علم موزه داری

این علم دو قسمت است.
الف: قسمت تئوری (موزه شناسی) که تاریخچه پیدایش موزه ها، حکمت موزه در جهان و تمام کارهای تئوری دیگر راجع به ساختار موزه.
ب: قسمت عملی (موزه نگاری) که گردآوری اشیاء (وظیفه اصلی موزه)، ثبت و ضبط آنها، آماده سازی آنها برای نمایش و ارائه و کارهای آموزشی و پژوهشی.

طبقه بندی موزه ها
۱- طبقه بندی از نظر ساختار موزه ها که موزه ها را می­توان به عمومی و اختصاصی تقسیم کرد.
– موزة عمومی که دارای اشیاء و موضوعات مختلف است و عموم مردم به راحتی قادر به استفاده از آن هستند.
– موزة تخصصی که اشیاء تخصصی در آن نگهداری می­شود و مورد توجه متخصصان آن قرار می­گیرد، و برای بقیه مردم جذابیت آنچنانی ندارد.
۲- طبقه­ بندی از نظر مخاطب، که با توجه به شخصیت بازدید کننده و نوع استفاده از موزه تقسیم بندی می­کنند. مثلاً موزه های آموزشی کودکان.
۳- طبقه بندی از نظر علمی و نگاه علمی به مجموعه؛ که بهترین نوع طبقه بندی محسوب می شود.
۴- موزه ها از نظر موقعیت جغرافیا نیز طبقه بندی می شوند؛ به طور نمونه موزة منطقه­ای که در شهرستان تشکیل می شود و از یافته ها بومی و فرهنگ محلی ساخته شده است.

طرح یک موزه
برای ایجاد یک موزه باید موارد زیر را در نظر گرفت.
۱- موقعیت موزه از نظر مکانی که بهترین مکان برای یک فضای فرهنگی انتخاب یا ایجاد کرد
۲- نیاز بازدید کننده
۳- شناخت کامل از فرهنگ منطقه
۴- سطح سواد در منطقه
۵- سایر مؤسسات فرهنگی که در منطقه وجود دارد شامل مدرسه، دبیرستان، دانشگاه و غیره
۶- توان اقتصادی

کاربرد موزه در جامعه
موزه در جامعه فضای است که اشیاء در آن به نحوی چیده شده اند و در معرض دید همگان قرار می دهد و هم از نظر فیزیکی و هم از نظر امنیتی از آنها نگهداری می­شود.

کارکرد موزه در جامعه
نقش موزه اشاعه فرهنگی در تمام سطوح یک جامعه است.

ساختار علمی یک موزه
هر موزه یک اهداف عملی دارد و یک اهداف فرهنگی در مثلث مدیریت که به صورت مقابل دیده می شود.
کارکنان موزه که وظیفه اصلی آنها ارتباط بین اشیاء و مجموعه ها و بازدیدکنندگان اساس یک موزه بر مبنای مجموعه است.
مجموعه متشکل است از تعدادی شئی که طبق قراردادی قانونمند و هدفدار در کنار هم چیده و قرار گرفته اند. این مجموعه ها با هم بیانگر واقعیتی و یا فرهنگی از مردم و جامعه خاصی است. اگر یک موزه را کتابی بنامیم، اشیاء کلمات آن و مجموعه ها جملات آن هستند که توسط عاملی مانند موزه دار به هم ربط داده شده و مفهوم خاصی را القاء می کند.

نحوة درست طبقه بندی موزه ها
الف: موزه های تاریخی
ب: موزه های هنری
ج: موزه های علمی
الف: موزه های تاریخی در واقع نحوة ارائه مستند است یعنی هر شئی به عنوان سندی تاریخی است.
ب: موزه های هنری (static) که زیبایی شناسی اساس آن است، با نحوة ارائه شناخت زیبائی است یعنی زیبایی در نحوة ارائه آن حاکم است.
موزه های هنری را به ۱- هنرهای کاربردی ۲- هنرهای تفریحی ۳- هنرهای زیبائی
ج: موزه های علمی (اکولوژیک) که به دو نوع ارائه می­شوند.
۱- موزه های تاریخ علوم که به موزه های تاریخی برمی­گردد، مثلاً برق، تمبر و غیره.
۲- موزه های علمی: که همان موزه هایی است که افراد به طور مستقیم با ابزار کار می کند و نقش ابزار و اشیاء را می­فهمند، مانند رصدخانه ها و آزمایشگاههای فیزیک و شیمی.

بستر مناسب در یک موزه چیست؟
بستر ارتباط منطقی بین اشیاء است که این ارتباط به نحوه کونولوژیک یعنی ارتباط میان اشیاء موزه ای و سایر علوم برقرار باشد.
هر شئی در ارتباط با شئی کنارش یک مطلبی را تشریح کند و کونولوژی باشد یعنی داری رعایت تقدم تاریخی باشد.

بستر در موزه تاریخی
(۱) در پرتو روانشناسی باشد.
(۲) رابطه بین اشیاء بیانگر مطلب و مفهومی است
(۳) دارای حلقه های مفقوده ای است که یافتن آن به عهده موزه دار است.
بستر فرهنگی از راههای زیر حاصل می شود.
۱- نقشه
۲- طرح
۳- جدولهای تاریخی
۴- دستگاههای سمعی و بصری

نحوة ارائه آثار موزه ­ای
سه نوع نحوة نمایش از نظر علمی وجود دارد.
۱- نحوة تاریخی (ارائه تاریخی اشیاء)
۲- نحورة ارائه هنری (بر مبنای زیباشناختی اشیاء)
۳- اکولوژیکی (رابطه میان موجودات زنده و محیط زیست)

ارائه آثار داخل ویترین
ویترینها عمودی و افقی نصب می شوند
– ویترین عمودی برای نمایش اشیایی است که حجم داشته باشند یعنی بازدیدکننده در حالت ایستاده تمام شیئی را ببیند.
– ویترینهای افقی: برای اشیایی که سطح هستند مانند کتاب و سکه

نحوة چیدن اشیاء در ویترین
اشیاء در ویترین را می توان طبق نظمی منطقی چید به طوری که نمایانگر هد معینی به طور مجموع برسانند ودر عین حال هویت شیئی نیز حفظ شود.
۱- تقدم تاریخی اشیاء در نظر گرفته می شود.
۲- سیر تکاملی و کاربردی شیئی به نمایش گذاشته می شود.

اتیکت در موزه
یکی از ویژگیهای موزه آن است که بازدید کننده آن عام هستند و درهای آن به روی همگان باز است و با نوشتن اتیکت به سؤالات کلی در مورد شئی پاسخ داده می شود.
معمولاً برای ارائه تاریخی که یک شی از اتیکلت هماهنگی استفاده می کنند که به صورت زیر است.
۱- سطر اول که اطلاعات آن عمومی و برای همه قابل فهم است. که با خط درشتتر که قابلیت دید بیشتر باشد.
۲- سطر دوم اطلاعات تخصصی تر است.
۳- سطر سوم اطلاعات مورد نیاز موزه است.
اتیکلت برای استفاده عموم درست می شود و نباید زیاد تخصصی و یا طولانی، ناخوانا و ریز نوشته شود بهتر اتیکلت همان نوع پلاستیکی شفاف بدون رنگ است که به جدار شیشه چسبیده می شود و جای کمی را در بر می گیرد.

عوامل مؤثر در بازدهی بهتر موزه ها
۱- فیزیکی که همان فضای موزه از نظر تعداد و اندازة تالارها، رنگ دیوارها، کف و سقف نورپردازی، آرامش و عوامل دیگر.
۲- ویترینها، که تعداد آنها، نوع ویترینها، جهت چرخش در ویترینها، حجم آنها و نورپردازی و امنیت ویترینها بسیار مهم است.
۳- فضای موزه باید دارای وسایل رفاهی برای بازدید کننده و کارکنان و همچنین کتابخانه و چاپخانه باشد
۴- فعالیتهای موزه دار و کارکنان موزة که شامل
الف: گردآوری و غنی سازی مجموعه از راههای مختلف
ب: ثبت و ضبط مجموعه
ج: مرمت و آسیب شناسی
د: ارائه آثار و نمایش عمومی اشیاء

نویسنده: کرم میرزایی

منبع: http://rashnow.blogfa.com/