدین صورت که بخش میانی پایه­ ها و موج­ش کن­ها به صورت لاشه­ و قلوه سنگ غوطه­ ور در ملات آهک می­باشد و نمای­شان با سنگ­های سیاه تراش خورده عموماً مکعب مستطیل شکل و به طور منظم ساخته شده ولی کاملاً به همدیگر چفت و بست نشده­اند و به همین سبب درز حداکثر ۲ سانتی­متری مابین سنگ­های تراشیده شده با ملات آهک بند­کشی گردیده است. در نتیجه­  گذر زمان و فرسایش حاصل از برخورد آب به پایه­ ها در برخی قسمت­ها بندکشی­ های فوق شسته شده و آسیب دیده است. این آسیب­دیدگی­ ها به خصوص در پایه­ سوم که بیشتر از بقیه­ پایه­ ها در معرض برخورد آب رودخانه بوده؛ به چشم می­خورد. همین عامل یعنی برخورد مداوم آب به این پایه باعث ریخته شدن قسمت­هایی از نمای سنگی گردیده و در دوره­های بعد اقدام به مرمت این قسمت از پایه با استفاده از مصالح آجر و ملات آهک نموده­اند. پایه­ی یکم از سمت شمال شرقی و دو بخش ذوزنقه ­ای شکل, ابتدا و انتهای پل در قسمت­های پی و هم سطح بستر سنگی عریض­ تر احداث گردیده و با افزایش ارتفاع به صورت پلکانی از عرض­ شان کاسته شده است. در احداث پایه­ ها و موج­ش کن­ها اصل قرینه­ سازی رعایت نگردیده و تمام تلاش معمار و سازندگان بناسنگ سیاه و ملات آهک مهمترین مصالح ساخت پل قیز کورپی­سی است. در این بنا آجر تنها در تاق­زنی و نمای  بدنه­ پل به کار برده شده و با بررسی­هایی که در اطراف محل پل انجام دادیم به آثار کوره­ آجرپزی برخورد نگردید. سازندگان پل در مواقعی که نیاز به حجم انبوهی از آجر جهت ساخت پل داشتند؛ اقدام به احداث کوره­ی آجرپزی در نزدیکی پل می­نمودند؛ مانند پل بیستون . اما از آنجا که در ساخت قیزکورپی­سی به طور عمده از سنگ­های اطراف پل در پایه­ ها، بدنه و گذرگاه پل استفاده شده و لذا آجر در مقیاس محدود بکار رفته و به نظر می­رسد به جای احداث کوره­ آجرپزی در محل، معمار آجر مورد نیاز را از شهر باستانی فیروزآباد که در فاصله­ ۱۵ کیلومتری پل واقع شده؛ تهیه نموده­ است.

IMG 1872 پل قیز کورپوسی IMG 1868 پل قیز کورپوسی

به این مطلب چه امتیازی می دهید؟
[امتیاز: 1 میانگین: 5]
           
برو بالا
 

نظر کاربران :

هیچ نظری برای این مطلب ثبت نشده است. شما اولین نفر باشید.

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *