جستجوی شهر به شهر :
رزرو هتل رزرو هتل های شهر وان ترکیه

دروازه قرآن

تاریخ بروزرسانی :
۲۲ خرداد ۱۳۹۷

شاید در نگاه اول دروازه قرآن شیراز در کنار دیگر جاذبه های مهم و تاریخی شهر شیراز چندان به چشم نیاید؛ اما خوب است بدانید که بازدید از این بنای کوچک اما دلنشین و فضای اطراف آن، لذت سفر شما را چند برابر می کند. رفتن بر سر مزار خواجوی کرمانی، از کارهایی است که در هنگام بازدید از اینجا می توانید انجام دهید.بوستان اطراف دروازه قرآن بسیار باصفاست، در هنگام گشت و گذار در این مکان تاریخی بازدید از این بوستان را فراموش نکنید. تماشای عبور ماشین ها و آدم ها از بالای بوستان، نوشیدن چای و خوردن بستنی و فالوده های معروف شیراز در اطراف دروازه قرآن را از دست ندهید.دروازه قرآن در شب به دلیل چراغانی های رنگارنگش بسیار تماشایی و باصفاست.

شیراز، عروس شهرهای جنوب ایران، در میانه دشتی پهناور و در محاصره کوه ها بنا شده و گسترش یافته است. شیراز چند ورودی دارد و بر سر راه یکی از ورودی های آن، راهی که اصفهان را به مرودشت و فیروزآباد متصل می کند، دروازه ای به نام دروازه قرآن دیده می شود. این دروازه در میانه کوه های باباکوهی و چهل مقام و بر روی تنگه ای به نام تنگه الله اکبر قرار گرفته است و به دلیل قرآنی که بر بالای آن وجود دارد، به این نام خوانده می شود. دروازه قرآن یا آن گونه که در گذشته معروف بود، طاق قرآن، اکنون در کنار فلکه طاووسیه و در فاصله ده متری مقبره خواجوی کرمانی جای گرفته است. این بنا در تاریخ ۱۹/۹/۱۳۷۵ با شماره ۱۸۰۰ در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است.

تاریخچه دروازه قرآن شیراز
نخستین باری که بنای دروازه قرآن بر تنگه الله اکبر، در ابتدای راه ورودی اصفهان به شیراز ساخته شد، سلسله آل بویه بر ایران و عراق حکمرانی می کردند. از میان امرای آل بویه، عضدالدوله دیلمی مشهورترین و بزرگترین امیران بود و در سال ۳۶۹ ه.ق پادشاه ایران شد و در شیراز، پایتخت آن روزهای ایران، بر تخت نشست. به دستور او بناهای متعددی در شیراز ایجاد و آبادانی های فراوانی برقرار شد. یکی از این بناهای زیبا، سازه دروازه قرآن بود که به دستور عضدالدوله برپا شد و جلوه خاصی به ورودی شهر داد. به فرمان او بر بالای این دروازه، قرآنی نهاده شد تا مردم از زیر آن رفت و آمد کرده و به حکم برکت قرآن، مسافرت خود را به سلامت و امنیت به اتمام برسانند؛ اما عدم توجه و رسیدگی به این سازه باشکوه، موجب تخریب و شکسته شدن دروازه قرآن شد تا اینکه کریم خان زند، موسس سلسله زندیه و حاکم ایران، دستور به بازسازی آن داده و شکل جدیدی از دروازه قرآن ایجاد کرد. معماران برای قرار دادن قرآن ها بر روی دروازه، در بالای آن اتاقکی ایجاد کرده و دو جلد قرآن نفیس نوشته شده به خط ثلث را در آن جای دادند.
بعد از این بازسازی تا مدتی دروازه قرآن به شکوه و زیبایی خود بازگشت؛ اما چند زلزله که در زمان حکومت قاجارها اتفاق افتاد آسیب هایی بر بنا وارد کرد که توسط محمد زکی خان نوری بازسازی و مرمت شد. او برای راحتی مسافران در دو سمت بنا، اتاق هایی ساخت که به عنوان پاسگاه و راهداری مورد استفاده قرار می گرفت. علاوه بر اینها، آب انباری نیز در کنار این دروازه به وجود آمد که آب آن از رکن آباد، چشمه معروف شیراز تامین می شد و جان مسافران را تازه می کرد.
تا سال ۱۳۱۵ شمسی دروازه قرآن برپا ماند و مسافران را به سلامت از زیر طاق های خود عبور می داد؛ اما این موضوع دوام چندانی نیاورد. مسوولان شهرداری، این بنا را در مسیر طرح توسعه راه شمال شرقی شیراز می دیدند. آنها کل سازه را با دینامیت و به سختی، تخریب کردند و قرآن های موجود در آن را به موزه پارس شیراز منتقل کردند. در سال ۱۳۲۷ هجری شمسی، یکی از بازرگانان مشهور و خوشنام شیرازی، حاج حسین ایگار که به نام اعتماد التجار معروف بود، دروازه قرآن کنونی را با فاصله کمی از محل دروازه قبلی بنا کرد. بنا به وصیت او اتاق کوچک سمت چپ دروازه که مشرف به دره کنار بود، به عنوان آرامگاه او مورد استفاده قرار گرفت.
البته در شیراز به غیر از دروازه قرآن پنج دروازه دیگر نیز وجود داشت که از این دروازه ها تنها دروازه قرآن باقی مانده است. هرچند این دروازه ها حضور فیزیکی ندارند؛ اما در حافظه مردم ثبت شده اند و برای دادن آدرس مورد استفاده قرار می گیرند. نام دروازه های دیگر که در تاریخ آمده دروازه اصفهان، دروازه سعدی، دروازه قصابخانه، دروازه کازرون و دروازه شاه داعی الی اله است.

تاریخچه قرآن های دروازه شیراز
همان طور که از اسم دروازه قرآن بر می آید، این بنا در طول عمر خود جایگاه قرآن هایی با دستخط و قدمت های مختلفی بوده است. اکنون می خواهیم با قرآن هایی که در طی تاریخ، مهمان دروازه قرآن بودند و به آن اعتبار و آبرو می بخشیدند، بیشتر آشنا شویم.از نخستین قرآنی که به دستور عضدالدوله دیلمی بر روی دروازه قرآن گذاشته شده بود، اطلاعاتی در دست نیست که متعلق به چه دوره ای و به دستخط چه کسی نوشته شده است.

*قرآن هفده من
قرآن هایی که به دستور کریم خان زند در درون اتاقک بالای دروازه گذاشته شده است، داستان های متفاوتی دارند و از شهرت بسیار برخوردارند. این قرآن ها به دلیل وزن زیادی که داشتند به “قرآن هفده من” مشهور شده و مورد احترام مردم بودند. قرآن های هفده من امروزه در موزه پارس نگهداری می شوند.
داستان های زیادی در مورد نویسندگان این قرآن وجود دارد. برخی معتقدند این قرآن نفیس خطی، نوشته امام حسین (ع) است و برخی دیگر نگارش آن را به امام زین العابدین نسبت می دهند؛ ولی بیشتر مردم اعتقاد دارند قرآن هفده من به خط سلطان ابراهیم، فرزند شاهرخ گورکانی در دو جلد و به خط ثلث نگاشته شده است؛ اما محمد مهدی نجفی، رییس موزه پارس، اعتقاد دارد که شیوه نگارش این قرآن نه با خط ثلث که با خط محقق قوی و با قلم سه دانگ نوشته شده است. نگارش ساده این قرآن ها و اینکه بدون تذهیب بوده اند، نشان می دهد که این قرآن در دوره شاهرخ گورکانی و به خط او نوشته شده است.
هر کدام از این قرآن ها شامل ۱۵ جزء بوده و مردم بر این باور بوده اند که هر صفحه هفده من و کل قرآن نیز هفده من است و این از معجزات این قرآن است. اما آنچه که در واقعیت وجود دارد این است که هر جلد از این قرآن ها وزن اولیه ای بیش از ۵۱ کیلوگرم داشته اند. اما به مرور زمان و با آسیب هایی که به جسم این قرآن ها وارد آمده، از وزن شان کاسته شده است. اکنون هر کدام از آنها بیش از ۲۱ کیلوگرم وزن دارند. این قرآن ها در قَطعی به اندازه ۴۸ در ۷۲ سانتی متر و بر روی کاغذی به جنس “بلیغی” نوشته شده اند. این قرآن ها قطری بیش از ۲۵ سانتی متر و ۶۰۰ برگ دارد. هر صفحه از این قرآن ها ۱۱ سطر و در حواشی و اطراف برخی از برگ های آن مهر و یادگارهایی از افراد و شخصیت ها در دوره های مختلف وجود دارد.
مردم شیراز اعتقاد عجیبی به این قرآن ها داشتند و به همین دلیل اول ماه قمری به این دروازه می آمدند و از زیر آن رد می شدند و خود را تا پایان ماه در برابر بلایا بیمه می کردند. این رسم تا ۴۰ سال پیش نیز انجام می شد. در برخی روایات نیز آمده که این کار رسم هر جمعه مردم بوده است. در حکایت ها و روایت های متعدد آمده است که نادرشاه افشار، موسس سلسله افشاریه، قرآن های هفده من و دیگر قرآن های نگاشته شده تاریخی و باارزشی که تا آن زمان وجود داشته را در جنگ ها به همراه خود می برده است. قصد او از این کار این بود تا در جنگ و سفر در امان و پناه آنها قرار بگیرد و قرآن ها پشتوانه معنوی کاروان جنگی اش شود. علاوه بر او حاکمان و فرمانروایان بسیاری از کشورهای همسایه این قرآن ها را برای دوری از بلا، جنگ و آسیب به امانت می گرفتند و پس از مدتی آنها را باز می گرداند.
اثر این قرآن ها را می شد حتی تا گفته ها، ضرب المثل و واگویه های اهالی شیراز ردیابی کرد. به طوری که اگر کسی کار کوچکی انجام داده و در مورد آن زیاد صحبت کند گفته می شود، مگر “قرآن هفده من تمام کرده ای” که این همه در مورد کارت صحبت می کنی. این عبارت اشاره به بزرگی و کار سخت نوشتن قرآن هفده من اشاره دارد.

*جلوه قرآن در بنای امروزی
در بنای امروزی دروازه قرآن، آیاتی از قرآن به خط ثلث و نسخ دور تا دور دروازه را مزین کرده است. در پیشانی شمالی طاق آن، آیه ۹ سوره اسراء “إِنَّ هَذَا الْقُرْآنَ یِهْدی لِلَّتِی هِیَ أَقْوَمُ وَیُبَشّرُ الْمُؤْمِنِینَ الَّذینَ یَعْمَلُونَ الصَّالِحَاتِ أَنَّ لَهُمْ أَجْرًا کَبیرًا؛ قطعا این قرآن به [آیینی] که خود پایدارتر است راه می‌‏نماید و به آن مؤمنانی که کارهای شایسته می‌‏کنند، مژده می‌‏دهد که پاداشی بزرگ برایشان خواهد بود” نوشته شده است.
بر پیشانی جنوبی و سمتی که رو به شهر شیراز قرار دارد آیه ۸۸ سوره اسراء «قُل لَّئِنِ اجْتَمَعَتِ الإِنسُ وَالْجِنُّ عَلَی أَن یَأْتُواْ بمِثْلِ هَذَا الْقُرْآنِ لاَ یَأْتُونَ بمِثْلِهِ وَلَوْ کَانَ بَعْضُهُمْ لِبَعْضٍ ظَهِیرًا؛ بگو اگر انس و جن گرد آیند تا نظیر این قرآن را بیاورند مانند آن را نخواهند آورد هر چند برخی از آنها پشتیبان برخی [دیگر] باشند” حافظ مردم و شهر بی مثال شیراز شده است.
گوشه غربی طاق نیز آیه ۹ سوره حجر «إِنَّا نَحْنُ نَزَّلْنَا الذّکْرَ…؛ بی‌‏تردید ما این قرآن را به تدریج نازل کرده‌‏ایم …» و ادامه این آیه در گوشه شرقی «… وَإِنَّا لَهُ لَحَافِظُونَ؛ … و قطعاً نگهبان آن خواهیم بود» نقش بسته است.

معماری دروازه قرآن شیراز

سازه دروازه قرآن به مانند اکثر دروازه های ایران، طاقی شکل و با آیاتی از قرآن کریم تزیین شده است. بر اساس توصیفاتی که از دروازه قرآنِ ساختِ کریم خان زند وجود دارد و تصاویری که از مرمت آن توسط زکی خان به دست آمده است، به نظر می آید در گذشته و در قسمت بالایی دروازه، اتاقی وجود داشته که مزین به پنجره های مشبک بوده است. دروازه کنونی اندازه ای بزرگ تر از دروازه قبلی دارد و دهانه آن به صورت قوسی تیزه دار شکل گرفته است. دو ورودی کوچک در جرزهای دو طرف آن ایجاد شده و اتاق مستطیل شکل بالای آن، جایگاه قرآن است. پیشانی نماهای آن با کاشی های هفت رنگ ساخته شده است

خوشگذرانی در دروازه قرآن

در ادامه شما را با امکانات و تفریحاتی که در بازدید از این بنای تاریخی با آن ها روبرو هستید، آشنا خواهیم کرد:

بوستان خواجوی کرمانی
در سمت مقابل و کنار دروازه شیراز، مجموعه ای تفریحی وجود دارد که به واسطه وجود قبر خواجوی کرمانی (شاعر پرآوازه ایران) بوستان خواجوی کرمانی نامیده شده است. در طی تغییراتی که در طول شهرسازی ها و گسترش جاده و شهر به وجود آمده، دره ضلع شرقی دروازه قرآن از بین رفته، کوه های آن تغییر شکل یافته و شکل گردشگاه به خود گرفته است. پس از بازدید از دروازه قرآن می توان قدری در این تفرجگاه نشست و به تماشای عبور و مرور مردم وقت گذراند.
آب نمای موزیکال، مقبره خواجوی کرمانی و ساختار پله ای شکل بوستان که امکان تماشای قسمتی از شهر شیراز از بلندای کوه را می دهد از جذابیت های این بوستان است.

دروازه قرآن شیراز یکی از ۶ دروازه باقیمانده این شهر و یکی از آثار دیدنی شیراز به شمار می‌رود.دروازه قرآن از زمان آل‌بویه در همین مکان فعلی بارها ویران و تجدید بنا شده است.ویران شدن این بنا در سال ۱۳۱۵ ه.ق به دستور والی وقت یکی از این نمونه‌هاست.دروازه قرآن کنونی را نیکوکاری به نام حسین ایگار ساخته و به مردم شیراز هدیه کرده است.در بالای طاق بزرگ این دروازه اطاقی تعبیه شده که دو قرآن کتابت شده به دست سلطان ابراهیم نوه شاهرخ تیموری در آن نگهداری می‌شده است.
مردم شیراز قدیم، اول هر ماه قمری با عبور از زیر قرآن که آن را به حضرت علی علیه‌السلام منتسب می‌دانستند خود را در برابر خطرها و بلاها بیمه می‌کردند.آنها عقیده داشتند که کلام‌الله مجید تا پایان ماه آنان را از هر بلایی حفظ می‌کند.
این دو قرآن که در اصطلاح آن را قرآن هفده‌ منی می‌نامیدند هم اینک در موزه پارس شیراز در معرض دید علاقه مندان قرار دارد و یکی از شاهکارهای نگارش کتاب آسمانی مسلمانان جهان به شمار می‌رود.دروازه قرآن شیراز در کنار تفرجگاه گهواره دید و مقبره خواجوی کرمانی از شاعران مشهور کشورمان قرار دارد وگردشگران بسیاری با عکس گرفتن در کنار این اثر تاریخی خاطرات شیرینی را با خود به همراه می‌برند.

shiraz0702 mm1 دروازه قرآن
ghoran21 دروازه قرآن

IMG 64021 دروازه قرآن

 

101 دروازه قرآن

 

 

 قران 5 0 دروازه قرآن

 قران 2 3 دروازه قرآن

 قران 4 2 دروازه قرآن

به این مطلب چه امتیازی می دهید؟
[امتیاز: 0 میانگین: 0]
           
برو بالا
 

نظر کاربران :

  • الهام حاجی زاده

    قشنگترین نماد واسه ورودی یک شهر همین دروازه قرآنه . از قدیم که با الاغ و قاطر ازش رد میشدن بعدها ماشین ها و الان هم محلی شده برای عکاسی

    ۱۰ بهمن, ۱۳۹۷ پاسخ دادن
  • محمد

    دروازه قران یکی از مکانهای دیدنی شیراز هست که بدلیل موقعیت عالی آن چندین هتل بزرگ و مراکز تفریحی و دیدنی هم در این مکان قرار گرفته است در گذشته مسیر خروجی شیراز بسمت مرودشت از زیر این دروازه قرار داشته ولی بدلیل ازدیاد وسایل نقلیه و امکان آسیب دیدن این بنا دیگر تردد از درون دروازه صورت نمی گیرد

    ۹ بهمن, ۱۳۹۷ پاسخ دادن
  • رها مسعودی

    دروازه قرآن شیرازو ک همه میشناسن. قشنگترین ورودی در بین شهرهای ایرانه، قبلا ماشیوا از زیرش رد میشدن، ک قران بزرگی روش هست، الان دیگه از کنارش رد میشن، حتما ی شب برای شام ب اطراف دروازه قران برین، خیلی باصفاست

    ۲۷ آذر, ۱۳۹۷ پاسخ دادن
  • نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

    تخت جمشید روستای کندوان زیبایی های گیلان سد شاه عباسی طبس اماکن دیدنی یزد